Kurt Julian Weill (ur.2 marca1900 wDessau, zm.3 kwietnia1950 wNowym Jorku)[1] –niemiecki kompozytor, od 1935 mieszkający wStanach Zjednoczonych. Jego najsłynniejsze dzieło to musicalOpera za trzy grosze (1928), do któregolibretto napisałBertolt Brecht[2].
Był synem kantora synagogi w Dessau, Alberta Weilla i jego żony Emmy Ackermann. Zainteresowanie kompozycją zdradzał już jako nastolatek. W wieku 18 lat wstępuje do Musikhochschule wBerlinie, gdzie kształci się pod okiemEngelberta Humperdincka,Ferruccia Busoniego,Philippa Jarnacha. Weill był ulubieńcem Busoniego i aż do śmierci mistrza w 1924 pozostawał pod jego wpływem. Po roku 1924 Weill rozpoczyna swą działalność krytyka. W licznych pismach, wywiadach i artykułach wykłada założenia swej estetyki muzycznej. Krytykuje twórczośćRicharda Wagnera i wskazuje operęDoktor Faust Ferruccia Busoniego, która wg niego otwiera nowe perspektywy dla gatunku operowego. Pierwsze dzieła sceniczne Weilla toDer Protagonist (Protagonista, 1926),Royal Palace (1927),Der Zar lasst sich Photographieren (Car się fotografuje, 1928). Te dzieła zalicza się do tzw. gatunku Zeitoper. Przełomowy staje się rok 1928, gdy swoją premierą miałaOpera za trzy grosze.
Weill w swych pismach pisze wtedy o wypracowaniu, wspólnie z Bertoltem Brechtem, nowej definicji opery, która jest bliższa założeniom estetycznym Busoniego. Weill dystansuje się wówczas do modnego ówcześnie styluZeitoper.Po sukcesieOpery za trzy grosze Weill komponuje jeszcze kilka dzieł w podobnej stylistyce:Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny (Rozkwit i upadek miasta Mahagonny, 1930). Punktem wyjścia dla tej opery była wcześniejsza kompozycja Weilla pt.Songspiel Mahagonny, będąca muzyczną ilustracją kilku wierszy Brechta.Do tekstów Brechta są też kolejne dzieła Weilla:Happy End, opera szkolnaDer Jasager (Człowiek, który mówi „tak”), czyDie sieben Todsunden (Siedem grzechów głównych). W roku 1933 wyemigrował doFrancji, a w 1935 doUSA, gdzie powstały m.in.Johnny Johnson,Street Scene (Scena uliczna),Lost in the Stars (Zagubieni wśród gwiazd). Nadto komponowałmuzykę filmową,muzykę kameralną, oraz piosenki.
Weill czerpie inspiracje dla swej muzyki z jazzu i muzyki kabaretowej, kawiarnianej. Korzysta z modnych ówcześnie tańców (fokstrot,shimmy,walc boston,tango). Jest to jedynie zewnętrzna powłoka muzyki, którą tak wielu się zachwyca. Muzyka wchodzi u Weilla w zawiłe relacje z tekstem słownym. Do relacji tych zalicza się m.in.:ironia,trawestacja, przerysowanie, maski stylistyczne i inne. Przykładem ironii muzycznej jest słynny fokstrot„Kanonensong” zOpery za trzy grosze, w którym makabrycznym wspomnieniom z wojny towarzyszy wesoła melodia fokstrota. Zabiegiparodii, trawestacji i stosowania masek stylistycznych spotykamy na każdym kroku. WOperze za trzy grosze trawestuje Weill np. formęchorału,arii (Aria Lucy, która jest też przerysowana), formęlamentu, finału operowego. Dialektyczne zestawienie muzyki i tekstu ma kierować uwagę widza ku określonemu problemowi, jaki wyraża song. Założenia te są wynikiem fascynacji Weillateatrem epickim Brechta.