Kurt Josef Waldheim ([ˈkʊɐ̯t ˈvaldhaɪm]ⓘ; ur.21 grudnia1918 wSt. Andrä-Wördern, zm.14 czerwca2007 wWiedniu[1]) – austriacki polityk i dyplomata, od 1968 do 1970 minister spraw zagranicznych,sekretarz generalny ONZ w latach 1972–1981,prezydentAustrii w latach 1986–1992.
Pochodził z rodziny o czeskich korzeniach, noszącej nazwisko Watzlawick. Jego ojciec pracował jako inspektor w administracji oświatowej[2]. Kurt Waldheim studiował prawo naUniwersytecie Wiedeńskim (doktoryzował się w 1944), ukończył równieżAkademię Dyplomatyczną w Wiedniu[3].
W 1938 poaneksji Austrii przez Niemcy dołączył do NSDStB, związanej zNSDAP organizacji studenckiej[2]. Został też członkiemSA[4]. W trakcieII wojny światowej był żołnierzemWehrmachtu, w tym oficerem wywiadu. Służył od 1941 w czasie ataku na Związek Radziecki, a w następnych latach na Bałkanach, wchodził m.in. w skład sztabu generałaAlexandra Löhra, straconego po wojnie za popełnione zbrodnie. Do drugiej połowy lat 80. związki Kurta Waldheima z organizacjami nazistowskimi i jego kariera wojskowa nie były publicznie znane[2][5].
W 1945 dołączył do austriackiej służby dyplomatycznej. Był m.in. pierwszym sekretarzem w przedstawicielstwie Austrii weFrancji (1948–1951) oraz dyrektorem departamentu kadr w resorcie (1951–1955). W 1955 został szefem misji dyplomatycznej Austrii przyONZ, od 1956 do 1960 kierował placówką dyplomatyczną wKanadzie (najpierw jako minister pełnomocny, następnie w randze ambasadora). Powrócił do MSZ, gdzie stał na czele jednego z departamentów, a następnie był dyrektorem generalnym do spraw politycznych. W latach 1964–1968 i 1970–1971 zajmował stanowisko stałego przedstawiciela Austrii przy ONZ wNowym Jorku. Od stycznia 1968 do kwietnia 1970 sprawował urząd ministra spraw zagranicznych w rządzieJosefa Klausa[1][3].
W 1971 z rekomendacjiAustriackiej Partii Ludowej kandydował wwyborach prezydenckich, otrzymał 47,2% głosów, przegrywając zFranzem Jonasem[6]. 1 stycznia 1972 objął stanowisko sekretarza generalnego ONZ, które zajmował do 31 grudnia 1981[7]. W 1979, ogłoszonym przez ONZ Międzynarodowym Rokiem Dziecka, nadał polskiemuOrderowi Uśmiechu rangę międzynarodową[8]. W latach 1982–1984 wykładał naUniwersytecie Georgetown wWaszyngtonie[1].
W 1986 ponownie był kandydatem ludowców wwyborach prezydenckich. W pierwszej turze głosowania dostał 49,6% głosów. W drugiej otrzymał 53,9% głosów, wygrywając zKurtem Steyrerem[9]. W marcu tegoż roku, jeszcze przed wyborami, ujawniono fakt przynależności Kurta Waldheima do NSDStB i SA, a także jego służbę na Bałkanach pod dowództwem Alexandra Löhra. Sam polityk w swojej biografii ukrywał te fakty, wskazując tylko na służbę w okolicachTriestu pod koniec wojny[5]. Upublicznienie tych informacji wywołało liczne kontrowersje i dyskusje. Wskazywano, że musiał wiedzieć o różnych zbrodniach wojennych, w tym deportacjach greckich Żydów czy masakrach na terenie Jugosławii[2][4]. Wyrażano przypuszczenia, że sam również mógł brać udział w zbrodniach wojennych. Już po wyborach kanclerzFranz Vranitzky powołał międzynarodową komisję, która nie znalazła dowodów jego udziału w zbrodniach wojennych[2][4].
Kurt Waldheim urząd prezydenta objął w lipcu 1986[1]. Ujawnienie jego przeszłości spowodowało, że był traktowany jakopersona non grata w większości państw. W konsekwencji w czasie swojej prezydentury jako głowa państwa oficjalnie odwiedził tylko kraje arabskie orazWatykan[4][10]. W 1992 nie ubiegał się o reelekcję, kończąc urzędowanie w lipcu tegoż roku[1].
Został wyróżniony m.in. tytułem doktorahonoris causa przezUniwersytet Warszawski (1977)[11]. Był kawalerem Orderu Uśmiechu[12].
Pochowany w krypcie prezydenckiej naCmentarzu Centralnym w Wiedniu. W pośmiertnie opublikowanym liście wyraził żal z powodu tak późnego jednoznacznego odniesienia się do nazistowskich zbrodni wojennych[10].
Był żonaty zElisabeth Waldheim[2], miał troje dzieci[3].
.svg)
