Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Kurów

Na mapach:Ziemia51°23′22″N 22°11′06″E/51,389444 22,185000
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:inne znaczenia.
Kurów
miasto wgminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Urząd Miejski w Kurowie
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

puławski

Gmina

Kurów

Data założenia

przed 1185

Prawa miejskie

1442–1870, 2025

Burmistrz

Arkadiusz Małecki

Powierzchnia

11,33 km²

Wysokość

157 m n.p.m.

Populacja (2021)
• liczba ludności
• gęstość


2617[1][2]
231,0 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 81

Kod pocztowy

24-170[3]

Tablice rejestracyjne

LPU

Położenie na mapie gminy Kurów
Mapa konturowa gminy Kurów, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kurów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kurów”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kurów”
Położenie na mapie powiatu puławskiego
Mapa konturowa powiatu puławskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kurów”
Ziemia51°23′22″N 22°11′06″E/51,389444 22,185000[4]
TERC (TERYT)

0614064

SIMC

0384443[5]

Urząd miejski
ul. Lubelska 35
24-170 Kurów
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Hasło w Wikisłowniku
Strona internetowa
Zobacz wiadomości w serwisie Wikinews na temat:Kurów
Plan Kurowa
Grób poległego powstańca styczniowego na miejscowym cmentarzu parafialnym

Kurówmiasto wPolsce, położone wwojewództwie lubelskim, wpowiecie puławskim, wgminie Kurów[5][6].

Leży nad rzekąKurówką (i jej dopływami:Strugą Kurowską orazBiałką), na pograniczuWysoczyzny Lubartowskiej iPłaskowyżu Nałęczowskiego. Jest siedzibągminy Kurów[7] orazrzymskokatolickiej parafiiNarodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Michała Archanioła[8]. WedługNarodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 Kurów liczył 2787 mieszkańców[9].

Kurów uzyskałlokację miejską przed 1442 rokiem[10]. Zostałpozbawiony praw miejskich 31 maja 1870 i włączony dogminy Kurów wpowiecie nowoaleksandryjskim[11]. W latach 1867–1954 siedziba wiejskiej gminy Kurów, a 1954–1972gromady Kurów wpowiecie puławskim[12]. Od 1973 siedziba reaktywowanejgminy Kurów[13].W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała dowojewództwa lubelskiego. 1 stycznia 2025 Kurówodzyskał status miasta[14].

Integralne części miasta Kurów[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0384450Józefówczęść miasta

Położenie

[edytuj |edytuj kod]

Przez miejscowość przebiegadroga wojewódzka nr 874, jej północnym skrajem biegną mający przebieg wspólnydroga ekspresowa S12 idroga ekspresowa S17 (częśćtrasy europejskiej E372).

Historycznie położony jest wMałopolsce (początkowo wziemi sandomierskiej, a następnie wziemi lubelskiej). Kurów położony był w 2. połowie XVI wieku w powiecie lubelskim, wwojewództwie lubelskim[15].

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Kurów do XVIII wieku

[edytuj |edytuj kod]

Początki Kurowa sięgają XII wieku. Bywa on identyfikowany z wymienionym w „KroniceGalla Anonimacastrum Galli, co w tłumaczeniu na język polski bywa interpretowane jakogródKura. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 20 stycznia 1185 i znajduje się w dokumencie wykonanym przez księcia mazowieckiegoLeszka. Mówi ona o istnieniu tutaj kościoła pod wezwaniemśw. Idziego.

Około 1330 został zbudowany tugród, który został potem nadany przez królaWładysława ŁokietkaKurowskim. Lokacja Kurowa naprawie magdeburskim nastąpiła 6 stycznia 1442 przezPiotra Kurowskiego. Kurów stał się miastem, którym był do 19 marca 1870 r.

W latach 1456–1465 Kurów był siedzibąpowiatu kurowskiego. W XV w. i na początku XVI wieku w Kurowie orzekał sąd ziemski[16].

W 1783 w miejscowości powstała szkoła parafialna, którą założyłIgnacy Potocki, a prowadził miejscowy proboszczGrzegorz Piramowicz.

Okres zaborów

[edytuj |edytuj kod]
Kapliczka przy ul. Lubelskiej upamiętniającaporucznika Eustachego Ostaszewskiego i innych uczestnikówpowstania listopadowego, poległych wbitwie pod Kurowem 1831 roku

PoIII rozbiorze Polski miasto znalazło się na terenieNowej Galicji wzaborze austriackim, najpierw wcyrkule józefowskim, a od 1803 wcyrkule lubelskim. W latach 1809–1870 miasto Kurów i gmina dominalna Kurów były niezależne od siebie. Od 1809 do 1815 Kurów należał do powiatuKazimierz Dolny,departamentu lubelskiego,Księstwa Warszawskiego. Potem należał doobwodu lubelskiego wwojewództwie lubelskim,Królestwie Polskim. Po likwidacji Królestwa Polskiego znalazł się wguberni lubelskiej.

W czasiepowstania listopadowego Kurów stał się areną jego wydarzeń. 3 marca 1831 pod miejscowością stoczonobitwę, którą wygraliPolacy pod dowództwemgenerała Józefa Dwernickiego. Zasłużył się w niejporucznik Eustachy Ostaszewski, który poległ i jest pochowany w Kurowie. 12 września tegoż roku, kiedy powstanie chyliło się już ku upadkowi, dwaszwadrony jazdy polskiej opanowały miasto, biorąc dwustu żołnierzy rosyjskich w niewolę. Kurów znalazł się ponownie na kartach historii podczaspowstania styczniowego. 24 stycznia 1863 pod miastem stoczono zwycięskąbitwę, później był tu organizowany obóz powstańczy. W związku z tymi wydarzeniami, w 1870 Kurów utraciłprawa miejskie.Burmistrza zastąpiłwójt, asąd grodzki został przekształcony wsąd gminny.

Na przełomie XIX i XX wieku Kurów był największym ośrodkiem bednarstwa na Lubelszczyźnie. Podczas rewolucji 1905-1907 miały miejsce manifestacje socjalistyczne. W 1910 roku (oficjalnie w 1912) założono Ochotniczą Straż Pożarną. Między 1 a 3 sierpnia 1915 pod Kurowem armianiemiecko-austriacka toczyła ciężkiewalki z wojskami rosyjskimi. Pamiątką po tych wydarzeniach jest zabytkowycmentarz wojenny w Olesinie.

Okres II Rzeczypospolitej i wojny

[edytuj |edytuj kod]
Pomnik ofiar masowej egzekucji wykonanej przez Niemców na cywilnych mieszkańcach Kurowa w 1944

Kurów został zelektryfikowany w 1926 z inicjatywy niemieckiego osadnika i młynarza Ulrycha. Kolejne rozbudowy i przebudowy sieci energetycznej następowały w latach 1933, 1946 i 1958–1962[17].

W styczniu 1935 roku, przez Kurów biegł odcinek XIVRajdu Monte Carlo.

8 i 10 września 1939 nastąpiły tragiczne w skutkach bombardowania Kurowa przez lotnictwo niemieckie. Było wiele ofiar wśród ludności cywilnej i wojska. W wyniku pożaru spalona została zabudowa centrum. 15 września 1939 do miejscowości wkroczyły wojska niemieckie.

 Osobny artykuł:Egzekucje w Kurowie.

6 marca 1944 Niemcy w publicznej egzekucji rozstrzelali 42 i powiesili 6 osób[18]. 23 czerwca 1944 doszło w Kurowie do potyczki dowodzonych przezStefana Rodaka żołnierzyOkręgu LublinBatalionów Chłopskich,AK iAL z wojskami niemieckimi, wjeżdżającymi do miejscowości od strony Puław. W jej wyniku kilku żołnierzy niemieckich zostało rannych i zabitych, zaś Polacy bez strat własnych zdobyli niemiecki transporter opancerzony[19].

Historia najnowsza

[edytuj |edytuj kod]

W 1970 roku z miejscowości wyruszał pierwszy etapXXVII edycji kolarskiego Tour de Pologne. W 1972 miejscowaspółdzielnia mleczarska zajęła pierwsze miejsce w Polsce w grupie spółdzielni mniejszych wewspółzawodnictwie pracy (nagrodę przyznała Krajowa Komisja Współzawodnictwa Pracy i Zarząd Główny Centralnego Zarządu Spółdzielczości Mleczarskiej)[20]. W 1974 ta sama spółdzielnia zdobyła Sztandar Przechodni dla spółdzielni przynoszących najlepsze wyniki ekonomiczne w skali kraju[21].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnegowojewództwa lubelskiego.

Przez wiele lat miejscowość była znanym ośrodkiemfutrzarskim. Działały tuZakłady Futrzarskie „Kurów 1”. W latach 90. XX wieku w granice Kurowa został włączonyJózefów.

W planie zagospodarowania województwa lubelskiego znalazło się sformułowanie o rekomendowaniu przywrócenia praw miejskich wybranym miejscowościom Lubelsczyzny, w tym Kurowowi[22]. Starania o uzyskanie statusu miasta wszczęto w 2023. Po przeprowadzeniu konsultacji, uchwałą z 8 lutego 2024 rada gminy postanowiła wystąpić z wnioskiem o nadaniu miejscowości Kurów statusu miasta[23].

Historia Żydów w Kurowie

[edytuj |edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o Żydach mieszkających w Kurowie pochodzi z 1548. Utworzyligminę w XVII w. Mieli swojąsynagogę przy ulicy Nowej i dwa cmentarze –starszy przy ulicy Nowej inowszy przy ulicy Blich. W 1656 wielu żydowskich mieszkańców miasta zostało zabitych przez wojskaStefana Czarnieckiego. W 1765 w Kurowie żyło 904 Żydów, zaś w 1921 aż 2230, co stanowiło 56,8% ogółu mieszkańców.

W 1815Szemu’el z Kurowa pochodzący zPrudnika został przewodniczącym własnego dworuchasydzkiego w Kurowie, który przyjmował tysiące młodych chasydów z okolic. Wśród jego najbardziej znanych naśladowców jest Jechezkel Taub zKazimierza Dolnego, założyciel chasydyzmu kuzmirskiego. Po jego śmierci w 1820 jego najstarszy syn, Dowid, odmówił zastąpienia go na stanowisku prezesa dworu w Kurowie, przez co większość jego zwolenników wyjechała doSymchego Binema[24].

Na początku okresu międzywojennego dochodziło do ekscesów antyżydowskich. W październiku 1920 roku miejscowa policja zmusiła kupców żydowskich do otwarcia sklepów w sobotnie święta żydowskie[25].

Pomnik upamiętniający społeczność żydowską w Kurowie oraz mieszkańców miasta, którzy ratowali Żydów w czasie wojny, odsłonięty we wrześniu 2017 na miejscowym kirkucie

Okupacjaniemiecka podczas II wojny światowej przyniosła brutalny koniec historii kurowskich Żydów. We wrześniu 1939 roku społeczność żydowska Kurowa liczyła 2571 mieszkańców (55 proc. populacji). Pierwsza wywózka Żydów z Kurowa nastąpiła 8 kwietnia 1942 roku. Osoby starsze i niedołężne Niemcy zamordowali na miejscu, a duża grupa – głównie kobiety i dzieci – została wywieziona do niemieckiegoobozu zagłady w Sobiborze. 13 listopada 1942 roku miała miejsce druga wywózka, a w grudniu tego samego roku Niemcy zmordowali na miejscowym kirkucie ostatnich ocalałych z poprzednich deportacji. W sierpniu 1942 Niemcy utworzyli w Kurowiegetto-obóz pracy, w którym uwięzili także pewną liczbę Żydów zLublina iWąwolnicy[26].

Wojnę przeżyli nieliczni żydowscy mieszkańcy Kurowa. Stało się to głównie dzięki ofiarności i pomocy miejscowych Polaków, którzy z narażeniem życia ukrywali lub wspomagali swoich żydowskich sąsiadów, znajomych lub osoby zupełnie im obce. W listopadzie 2017 wKatolickim Uniwersytecie Lubelskim odbyła się uroczystość nadania medali„Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” dziesięciu rodzinom z Lubelszczyzny, pośród których znaleźli się potomkowie ratujących z Kurowa i jego okolic[27].

12 września 2017 na lokalnym kirkucie, z inicjatywy lokalnych władz samorządowych, odsłonięto pomnik – symboliczny mur z tablicami upamiętniającymi społeczność żydowską w Kurowie oraz mieszkańców tego miasta, którzy ratowali Żydów w czasie wojny[28].

Architektura

[edytuj |edytuj kod]
Kościół parafialny Narodzenia NMP i św. Michała Archanioła w Kurowie

Zabytki chronione prawnie:

Zabytki nierejestrowane:

  • budynek urzędu gminy z 2. połowy XIX wieku

Oświata

[edytuj |edytuj kod]
Szkoła podstawowa
  • Gminne Przedszkole Nr 1 w Kurowie im. Czesława Janczarskiego
  • Szkoła Podstawowa im. księdza Grzegorza Piramowicza w Kurowie

Gospodarka

[edytuj |edytuj kod]

W miejscowości znajdują się upadłeZakłady Futrzarskie „Kurów 1”. Do 2005 r. funkcjonowała także tu spółdzielnia mleczarska.

Turystyka

[edytuj |edytuj kod]

Szlaki turystyczne

[edytuj |edytuj kod]

Sport

[edytuj |edytuj kod]
  • Kurowski Klub SportowyGarbarnia (piłka nożna mężczyzn, klasa okręgowa, gr. Lublin; najwyższy poziom ligowy: IV liga)[29]
  • Klub Tenisa StołowegoTopspin (tenis stołowy mężczyzn, III liga; najwyższy szczebel: II liga)
  • Ochotnicza Straż PożarnaKurów (zawody sportowo-pożarnicze mężczyzn)
  • Ludowy Zespół SportowyKurów (szachy mężczyzn, najwyższy poziom ligowy: III liga, już nie istnieje)
  • Zakładowa Ochotnicza Straż PożarnaZakłady Futrzarskie (zawody sportowo-pożarnicze mężczyzn, już nie istnieje)
Stary Rynek

Osoby związane z Kurowem

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Osada Kurów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-03] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-03] .
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych,Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 644 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
  4. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG,Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2025, identyfikatorPRNG: 65555.
  5. abcGUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. abRozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. Strona gminy, sołectwa
  8. Opis parafii na stronie diecezji
  9. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  10. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44–45.
  11. Postanowienie z 6 (18) marca 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, str. 97)
  12. Uchwała Nr 14 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu puławskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64)
  13. Uchwała Nr XXI/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie lubelskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 20 grudnia 1972, Nr 12, Poz. 239).
  14. Dz.U. z 2024 r. poz. 1152
  15. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
  16. M. Pawlikowski,Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
  17. O elektryfikacji Kurowa zob.Zeszyty Kurowskie 6/1995 s. 15–18.
  18. Zob. Stefan Rodak:Maszerują Chłopskie Bataliony, s. 60.
  19. Stefan Rodak:Maszerują. s. 403–410 oraz Stefan Rodak;Marszem podziemnym. s. 219–224.
  20. Wyniki współzawodnictwa pracy na 1972 r., w:Trybuna Spółdzielcza, nr 7/1973, s. 40
  21. Najlepsza w kraju, w:Trybuna Spółdzielcza, nr 10/1974, s. 38
  22. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego. Samorząd Województwa Lubelskiego, 2015, s. 59.
  23. Uchwała Nr XLV/561/2024 Rady Gminy Kurów z dnia 8 lutego 2024 r. w sprawie wystąpienia z wnioskiem o nadanie miejscowości Kurów statusu miasta. bip.kurow.eu. [dostęp 2024-02-14].
  24. This Day In History 14 Iyar/May 10 [online], Hamodia [dostęp 2020-12-22] (ang.).
  25. SzymonS. Rudnicki SzymonS.,Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 133,ISBN 978-83-7666-363-0,ISBN 978-83-7666-412-5 .
  26. Zobacz stronęŻydowskiego Instytutu Historycznego poświęconą Kurowowihttps://web.archive.org/web/20120705002836/http://www.jewishinstitute.org.pl/pl/gminy/miasto/425.html.
  27. Małgorzata Szlachetka: Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Ratowali, chociaż groziła za to śmierć. [w:]Kurier Lubelski [on-line]. 2017-11-17. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
  28. Upamiętnienie społeczności żydowskiej w Kurowie. [w:]lublin.onet.pl [on-line]. 2017-09-13. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
  29. Skarb - Garbarnia Kurów [online], 90minut.pl [dostęp 2024-02-23] .

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • StanisławS. Wójcicki StanisławS.,Raport o Gminie Kurów”, Kurów 2003., Kurów: Urząd Gminy, 2003,ISBN 83-906687-7-7,OCLC 749263893 .
  • Stefan Rodak:Maszerują Chłopskie Bataliony.Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1960 r.
  • Stefan Rodak:Marszem podziemnym. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1970 r.
  • Stanisław Matraszek:Jak dotarła do Kurowa elektryczność wZeszyty Kurowskie zeszyt 6/1995 Kurowskie Towarzystwo Regionalne Kurów 1995

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Gmina Kurów
Powiatpuławski
Miasta
Gminy miejskie
Gminy miejsko-wiejskie
Gminy wiejskie

Herb powiatu puławskiego

Powiat nowoaleksandryjski / puławski (1867–1975)(► GG)
Przynależność wojewódzka
Miasta
Osiedla (1954–1972)
Gminy wiejskie
(1867–1954 i 1973–1975)
Gromady
(1954–1972)
Miastawojewództwa lubelskiego
Miasta powiatowe
Miasta powiatów grodzkich
Miasta powiatów ziemskich
Miasta gminne

Herb województwa lubelskiego

Miasta zdegradowanereformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Kontrola autorytatywna (miasteczko):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kurów&oldid=78049337
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp