Poglądowa mapapółwyspu Apenińskiego – według stanu z roku 1494 - z zaznaczoną lokalizacją Księstwa Mediolanu.Mapa półwyspu Apenińskiego z roku 1494 – Księstwo Mediolanu (Duchy of Milan) oznaczono kolorem pomarańczowym.Państwa w północnych Włoszech w roku 1796 – tuż przed najazdemNapoleona Bonapartego. W środku mapy Księstwo Mediolanu (Duchy of Milan).Flaga Księstwa Mediolanu w latach 1397-1765Flaga Księstwa Mediolanu w latach 1765-1796
Księstwo Mediolanu – państwo w północnej części obecnychWłoch, istniejące w latach1395–1796/1797. Początkowo było częściąŚwiętego Cesarstwa Rzymskiego, później pod panowaniemhiszpańskim, a następnieaustriackim. Rządzone było przez wiele dynastii, w większości pochodzących spoza Włoch. Terytorium księstwa ulegało zmianom poprzez stulecia, jednak zawsze obejmowało znaczną częśćLombardii zMediolanem iPawią. W skład księstwa wchodziła równieżParma, ale wXVI wieku została oddzielona i wraz z okolicami utworzyła oddzielne księstwo.
Księstwo utworzone zostało w 1395 przezGaleazzo Viscontiego, który jako Galeazzo I został pierwszymksięciem Mediolanu. W1447 wraz ze śmiercią księciaFilipa Marii dynastiaViscontich wygasła. Mediolan ogłosił się republiką, nie zważając na fakt, że według zawartych traktatów prawowitym dziedzicem opuszczonego tronu był książęKarol I Orleański. Choćksiążę Orleanu niezbyt energicznie dochodził swych praw, republika nie trwała długo. Słynny awanturnikFranciszek Sforza, który poślubił córkę Viscontiego z nieprawego łoża, opanował Mediolan w1450 i zasiadł na jego tronie jako Franciszek I.
W1498 książę Orleanu zasiadł na tronie francuskim jakoLudwik XII i natychmiast zgłosił swoje pretensje do Mediolanu. W1499 najechał zbrojnie Mediolan i wyrzucił dotychczasowego księciaLudwika Sforzę. Francuskie panowanie trwało do1513, kiedy to z pomocą najemników szwajcarskich wyparł Francuzów syn wyrzuconego LudwikaMaksymilian. Panowanie Maksymiliana nie trwało długo, gdyż już w1515 doszło do kolejnej inwazji francuskiej, tym razem z inicjatywy nowego królaFranciszka I. Próba wyparcia Francuzów doprowadziła dobitwy pod Marignano, zakończonej klęską Szwajcarów i uwięzieniem wspieranego przez nich księcia Maksymiliana. Wielkie zwycięstwo w znaczącym stopniu umocniło francuskie panowanie nad Mediolanem. W1521 wybuchła kolejnawojna włoska, a w rok później doszło dobitwy pod La Bicocca, zakończonej zwycięstwem wojsk austriacko-hiszpańskich. Skutkiem tej bitwy młodszy brat Maksymiliana zasiadł na tronie w Mediolanie jakoFranciszek II Sforza.
W następstwie klęski Francuzówpod Pawią w1525 cesarz i królHiszpaniiKarol V stał się dominującą siłą we Włoszech. Książę Franciszek II postanowił w tym układzie opowiedzieć się przeciwko cesarzowi i w1526 przystąpił do ligi zFrancją, papieżemKlemensem VII,Wenecją,Anglią iFlorencją. Skutkiem tego natychmiast został wyparty z Mediolanu przez wojska cesarskie. Zdołał jednak zachować kontrolę nad wieloma innymi miastami w swym księstwie. Wrócił do Mediolanu w wyniku pokoju zawartego wCambrai w1529.
Gdy Franciszek II zmarł bezpotomnie w1535 ponownie pojawił się problem sukcesji tronu mediolańskiego. Pretensje zgłaszali zarówno cesarz, jak i król Francji, co ostatecznie doprowadziło do kolejnej seriiwojen włoskich. Cesarz utrzymał księstwo w swych rękach i postanowił przekazać je swemu synowiFilipowi. Władza Hiszpanii nad księstwem Mediolanu została ostatecznie uznana przez Francję w wyniku pokoju zawartego wCateau-Cambrésis w1559.
WiekXVII – okres władzy hiszpańskiej, był wiekiem stagnacji kulturalnej i ekonomicznej Księstwa.
Księstwo Mediolanu pozostało w rękach hiszpańskich aż do początkuXVIII wieku, kiedy to podczashiszpańskiej wojny sukcesyjnej zdobyte zostało przezAustriaków (w1706). Traktat wBaden w1714, będący uzupełnieniem kończącego wojnę traktatu wUtrechcie, uprawomocnił tę zdobycz i pozostawił Mediolan w rękach Austrii.
Na mocy konkordatuMarii Teresy zBenedyktem XIV zniesiono wiele klasztorów i obłożono podatkami wiele dóbr kościelnych. Ustawodawstwo niwelowało różnice społeczne. Reformatorskie impulsy z Wiednia Marii Teresy przyczyniły się do ożywienia mediolańskiej oświeconej elity. Gdy gubernatorem Mediolanu zostałCarlo Firmian (1759-1782) grupa ta uzyskała wpływ na rządy. Wprowadzone reformy gospodarcze i społeczne miały za promotorów takich wybitnych ekonomistów i prawników, jak:Pietro Verri,Gian-Rinaldo Carli iCesare Beccaria. Zniesionocła wewnętrzne i dzierżawę podatków. Zakończywszy w1760 reformę katastralną rząd popierał rozwój rolnictwa i podejmował wielkie roboty publiczne. Rozwinął się przemysłjedwabniczy. Mieszczanie nie zauważali jednak tego przemysłu i inwestowali w rolnictwo, w którym zapanował pełnykapitalizm.
O nowych technikach w rolnictwie głosiła założona w1762 tzw.Accademia dei pugni („Stowarzyszenie pięści”), która zmieniła się w redakcję pisma „Il Caffé”, wychodzącego w latach1764–1765. Rolę klubów politycznych odgrywały w Mediolanie liczne kawiarnie, stąd nazwa periodyku. Redaktorem pisma był Pietro Verri.Il Caffé to najważniejsze pismo włoskiegooświecenia.
W oświeconym duchowieństwie mediolańskim zapanowała specyficzna odmianajansenizmu. Zgrupowani wokół wydziału teologiiuniwersytetu w Pawii tacy teologowie jak:Pietro Tamburini (1737-1827) iGiuseppe Zola (1739-1806) byli skłóceni zRzymem i stali się fundamentem przyszłego lewicowego włoskiego katolicyzmu czerwonego (cattolicismo rosso).
Gdy w1786 cesarzJózef II Habsburg zniósł senat mediolański w ramach prób unifikacji Imperium Habsburgów, czemu sprzeciwili się zarówno mediolańscy konserwatyści, jak i liberałowie, dało to początek włoskiemu szerokiemu ruchowi patriotyczno-niepodległościowemu.
Księstwo pozostało w austriackich rękach aż do najazdu francuskiej armii pod wodząNapoleona Bonaparte w 1796. Na podstawie traktatu wCampo Formio w 1797 Austria zrzekła się władzy nad księstwem Mediolanu. Księstwo zostało wkrótce zlikwidowane i weszło w składRepubliki Cisalpińskiej, stanowiąc jej centralną część z Mediolanem w roli stolicy.
.svg)
.svg)
.gif)
