| gmina wiejska | |||
| 1867–1940, 1945–54 i 1973–77[1] | |||
 | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | 1867–90:gubernia kielecka | ||
| Powiat | 1867–90:olkuski | ||
| Data powstania | |||
| Data likwidacji | 29 września 1954; 1 lutego 1977 | ||
| Siedziba | |||
| Populacja (1974) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
| brak współrzędnych | |||
Kromołów – dawnagmina wiejska, istniejąca w latach 1867–1940, 1945–54 i 1973–77 w Kieleckiem i Katowickiem (obecnie terenwoj. śląskiego). Siedzibą gminy byłKromołów (do 1870 odrębnagmina miejska; od 1977 dzielnicaZawiercia)[4].
Gmina Kromołów powstała1 stycznia?/13 stycznia 1867 w związku z reformą gminną wKrólestwie Polskim. Należała początkowo dopowiatu olkuskiego wguberni kieleckiej[5].
1 stycznia?/13 stycznia 1870 do gminy przyłączono pozbawiony praw miejskichKromołów, natomiast część gminy Kromołów (Karlin,Kiełkowice,Podzamcze) weszła w skład nowo utworzonejgminy Ogrodzieniec z siedzibą w pozbawionym praw miejskichOgrodzieńcu[6].
W 1890 roku gminę Kromołów przyłączono dopowiatu będzińskiego wguberni piotrkowskiej[7].
W czasieI wojny światowej (1915 rok) gmina Kromołów znalazła siępod okupacją austriacką, gdzie weszła w skład nowegopowiatu dąbrowskiego. Przeprowadzenie granicy zniemiecką strefą okupacją wzdłużKolei Warszawsko-Wiedeńskiej sprawiło, że wschodnia przemysłowa część skupiska zawierciańskiego w gminie Kromołów (gdzie ulokowane siedzibę gminy Kromołów) została odcięta odZawiercia Dużego iZawiercia Małego (wgminie Poręba) pod okupacją niemiecką w składzie reformowanegopowiatu będzińskiego, gdzie 1 lipca 1915 połączyły się w miastoZawiercie na mocyUstawy Miejskej dla okręgów Królestwa Polskiego znajdujących się pod zarządem niemieckim[8]. Mając to na uwadze, władze austriackie zasygnalizowały już w marcu 1915, że organizacja gminy Kromołów nie została w pełni przeprowadzona i że "obszar gminy pozostaje ten sam jak dotychczas, o ile wskutek umowy z niemieckim zarządem wojskowym co do granicy, części gminy nie przypadają na terytorium zarządu Niemieckiego"[9]. Doszło do tego 15 sierpnia 1915, kiedy to Zawiercie (Wschodnie) zfabryką Huldschinskiego wyłączono z gminy Kromołów, zatwierdzając tym samym jego przynależność do miasta Zawiercia wniemieckiej strefie okupacyjnej; równocześnie siedzibę gminy Kromołów przeniesiono z Zawiercia (Wschodniego) doKromołowa[10]. W 1916 roku gmina Kromołów liczyła 6567 mieszkańców (w 1914 roku 28.724) a Zawiercie 30.436 mieszkańców[11].
Po odzyskaniu niepodległości władze polskie utrzymały status miejski Zawiercia (a zarazem podział gminy Kromołów)[12], mimo wydanego w marcu 1919 rozporządzenia unieważniającego wszelkie zmiany w podziale administracyjnym Królestwa Polskiego wprowadzone przez okupantów[13].
Na początku okresu międzywojennego gmina Kromołów należała dopowiatu będzińskiego wwoj. kieleckim. 1 stycznia1927 roku gmina weszła w skład nowo utworzonegopowiatu zawierciańskiego w tymże województwie[14].
Po II wojnie światowej gmina Kromołów przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia1945 roku została wraz z całym powiatem zawierciańskim przyłączona dowoj. śląskiego[15] (od 6 lipca 1950 roku pod nazwąwoj. katowickie[16], a od 9 marca 1953 jakowoj. stalinogrodzkie[17]).1 stycznia1951 roku część obszaru gminy Kromołów (kolonie Warty i Ręby oraz przysiółek Stawki) przyłączono doZawiercia[18].
1 lipca1952 roku gmina składała się z 6 gromad: Blanowice, Bzów, Kromołów, Łośnice, Pomrożyce i Skarżyce[19].
Jednostka została zniesiona 29 września1954 roku wraz z reformą wprowadzającągromady w miejscegmin[20].
Gmina Kromołów została reaktywowana 1 stycznia1973 roku w powiecie zawierciańskim wwoj. katowickim[21]. W jej skład weszło 8 sołectw:Blanowice,Bzów,Karlin,Kromołów,Łośnice,Pomrożyce,Skarżyce iŻarkowice[22].
1 czerwca1975 roku gmina weszła w skład nowo utworzonego mniejszegowoj. katowickiego[23].
1 lutego1977 roku gmina została zniesiona[24], a jej obszar włączony do miastaZawiercia[25].
| Przynależność wojewódzka |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Miasta (1867–1939 i 1945–75) | |||||
| Osiedla (1954–72) |
| ||||
| Gminy wiejskie (1867–1939, 1945–54 i 1973–75) |
| ||||
| Gromady (1954–72) |
| ||||
| Gminy (1939–45) |
|
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta |
|
| Osiedla (1954–72) | |
| Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
| Przynależność administracyjna |
|
|---|---|
| Miasta |
|
| Gminy wiejskie |
_COA.jpg)
