Nie mylić z:kreatyniną lubkeratynami.
| |||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | C4H9N3O2 | ||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa | 131,13 g/mol | ||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||||||
| Pochodne | |||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Kreatyna (kwas β-metyloguanidynooctowy) –organiczny związek chemiczny zawierający elementy strukturalneguanidyny ikwasu octowego. W organizmach zwierzęcych tworzy się w trakcieprzemiany materii, występuje głównie wmięśniach iścięgnach. Kreatyna została odkryta w 1832 roku przezMichela Eugène’a Chevreula jako składnikmięśnia szkieletowego, a nazwę nadano jej od greckiego słowa kreas („mięso”)[4].
Ulegafosforylacji przy użyciu enzymukinazy kreatynowej przechodząc wfosfokreatynę. Jest wykorzystywana do magazynowania i uwalniania energii niezbędnej do wielu procesów chemicznych zachodzących wkomórkach, w tym dosyntezy białek mięśniowych.
Kreatyna występuje u człowieka w mięśniach (98% całkowitej zawartości kreatyny w organizmie człowieka)[5], małe ilości tego związku znajdują się także w mózgu, wątrobie, nerkach oraz jądrach. Szacuje się, że dobowe zapotrzebowanie organizmu osoby o masie 70 kg na kreatynę wynosi 2 g, przy czym 1 g tego związku jest syntezowany przezorganizm zaminokwasów, a pozostała ilość powinna być dostarczona w pożywieniu[6] – najlepszymi źródłami kreatyny są mięso (1 g jest zawarty w 250 g świeżego mięsa) oraz ryby[6][7]. Preparaty kreatynowe bywają stosowane przez osoby uprawiającesporty siłowe.
Glicyna reaguje w ustroju zargininą i wobecenzymu fermentu transaminacyjnego zamienia się nakwas guanidynooctowy, czyliglukocyjaminę, z argininy tworzy się wówczasornityna (która stymuluje wydzielaniehormonu wzrostu). Z glukocyjaminy w ustroju powstaje kreatyna. Wytworzona kreatyna łączy się w tkankach zkwasem fosforowym tworząc kwas kreatynofosforowy (fosfagen), niezbędny do procesów życiowych w tkankach zwierzęcych.
W latach 90. XX wieku kreatyna zyskała szczególny rozgłos jako naturalny sposób na zwiększenie wyników sportowych i budowanie beztłuszczowej masy ciała. Stwierdzono, że ogólna zawartość kreatyny wmięśniach szkieletowych jest zwiększona po doustnym podaniusuplementów diety, a zawartość ta różni się i zależy od wielu czynników, m.in. od poziomu spożyciawęglowodanów, rodzaju aktywności fizycznej i typu włókienmięśniowych. Wskutek tego zaczęto stosować kreatynę w charakterze dodatku do suplementów diety stosowanych przed treningiem[8]. Na rynku dostępne są różne formy kreatyny, m.in.cytrynian,jabłczan,ester etylowy,azotan,chlorowodorek,glukonian,α-ketoglutaran iorotan[8].
Kreatyna ma potencjalnie działanieprzeciwutleniające na poziomie komórek i chroni komórkimięśniowe przedstresem oksydacyjnym. Ponadto kreatyna w niekorzystnych warunkach zapobiega niszczeniumitochondriów w komórkachmięśni. Stwierdzono również pozytywny wpływ kreatyny na gojenie się ran oraz uszkodzenia mięśni[9].
Wysoka zawartość kreatyny wmięśniach stymuluje syntezę białek działając antykatabolicznie i anabolicznie, co ma wpływ na szybszy przyrost masy mięśniowej, sprawność i regenerację[10][11]. Suplementacja diety kreatyną w połączeniu z ciężkim treningiem siłowym powoduje wzrost stężeniainsulinopodobnego czynniku wzrostu IGF-1 w mięśniach i poprawianie aktywnościkomórek satelitarnych[9]. W podwójnie ślepej próbie pobrano biopsję z mięśni nóg od mężczyzn wykonujących trening oporowy, w trakcie spoczynku, 3 godz. później oraz 24 godz. po treningu. Mężczyźni przyjmowali doustnie kreatynę lub napój zbiałkiem serwatkowym i węglowodanami przez 5 dni. Po ich spożyciu zwiększyła się ekspresjamRNA dla IGF-1 w spoczywających mięśniach o 30%. Poziom IGF-1 zwiększył się o 24% w ciągu 3 godz. i o kolejne 29% w 24 godz. po treningu[8].
Pomimo że doniesienia o pozytywnym wpływie suplementacji kreatyną w połączeniu z ciężkim treningiem na wydolność fizyczną, masę beztłuszczową oraz morfologię mięśni są dość liczne[12][13][14][15][16], to nurt przeciwstawny również ma pewną reprezentację. Jacobi wraz z zespołem opublikował wyniki badań, w których nie stwierdził efektów zastosowania krótkotrwałej suplementacji kreatyną na siłę izometrycznychskurczów mięśni łokciowych, aktywację mięśni i szybkość ich regeneracji[17]. Opis tych badań nie pozwala jednak stwierdzić, czy suplementacja kreatyną była połączona z odpowiednim treningiem[9]. W badaniach zespołu Bembena dotyczących 14-tygodniowego treningu progresywnego (3 dni treningowe na tydzień) przeprowadzonych na grupie starszych mężczyzn nie stwierdzono dodatkowych pozytywnych rezultatów suplementacji na siłę lub wzrost masy mięśni, ani w przypadku kreatyny podawanej samodzielnie, ani w połączeniu z napojami zawierającymi białka serwatkowe[18]. W tym przypadku grupa mogła zostać przypadkowo dobrana w taki sposób, że jej większą część stanowiły osoby nie reagujące na kreatynę. Kreatyna mogła być też podawana wyłącznie w dni treningowe, a taka strategia nie spisuje się dobrze w przypadku osób starszych lub w średnim wieku[9][19].
