Movatterモバイル変換

[0]ホーム

Przejdź do zawartości

Królestwo Galicji i Lodomerii

Edytuj linki

Na mapach:49°50′30,8″N 24°01′53,4″E/49,841889 24,031500

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Królestwo Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwami Oświęcimia i Zatora

Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator

kraj koronny

1772–1918


Herb	Flaga

Państwo

Austro-Węgry

Siedziba

Lwów (niem. Lemberg)

Data powstania

1772

Data likwidacji

1918

Władca

Karol I Habsburg

Gubernator

Wołodymyr Decykewycz

Powierzchnia

78 500 km²

Populacja (1888)
• liczba ludności

6 400 000

• gęstość

81,5 os./km²

Języki urzędowe

niemiecki (do 1869)
oficjalniepolski i do kontaktów z mniejszościąukraiński (od 1869)

Położenie na mapie

Multimedia w Wikimedia Commons

Porównanie obszaru przedrozbiorowego woj. ruskiego i Galicji

Mapa administracyjna Królestwa Galicji: powiaty w 1914 r.

Królestwo Galicji iLodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim i KsięstwamiOświęcimia iZatora (niem. Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Grossherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator;ukr. Королівство Галичини та Володимирії з Великим князівством Краківським і князівствами Освенцима і Затору) – państwo (w praktyceprowincja ikraj koronny) na terytoriumGalicji, w latach 1772–1918 wchodzące w skład (kolejno):Monarchii Habsburgów,Cesarstwa Austriackiego iAustro-Węgier. Kraina historyczna na wschodzieEuropy Środkowej, obecnie w granicachPolski iUkrainy. Nieformalnie dzieliła się naGalicję Zachodnią z głównym miastemKrakowem iGalicję Wschodnią z ośrodkiem weLwowie.

Pochodzenie nazwy

[edytuj |edytuj kod]

Oficjalna nazwa Królestwo Galicji i Lodomerii nawiązywała do jednego ztytułów królów węgierskich^[1]: „rex Galiciae et Lodomeriae”, tj. „król Halicza i Włodzimierza”, co miało uzasadniać moralne prawo do zaboru tych ziem przez monarchięHabsburgów^[2].

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Powstanie Królestwa Galicji i Lodomerii

[edytuj |edytuj kod]

W 1741 roku cesarzowaMaria Teresa, koronując się węgierskąkoroną Świętego Stefana, przyjęła również tytuł królowej Galicji i Lodomerii, obejmującychksięstwo halickie iksięstwo włodzimierskie. W czasie koronacji wniesiono również sztandary tego królestwa. W 1769 roku cesarzowa włączyła do swojej pieczęci herbyksięstwa halickiego iksięstwa włodzimierskiego. Było to związane z zasiadaniem w XIII wieku na tronieksięstwa halicko-włodzimierskiego węgierskiego królaKolomana. Fakt ten stanowił też uzasadnienie zajęcia przez Austrię części ziemRzeczypospolitej w 1772 roku wI rozbiorze Polski, a autorami uzasadnienia bylihofrat Teodor Antoni Rosenthal, kustosz Adam Kollar i rektor Josef Benczura i nosiło ono tytułWywód poprzedzający prawa Korony Węgierskiej do Rusi Czerwonej i Podola, tak jako Korony Czeskiej do Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego.

Galicja w składzieCesarstwa Austriackiego iAustro-Węgier

[edytuj |edytuj kod]

OkreślenieGalicja i Lodomeria, potocznie skracane do samej tylkoGalicji, do szerszego użycia weszło po I rozbiorze Polski. Wówczas toAustrii przypadły ziemie obejmujące m.in. Ruś Czerwoną zeLwowem,Przemyślem,Sanokiem iBełzem, południową Małopolskę zOświęcimiem,Tarnowem iNowym Sączem oraz zachodni fragment Podola (Tarnopol,Zbaraż) i fragment ziemi chełmsko-włodzimierskiej zZamościem. Tereny te uzyskały w 1849 status kraju koronnego Austrii o oficjalnej nazwieKrólestwo Galicji i Lodomerii (niem. Königreich Galizien und Lodomerien,ukr. Королівство Галіції і Лодомерії lub w formie zreukrainizowanejКоролівство Галичини і Володимирії). Nawiązując do tytułuRex Galiciæ et Lodomeriæ, dyplomacja austriacka starała się uzasadnić prawo monarchów austriackich – jako spadkobierców korony węgierskiej – do zajętych ziem. W wyniku tego zabiegu propagandowego znaczenie nazwyGalicja rozszerzyło się na ziemie nigdy nie wchodzące w składksięstwa halickiego.

PoIII rozbiorze w 1795 roku domonarchii habsburskiej przyłączono ziemie, które nazwanoNową Galicją (w odróżnieniu od „starej”, obejmującej tereny otrzymane w 1772). Nowa Galicja obejmowała terytoria międzyPilicą iBugiem wraz z Krakowem,Sandomierzem,Radomiem,Kielcami,Lublinem,Chełmem iBiałą Radziwiłłowską. Ziemie Nowej Galicji (wraz zcyrkułem zamojskim zI rozbioru) zostały w 1809 przyłączone doKsięstwa Warszawskiego i nie wróciły już do Austrii, stając się po 1815 r. częściąKrólestwa Kongresowego. Równocześnie, popokoju w Schönbrunnie w 1809 roku,Imperium Rosyjskie otrzymało rejon Tarnopola, gdzie utworzonoKraj Tarnopolski. Pokongresie wiedeńskim (1815) obszar ten powrócił w graniceCesarstwa Austrii.

W latach 1820–1850 na mocy patentuFranciszka I ziemie dawnego księstwa oświęcimsko-zatorskiego wyłączono z kraju koronnego Galicji i Lodomerii i włączono je do posiadłości czesko-morawskich co oznaczało inkorporację doZwiązku Niemieckiego^[3], jednak administracyjnie były nadal częścią Galicji^[4].

W 1846 r. Austriacy ponownie zajęli Kraków, likwidując formalnie niezależnąRzeczpospolitą Krakowską (która stała się terazWielkim Księstwem Krakowskim). Od tego czasu oficjalna nazwa prowincji brzmiała:Królestwo Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwami Oświęcimia i Zatora (niem. Königreich Galizien und Lodomerien mit dem Großherzogtum Krakau und den Herzogtümern Auschwitz und Zator).

Po początkowo silnejgermanizacji, w 1861 Galicja uzyskała autonomię zsejmem krajowym irządem w stołecznym Lwowie. W 1867 roku, w związku z ustanowieniemmonarchii dualistycznej (Królestwo Galicji i Lodomerii pozostało w składzieCesarstwa Austrii-Przedlitawii), autonomię prowincji poszerzono. Rząd austriacki zagwarantował, że namiestnicy będą powoływani spośród miejscowych Polaków. Sejm miał prawo uchwalać ustawy dotyczące gospodarki krajowej, komunikacji, szkolnictwa i zdrowia. Dzięki temu Galicja stała się ośrodkiem polskiego ruchu niepodległościowego. Działały tu polskie partie polityczne i organizacje paramilitarne –Sokół,Strzelec,Drużyny Bartoszowe, które stanowiły bazę sformowanych na początku XX wiekuLegionów.

Galicja odegrała także ważną rolę w dziejach nowożytnejUkrainy, będąc do dziś ośrodkiem ukraińskich ruchów niepodległościowych. W 1848 powstała weLwowie pierwsza ukraińska organizacja polityczna –Główna Rada Ruska. Mieszkało tu wielu wybitnych pisarzy (Iwan Franko), historyków (Mychajło Hruszewski), polityków (Kost Łewycki) i artystów (Sołomija Kruszelnyćka); działałoTowarzystwo Naukowe im. Szewczenki, towarzystwo pedagogiczneRidna Szkoła, stowarzyszenie edukacyjneProswita, stowarzyszenia sportowo-paramilitarneSokił iSicz, towarzystwo gimnastyczno-pożarniczeŁuh. NaUniwersytecie Lwowskim funkcjonowały katedry ukraińskie.

Wspólne zamieszkiwanie Polaków i Ukraińców było powodem licznych konfliktów. Po 1867 stanowiska w administracji były stopniowo przejmowane przez Polaków, co nie podobało się Ukraińcom. W 1890 stronnictwa polskie i ukraińskie zawarły w sejmie krajowym tzw. pierwszy kompromis, przewidujący między innymi rozszerzenie szkolnictwa podstawowego i średniego w języku ukraińskim. Współpraca załamała się jednak po kilku latach, kiedy to Polacy doprowadzili m.in. do zupełnej polonizacji Uniwersytetu Lwowskiego czy odrzucili w Sejmie Krajowym projekt utworzenia gimnazjum ruskiego w Stanisławowie (29 X 1903). W początkach XX wieku Galicja była areną zabójstw politycznych, m.in. namiestnika Galicjihr. Andrzeja Potockiego i ukraińskiego studenta Adama Kocki. Do kolejnej próby porozumienia doszło dopiero w przededniuI wojny światowej. Tzw. drugi kompromis z 28 I 1914 przewidywał zmianę ordynacji wyborczej do sejmu krajowego na korzyść Ukraińców (byli oni niedoreprezentowani z powodu struktury społecznej, od której zależała waga głosów wyborców; był to jednak kompromis spóźniony i mało satysfakcjonujący dla Ukraińców, mogących już od 26 stycznia 1907 głosować na równych prawach z innymi obywatelamiAustrii (Przedlitawii) na posłów do wiedeńskiegoReichsratu) oraz utworzenie państwowego uniwersytetu ukraińskiego we Lwowie. Postanowienia te nie mogły już jednak zostać zrealizowane. Koniec wojny stworzył dogodną sytuację dla obu narodów, czego skutkiem był wybuch walk o Galicję Wschodnią w latach 1918–1919, kiedy to Ukraińcy proklamowaliZachodnioukraińską Republikę Ludową. Napięcia narodowościowe nie znikły w okresie II Rzeczypospolitej, z czego wynikała działalnośćOrganizacji Ukraińskich Nacjonalistów w okresie międzywojennym i w czasieII wojny światowej.

Odmienne losy Galicji Wschodniej i reszty ziem ukraińskich były również źródłem napięć wewnątrzukraińskich na gruncie politycznym, kulturowym, językowym i religijnym. Ich przezwyciężenie uważano za jeden z głównych problemów na drodze do niezależności narodowej Ukraińców.

Ustrój polityczny Galicji i Lodomerii

[edytuj |edytuj kod]

Osobne artykuły:Ustrój polityczny Galicji i Władze Galicji i Lodomerii.

Po wprowadzeniu w monarchii austro-węgierskiej ustroju konstytucyjnego włościanie galicyjscy uzyskali prawa obywatelskie na równi ze szlachtą. Następnie wykorzystując swoje uprawnienia tworzą pierwsze przedwyborcze komitety włościańskie (wbrew agitacji szlachty)^[5], kierujące walką polityczną w wyborach z dnia 14 czerwca 1848 r. do sejmu galicyjskiego (dawnyStanowy Sejm Galicyjski we Lwowie)^[6]. W Galicji powstał terminkiełbasa wyborcza.

Podział administracyjny Galicji i Lodomerii

[edytuj |edytuj kod]

Osobny artykuł:Lista powiatów Królestwa Galicji i Lodomerii w latach 1850–1918.

Osobny artykuł:Zmiany administracyjne na obszarze Galicji w latach 1867–1934.

Mapy przedstawiające zmieniający się podział administracyjny Galicji

PoI rozbiorze Polski ziemieRzeczypospolitej weszły w skład nowo utworzonej prowincji austriackiej – Królestwa Galicji i Lodomerii. Stolicę prowincji miano umieścić w Jarosławiu (jako mieście położonym w centrum prowincji), rozważano też kandydaturę Przemyśla, w końcu zdecydowano się jednak na Lwów, jako największe miasto prowincji^[7].

I podział administracyjny Galicji, tuż po zajęciu ziem polskich w wyniku I rozbioru, był nawojewództwa i obowiązywał do połowy 1773 roku:bełskie,czerwonoruskie,krakowskie,lubelskie,podolskie isandomierskie. Podział ten reprezentował dawne województwa Rzeczypospolitej, obecnie już szczątkowe, przedzielone kordonem. Początkowo nowe władze traktowały zdobyte ziemie jako przejściowy nabytek i jego początkowy podział był prowizoryczny, bardzo nierównomierny (większość obszaru zajmowało województwo czerwonoruskie a tylko skrawki woj. lubelskiego i podolskiego weszły w skład Galicji)^[8]. Mimo że władze austriackie zaplanowały podział na cyrkuły, do jego przeprowadzenia w 1772 roku nie doszło, a fasje zarządzone patentem z 22 grudnia 1772 roku musiano grupować według dawnego polskiego podziału na powiaty i ziemie^[9].

W połowie 1773 roku obszar Galicji podzielono na 6cyrkułów (obwodów), a te z kolei nadystrykty (okręgi), których było początkowo 24, potem 59 (wstępnie 60^[10]). Były to cyrkuły;wielicki (9 dystryktów),pilzneński z siedzibą w Rzeszowie (10 dystryktów),bełski z siedzibą w Zamościu (8 dystryktów),lwowski (10 dystryktów),samborski (10 dystryktów) ihalicki (13 dystryktów)^[9]:

cyrkuł wielicki
- dystrykty: 1.Biała, 2.Myślenice, 3.Wieliczka, 4.Bochnia, 5.Żywiec, 6.Jordanów, 7.Dębno, 8.Nowy Targ, 9.Nowy Sącz
cyrkuł pilzneński z siedzibą w Rzeszowie
- dystrykty: 1.Baranów, 2.Dąbrowa, 3.Sędziszów, 4.Kolbuszowa, 5.Przeworsk, 6.Pilzno, 7.Łańcut, 8.Biecz, 9.Dukla, 10.Krosno
cyrkuł bełski z siedzibą w Zamościu
- dystrykty: 1.Ulanów, 2.Goraj, 3.Zamość, 4.Lubaczów, 5.Hrubieszów, 6.Łaszczów, 7.Uhnów, 8.Witków
cyrkuł lwowski
- dystrykty: 1.Rawa, 2.Gródek, 3.Żółkiew, 4.Bóbrka, 5.Złoczów, 6–7.Brody, 8.Zborów, 9.Trembowla, 10.Brzeżany.
cyrkuł samborski
- dystrykty: 1.Dubiecko, 2.Jarosław, 3.Sanok, 4.Lisko, 5.Przemyśl, 6.Biskowice, 7.Drohobycz, 8–9. nie wiadomo, 10.Stryj.
cyrkuł halicki
- dystrykty: 1.Żydaczów, 2.Halicz, 3.Manasterzyska, 4.Budzanów, 5.Dolina, 6.Tyśmienica, 7.Tłumacz, 8.Śniatyn, 9.Czortków, 10.Nadwórna, 11.Utoropy, 12.Delatyn, 13.Kosów.

Początkowo granica polsko-austriacka była przesunięta na odcinku centralnym bardziej na północ i na wschód, jednak w 1776 zostało zawarte polsko-austriackie porozumienie regulujące granicę państwową, w wyniku którego do Polski wracałKazimierz, rejonBiłgoraja,Frampola,Goraja,Janowa,Modliborzyc,Zaklikowa,Kraśniczyna,Wojsławic,Dubienki iKorytnicy, a także drobne skrawki na terenieWołynia. Zmiana ta pozwoliła też na odtworzeniewojewództwa bełskiego w szczątkowej postaci, które przetrwało do 1793^[11]^[12].

Zgodnie z jeszcze inną koncepcją, w skład Królestwa Galicji i Lodomerii miały wejść początkowo następujące obszary, zaznaczone na mapie z 1775^[13]:

W Austrii miały się znaleźć:
- region Biłgoraja (Biłgoraj,Frampol)
- region Łokaczy (Łokacze,Milatyn,Poryck,Świniuchy)
- region Radziwiłłowa (Radziwiłłów,Werba,Kozin,Krupiec,Poczajów,Popowce)
W Polsce miały się znaleźć:
- widłyWisły iSanu (Radomyśl)
- region Skierbieszowa (Skierbieszów,Uchanie,Stary Zamość)
- międzyrzeczeSeretu–Zbrucza (Zbaraż,Stary Zbaraż,Skałat,Grzymałów,Touste,Chorostków,Suchostaw,Budzanów,Kopyczyńce,Husiatyn,Sidorów,Probużna,Kolędziany,Ułaszkowce,Jezierzany,Skała,Borszczów,Bilcze,Korolówka,Krzywcze,Uście,Mielnica,Kudryńce,Okopy Świętej Trójcy)

W następnych latach szachowano liczbę (redukując do 19) i granice dystryktów^[14], a w 1782 zrezygnowano z dwustopniowego podziału administracyjnego, ustanawiając 19 cyrkułów.

Podział administracyjny Galicji na cyrkuły (1832)^[15]
Lp.	Cyrkuł	Powierzchnia		Ludność
Lp.	Cyrkuł	Mil²	Km²	Ogółem	Os./km²
2	bocheński	49,46	2845,44	205.608	72.25
14	brzeżański	111,20	6397,36	202.205	31.60
19	czerniowiecki	174,30	10026,77	265.956	26.53
17	czortkowski	64,34	3703,66	177.798	48.03
4	jasielski	60,42	3475,68	229.675	66.10
18	kołomyjski	56,34	3241,46	183.599	56.64
11	lwowski	48,55	2793,50	166.118	59.47
9	przemyski	98,06	5643,37	243.901	43.21
6	rzeszowski	80,10	4611,26	260.183	56.43
8	samborski	101,12	5817,14	283.903	48.82
7	sanocki	101,40	5833,17	246.261	42.21
3	sądecki	57,65	3319,46	217.589	65.56
16	stanisławowski	67,64	3894,12	216.963	55.71
15	stryjski	98,30	5656,97	202.783	35.84
13	tarnopolski	60,26	3470,47	209.293	60.30
5	tarnowski	93,05	5353,28	237.008	44.29
1	wadowicki	65,40	3763,47	315.154	83.74
12	złoczowski	90,10	5187,26	234.951	45.29
10	żółkiewski	97,34	5601,77	218.14	38.94

Ostatecznie granice prowincji ustalono nakongresie wiedeńskim (1815), natomiastkrajem koronnym stała się od 1850 r.

W obrębie Galicji zwykło się wyróżniać część zachodnią i wschodnią, kryterium podziału stanowiły okręgi sądów apelacyjnych w Krakowie dla Galicji zachodniej i we Lwowie dla wschodniej.Galicja Zachodnia obejmowałaKraków (formalnie nie należał do Galicji –Wielkie Księstwo Krakowskie, leczde facto był jej częścią od 1846 roku),Białą Krakowską,Tarnów,Rzeszów,Krosno,Nowy Targ,Chrzanów (tak jak w przypadku Krakowa) iNowy Sącz, doGalicji Wschodniej zaliczanoSanok,Jarosław,Przemyśl,Lwów,Stanisławów iTarnopol. W życiu codziennym oraz pracach publicystycznych z przełomu XIX i XX wieku funkcjonował również inny podział, bazujący na kryterium narodowościowym: na Galicję Zachodnią (odKrakowa doRzeszowa), Galicję Środkową (rozpościerającą się międzyRzeszowem aSamborem) i Galicję Wschodnią (odSambora do rzekiZbrucz)^[16].

W 1854 wprowadzono nowy podział administracyjny, ustanawiając w granicach cyrkułów urzędy obwodowe (Kreise), stopniowo podzielane później na powiaty (Bezirke):

Podział administracyjny Galicji na cyrkuły (1855)^[17]
Cyrkuł	Powierzchnia		Ludność		Podział wewnętrzny
Cyrkuł	Mil²	Km²	Ogółem	Os./km²	Bezirke	Gmin
bocheński	37,4	2152,39	206.641	95,98	9	379
brzeżański	68,8	3959,80	248.458	62,74	8	341
czortkowski	60,0	3452,93	225.528	65,29	9	265
jasielski	47,1	2940,74	238.939	81,26	9	350
kołomyjski	75,4	4337,44	253.542	58,46	9	243
krakowski	21,3	1225,85	138.748	113,22	6	183
lwowski	34,3	1973,19	188.100	95,34	6	168
przemyski	58,7	3378,61	257.266	76,15	9	371
rzeszowski	81,8	4534,67	292.713	64,58	11	352
samborski	88,2	5432,95	293.254	53,98	11	351
sanocki	76,0	4405,14	278.442	63,21	11	459
sądecki	69,0	3969,88	221.722	55,84	10	384
stanisławowski	94,1	4858,03	274.322	56,45	10	258
stryjski	100,3	5713,29	239.420	41,92	9	305
tarnopolski	59,4	3418,20	231.999	67,90	9	263
tarnowski	66,5	3326,11	295.939	88,94	10	432
wadowicki	68,3	3936,09	327.071	83,11	13	413
złoczowski	86,2	4960,88	272.217	54,88	10	350
żółkiewski	81,6	4695,02	237.913	50,69	10	283

Podział administracyjny Galicji naBezirke (1855)^[17]
Cyrkuł	Bezirk	Powierzchnia		Ludność		Liczba gmin
Cyrkuł	Bezirk	Mil²	Km²	Ogółem	Os./km²	Liczba gmin
BO	Bochnia	5,5	316,54	32.321	102,09	48
BO	Brzesko	4,4	253,22	25.789	101,88	41
BO	Dobczyce	4,9	281,99	20.956	74,34	56
BO	Niepołomice	3,3	189,92	20.179	106,26	32
BO	Podgórze	2,1	120,86	17.744	146,83	32
BO	Radłów	4,9	281,99	20.956	74,34	38
BO	Wieliczka	2,5	143,88	23.043	160,17	48
BO	Wiśnicz	5,4	310,77	26.642	85,72	39
BO	Wojnicz	4,4	253,22	19.011	75,06	45
BR	Bóbrka	8,4	483,44	28.819	59,61	45
BR	Brzeżany	9,6	552,48	33.407	60,47	43
BR	Bursztyn	7,4	426,87	26.627	62,39	42
BR	Chodorów	7,7	442,48	27.322	61,77	55
BR	Kozowa	9,7	558,23	30.984	55,50	38
BR	Podhajce	10,0	575,50	29.180	50,70	36
BR	Przemyślany	8,5	489,18	26.577	54,33	40
BR	Rohatyn	7,5	431,62	25.542	59,18	42
CZ	Borszczów	7,1	408,63	26.914	65,88	35
CZ	Budzanów	5,8	333,59	21.323	63,93	25
CZ	Czortków	7,2	414,36	26.281	63,45	30
CZ	Husiatyn	6,6	379,83	24.050	63,33	29
CZ	Jazłowiec	7,0	402,85	24.420	60,64	29
CZ	Kopyczyńce	8,3	477,57	28.145	58,94	28
CZ	Mielnica	6,6	379,83	26.320	69,30	32
CZ	Tłuste	6,2	357,01	23.507	65,85	29
CZ	Zaleszczyki	5,2	299,26	24.568	82,09	28
JA	Biecz	5,4	310,77	29.400	94,59	33
JA	Brzostek	4,2	241,71	24.205	100,10	30
JA	Dukla	6,1	351,16	19.925	56,73	39
JA	Frysztak	4,4	253,22	24.143	95,35	35
JA	Gorlice	7,7	442,48	35.082	79,29	48
JA	Jasło	4,7	270,39	27.992	103,56	61
JA	Krosno	4,5	258,98	28.828	111,35	25
JA	Strzyżów	5,2	299,26	27.801	92,90	35
JA	Żmigród	5,4	310,77	21.573	69,41	44
KO	Gwoździec	4,8	276,25	20.920	75,74	28
KO	Horodenka	7,7	442,48	33.107	74,84	28
KO	Kołomyja	5,8	333,59	31.154	93,41	26
KO	Kosów	19,2	1104,96	33.677	30,47	23
KO	Kuty	14,1	811,76	22.201	27,35	22
KO	Obertyn	6,4	368,32	27.574	74,86	28
KO	Peczeniżyn	8,7	500,39	32.842	65,62	28
KO	Śniatyn	5,1	293,51	29.927	101,93	24
KO	Zabłotów	3,6	207,18	22.140	106,87	16
KR	Chrzanów	5,0	287,77	22.276	77,40	28
KR	Jaworzno	3,5	201,43	11.139	55,30	14
KR	Kraków, Magistrat	0,2	11,51	40.633	3529,89	4
KR	Krzeszowice	5,0	287,75	23.626	82,10	45
KR	Liszki	4,1	235,96	24.362	103,26	44
KR	Mogiła	3,5	201,43	16.712	82,99	48
LW	Gródek	5,0	287,77	24.657	85,65	27
LW	Janów	10,0	575,50	26.328	45,75	31
LW	Lwów	6,5	373,08	27.487	73,69	41
LW	Lwów, Magistrat	0,6	34,53	59.297	1716,96	1
LW	Szczerzec	6,0	345,30	25.087	72,63	33
LW	Winniki	6,2	357,01	25.244	70,69	35
PR	Jarosław	5,1	293,52	29.997	102,25	45
PR	Jaworów	6,4	368,32	32.205	87,46	27
PR	Krakowiec	7,8	449,09	27.250	60,67	38
PR	Mościska	6,3	362,57	30.034	82,87	37
PR	Niżankowice	6,3	362,57	26.370	72,76	58
PR	Przemyśl	6,4	368,32	32.311	87,73	50
PR	Radymno	6,2	357,01	26.551	74,39	41
PR	Sądowa Wisznia	5,2	299,26	26.085	87,17	42
PR	Sieniawa	9,0	517,95	26.463	51,09	33
RZ	Głogów	5,6	322,30	23.759	73,73	25
RZ	Leżajsk	7,9	454,35	32.349	71,18	32
RZ	Łańcut	5,8	333,59	29.794	89,32	28
RZ	Nisko	11,7	673,64	29.776	44,21	32
RZ	Przeworsk	6,8	391,34	29.798	76,14	43
RZ	Rozwadów	6,8	391,34	24.027	61,37	45
RZ	Rzeszów	6,0	345,30	31.988	92,61	39
RZ	Sokołów	6,4	368,32	26.924	73,11	23
RZ	Tarnobrzeg	8,8	506,44	22.094	43,63	28
RZ	Tyczyn	7,0	402,85	27.647	68,62	33
RZ	Ulanów	6,0	345,30	15.557	45,05	24
SM	Borynia	11,4	656,14	19.669	29,98	33
SM	Drohobycz	12,1	696,16	46.721	67,14	39
SM	Komarno	5,9	339,54	27.923	82,28	38
SM	Łąka	5,5	316,53	18.030	56,93	22
SM	Medenice	6,7	385,59	24.390	63,28	22
SM	Podbuż	13,0	748,15	24.891	33,26	33
SM	Rudki	5,6	322,28	22.112	68,59	36
SM	Sambor	7,6	437,38	41.291	94,36	38
SM	Starasól	5,2	299,26	23.589	78,83	31
SM	Staremiasto	7,9	454,35	24.909	54,85	33
SM	Turka	8,3	477,57	25.629	53,67	26
SK	Baligród	10,9	627,23	20.888	33,30	68
SK	Bircza	7,7	442,48	28.194	63,74	49
SK	Brzozów	5,8	333,59	32.504	97,49	28
SK	Bukowsko	5,4	310,77	15.850	51,01	32
SK	Dobromil	7,3	420,17	24.415	58,11	51
SK	Dubiecko	6,3	362,57	28.378	78,29	44
SK	Lisko	6,8	391,34	21.248	54,30	48
SK	Lutowiska	9,3	535,82	14.214	26,54	30
SK	Rymanów	6,0	345,30	28.012	81,11	38
SK	Sanok	5,6	322,28	27.481	85,31	48
SK	Ustrzyki Dolne	5,8	333,59	17.208	51,58	31
SC	Ciężkowice	4,4	253,23	17.175	67,86	38
SC	Czarny Dunajec	7,0	402,85	18.447	45,82	17
SC	Grybów	4,1	235,96	16.131	68,34	27
SC	Krościenko	8,9	512,20	21.352	41,69	33
SC	Limanowa	6,0	345,30	23.331	67,56	46
SC	Muszyna	9,4	540,37	25.727	47,63	47
SC	Nowy Sącz	5,8	333,59	28.375	85,08	63
SC	Nowy Targ	8,7	500,39	22.601	45,17	33
SC	Stary Sącz	6,3	362,57	22.296	61,52	38
SC	Tymbark	8,4	483,42	26.337	54,48	42
ST	Bohorodczany	5,6	322,30	22.117	68,60	16
ST	Buczacz	6,0	345,30	26.517	76,75	25
ST	Delatyn	19,4	1116,17	24.248	21,73	18
ST	Halicz	8,1	465,96	29.210	62,68	45
ST	Monasterzyska	8,5	489,17	27.567	56,36	37
ST	Nadwórna	14,9	857,40	21.976	25,64	18
ST	Sołotwina	10,3	592,47	24.360	41,12	23
ST	Stanisławów	6,0	345,30	30.288	87,67	25
ST	Tłumacz	8,6	495,13	30.948	62,50	28
ST	Tyśmienica	6,6	379,83	27.093	71,33	23
SJ	Bolechów	8,8	506,45	22.692	44,82	31
SJ	Dolina	20,9	1202,40	23.326	19,39	30
SJ	Kałusz	12,2	702,11	38.801	55,29	35
SJ	Mikołajów	7,8	449,09	26.979	60,05	31
SJ	Rożniatów	9,9	569,84	19.062	33,45	19
SJ	Skole	14,8	851,74	28.322	33,26	45
SJ	Stryj	9,1	523,21	31.354	59,95	41
SJ	Wojniłów	7,1	408,61	21.698	53,09	34
SJ	Żurawno	9,9	569,84	27.192	47,74	39
TP	Grzymałów	7,4	425,89	25.948	60,92	32
TP	Ihrowice	6,3	362,57	20.027	55,27	35
TP	Medyń	5,9	339,54	28.568	84,15	29
TP	Mikulińce	5,8	333,59	21.332	63,98	24
TP	Skałat	6,8	391,34	26.108	66,68	27
TP	Tarnopol	7,2	414,36	36.464	88,02	28
TP	Trembowla	6,0	345,30	24.318	70,44	30
TP	Zbaraż	6,9	397,10	27.789	69,95	33
TP	Złotniki	7,1	408,61	21.445	52,47	25
TW	Dąbrowa	6,6	379,85	25.423	66,94	43
TW	Dębica	6,0	345,30	23.521	68,11	35
TW	Kolbuszowa	9,2	529,66	25.046	47,29	42
TW	Mielec	8,1	465,96	27.768	59,60	55
TW	Pilzno	6,9	397,10	27.640	69,59	40
TW	Ropczyce	5,3	304,82	25.981	85,26	28
TW	Tarnów	6,8	391,34	44.154	112,81	53
TW	Tuchów	4,4	253,22	23.671	93,48	27
TW	Zassów	8,0	460,40	27.847	60,46	45
TW	Żabno	5,2	299,46	24.888	83,11	64
WA	Andrychów	4,6	264,73	22.305	84,27	28
WA	Biała	4,1	235,96	26.890	114,01	31
WA	Jordanów	7,1	408,61	22.461	54,99	26
WA	Kalwaria	4,8	276,24	24.167	87,44	40
WA	Kęty	4,4	253,22	24.653	97,36	20
WA	Maków	5,7	328,04	20.118	61,33	15
WA	Milówka	7,2	414,36	20,773	50,13	33
WA	Myślenice	5,2	299,26	22.091	73,81	23
WA	Oświęcim	3,6	207,18	18.363	88,62	27
WA	Skawina	3,3	189,92	16.199	85,33	39
WA	Ślemień	5,1	293,51	20.922	71,29	22
WA	Wadowice	4,2	241,71	22.573	93,44	36
WA	Żywiec	7,2	414,36	26.526	64,04	33
ZŁ	Brody	10,1	581,31	45.531	78,30	36
ZŁ	Busk	9,2	529,66	23.958	45,25	35
ZŁ	Gliniany	8,6	494,93	27.107	54,75	40
ZŁ	Kamionka Strumiłowa	5,1	293,51	15.679	53,44	20
ZŁ	Łopatyn	8,2	471,91	18.693	39,62	28
ZŁ	Olesko	8,4	483,42	25.547	52,83	34
ZŁ	Radziechów	8,8	506,84	20.610	40,67	28
ZŁ	Załoźce	9,1	523,21	27.388	52,34	40
ZŁ	Zborów	10,0	575,50	29.896	51,95	48
ZŁ	Złoczów	8,7	500,39	28.808	57,57	41
ŻK	Bełz	7,1	408,43	22.591	55,33	43
ŻK	Cieszanów	8,1	465,96	24.838	53,33	31
ŻK	Kulików	6,0	345,30	18.780	54,37	30
ŻK	Lubaczów	9,5	546,72	29.162	53,33	24
ŻK	Mosty Wielkie	11,5	661,83	21.300	32,19	24
ŻK	Niemirów	6,0	345,30	22.247	64,44	19
ŻK	Rawa	7,8	449,09	27.035	60,17	20
ŻK	Sokal	10,5	603,38	24.970	41,38	37
ŻK	Uhnów	8,4	483,42	21.566	44,61	28
ŻK	Żółkiew	6,7	385,59	25.424	65,94	27

W latach 1865–1867 zlikwidowano cyrkuły/urzędy obwodowe i zreorganizowano sieć powiatów, likwidując część z nich i ich liczba w 1867 r. wynosiła 74.

Flaga Galicji do 1849 r.
Flaga Galicji w latach 1849–1890
Flaga Galicji w latach 1890–1918

Skład etniczny

[edytuj |edytuj kod]

Skład etniczny na podstawie spisu ludności z 1910 z podziałem na Galicję Wschodnią i Zachodnią^[18]^[19]^[20]:

Procent społeczności żydowskiej według powiatów w 1910

Język ojczysty procent	Galicja Wschodnia 55 300 km²	Galicja Zachodnia 23 200 km²
Polski	39,8%	96,0%
Ukraiński	58,9%	2,8%
Niemiecki	1,2%	1,0%
Inny	0,1%	0,2%

Niemcy galicyjscy byli potomkamikolonistów józefińskich, w Galicji Zachodniej zazwyczaj ulegli polonizacji. Najwięcej trwałych kolonii było w Galicji Wschodniej.

Religia

[edytuj |edytuj kod]

Wyznawana religia na podstawie spisu ludności z 1910 z podziałem na Galicję Wschodnią i Zachodnią^[18]^[19]^[20]:

Religia procent	Galicja Wschodnia 55 300 km²	Galicja Zachodnia 23 200 km²
Rzymscy katolicy	25,3%	88,6%
Grekokatolicy	61,7%	3,2%
Żydzi	12,4%	7,9%
Inni	0,5%	0,3%

Administrację kościelną na terenie Królestwa scharakteryzował hrabiaEwaryst Andrzej Kuropatnicki w wydanym w 1786 r. opracowaniu pt. „Geografia (...) Galicyi i Lodomeryi”, pisząc:Biskupów obrządku rzymskiego 3, to jest:Arcybiskup lwowski, biskup przemyski i biskup tarnowski. Arcybiskup lwowski parochialnych ma najmniej kościołów, przemyski około dwieście, a tarnowski samych parochialnych kościołów koło 475. Biskupów obrządku ruskiego dwóch, to jest: lwowski i przemyski (...).Arcybiskup nacyi ormiańskiej jeden we Lwowie^[21].

Poziom życia

[edytuj |edytuj kod]

Osobny artykuł:Klęski głodu w Galicji.

Rozdawanie posiłków przez funkcjonariuszy cyrkułu (1847)

Ziemiaństwo wznosi toast wDąbrówce z okazji wyboruWł. Mniszka-Tchorznickiego na kpt.GN^[22]

Przed okresem industrializacji, korzystne warunki naturalne panujące na tych ziemiach powodowały poważneprzeludnienie wsi^[23]. Pierwsze próby władz zmierzające do reform i unieważnienia wszystkich umów dziedziców z poddanymi, w których ustalone były obowiązki odrabiania pańszczyzny spełzły na niczym (zob.Kazimierz Milbacher). W konsekwencji zastąpienie tradycyjnego prawa polskiego prawem austriackim znoszącym przeżytki ustroju feudalnego zakończyły się wybuchemrzezi galicyjskiej.Przez pierwszych osiemdziesiąt lat był to cywilizacyjnie najbardziej zapóźniony zabór. Nie doświadczył ani skutków doby stanisławowskiej, ani reform austriackiego oświeconego absolutyzmu. Władze w Wiedniu przez długi czas prowadziły w stosunku do tego regionu politykę w pewnym sensie kolonialną: poziom podatków był bardzo wysoki, a mieszkańcy Galicji nieproporcjonalnie często wcielani byli do wojska. Prowincja ta z punktu widzenia rządu cesarskiego nie prezentowała również sobą szczególnej wartości: poważnie rozważano możliwość ewentualnego przehandlowania tych ziem na rzecz terytoriów bałkańskich czy niemieckich^[24].Od połowy XIX wieku, pomimo swobody prowadzenia działalności gospodarczej oraz relatywnie gęstej (w porównaniu do ziem zaboru rosyjskiego) sieci kolejowej, Galicja była najsłabiej rozwiniętym i najbiedniejszym krajem koronnym Austrii, co powodowało liczną emigrację, m.in. do Ameryki Północnej. HistorykNorman Davies określa sytuację w Galicji jako bardziej beznadziejną niż wIrlandii w początkowym okresiewielkiej klęski głodu^[25]. Wydana w 1888 roku we Lwowie publikacja Stanisława Szczepanowskiego pt.Nędza Galicji w cyfrach daje przejmujący obraz rzeczywistości prowincji, w której 50% dzieci umierało przed ukończeniem 5 roku życia. W 1900 1 lekarz przypadał na 9 tysięcy mieszkańców, a w 100-tysięcznym powiecieBorszczów nie istniał ani jeden szpital. 33% miejscowości pozbawionych było szkoły, a 1 nauczyciel przypadał na 91 uczniów. Wadliwa była struktura użytkowania ziemi: ponad 40% areału znajdowało się w rękach 2,4 tys. wielkich posiadaczy, podczas gdy 80% chłopów posiadała gospodarstwa mniejsze od 4 ha^[26]. W Galicji występowałaszachownica gruntów rolnych, długich i wąskich działek na równinach oraz krótkich i wąskich na terenach górzystych^[27]. Przysłowiowa galicyjska bieda stała się przyczyną, dla której nazwę prowincji przekręcano naGolicja i Głodomeria^[28].

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Zobacz w indeksieSłownika geograficznego Królestwa Polskiego hasłoGalicya

Wykaz literatury uzupełniającej:Dane statystyczne, dzienniki urzędowe w języku polskim.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]

↑Królami Węgier od XVI wieku do 1918 byliHabsburgowie austriaccy.
↑Galicja.
↑Andrzej Nowakowski. Terytoria oświęcimsko-zatorskie w Związku Niemieckim. Zarys prawno-historyczny. „Przegląd Historyczny”, s. 783–793, 1985. Warszawa. ISSN 0033-2186. Tom 76, Numer 4. (pol.).
↑RenataR. Pysiewicz-Jędrusik RenataR.,AndrzejA. Pustelnik AndrzejA.,BeataB. Konopska BeataB.,Granice Śląska, Wrocław: Rzeka, 1998, s. 28,ISBN 83-911532-0-7,OCLC 43216062 .
↑„Leon Sapieha jako jeden z pierwszych w Galicji poruszał w trakcie obrad sejmu galicyjskiego w 1843 r. sprawę likwidacji stosunków poddańczych”. w: Sapiehowie kodeńscy: historia rodu od kolebki do współczesności, 2009 str. 188.
↑Stanowy sejm galicyjski obradował w latach 1818–1845, jednak formalnie rozwiązany został dopiero w 1849 w wyniku wydania państwowej konstytucji marcowej, wraz z wydanym dla krajów austriackich oddzielnym patentem „o prawach politycznych”; Stefan Kieniewicz, Sprawa włościańska w galicyjskim Sejmie Stanowym (1843-1845), „Sobótka” 1948-1; t. Rocznik sa̜decki – Tomy 8-9, 1967, Strona 55, Ludwik Dusza, Kryptonim „Nadleśnictwo 14”: z dziejów konspiracji w Gorlickiem, 1981, s. 16; Józef Buczko. Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, 1996.
↑M. Wieliczko,500 zagadek o Rzeszowie i Ziemi Rzeszowskiej, Warszawa 1973; F. Persowski,Przemyśl pod rządami austriackimi 1772–1918, w:Tysiąc lat Przemyśla. Zarys historyczny, Kraków 1974.
↑Cyrkularz galicyjski (mapa).
↑^a^bEugeniusz Barwiński (1935) Pierwsze podziały administracyjne Galicji.
↑Dwa dystrykty scalono w jeden –brodzki.
↑http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Palestra/Palestra-r1974-t18-n7(199)/Palestra-r1974-t18-n7(199)-s88-99/Palestra-r1974-t18-n7(199)-s88-99.pdf
↑Nota zawierająca w sobie Cesya uczynione Polszcze przez Austrię podług Konwencji Warszawskiej, Die 9 Feb. 1776.
↑Lubomeriae et Galliciae Regni Tabula Geographica (1775) F.L. Gussefeld.
↑Carte nouvelle des Royaumes de Galizie et Lodomerie avec Bukowine (1780) T.C. Lotter.
↑Das Koenigreich Galizien (1832). Weimar Geographisches Institut
↑Franciszek Bujak: Galicya. Kraj, ludność, społeczeństwo, rolnictwo. T. 1. Lwów: 1908, s. 48.
↑^a^bAllgemeines Landes-Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Großherzogthume Krakau. Jahrgang 1854,Lemberg 1855.
↑^a^bWyniki austro-węgierskiego spisu ludności z 1910 – religia i język w Galicji.
↑^a^bPiotrP. Eberhardt PiotrP.,Ethnic groups and population changes in twentieth-century Central-Eastern Europe: history, data, analysis,JanJ. Owsiński (tłum.), Armonk, N.Y.: M.E. Sharpe, 2003, s. 92–93,ISBN 0-7656-0665-8,OCLC 830494131 .
↑^a^bBeata HołubStudium historyczno-geograficzne narodowości w Galicji Wschodniej w świetle spisów ludności w latach 1890–1910, Lublin 2013.
↑Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi. Wyd. powtórne. Lwów: Nakładem Wojciecha Manieckiego, 1858, s. 5 (s. 15 w pdf).
↑PodczasWiosny Ludów wGalicji w 1848. Wśród uczestników zabawyTeofil Wojciech Ostaszewski
↑Norman Davies. Boże Igrzysko. Historia Polski, Kraków 2002, s. 51.
↑Stanisław GrodziskiHistoria ustroju społeczno-politycznego Galicji 1771-1848, Wrocław 1971.
↑God’s Playground A History of Poland: Volume II: 1795 to the Present. Oxford University Press, 24 lutego 2005. s. 106–108. [dostęp 2013-04-08]. (ang.).
↑Andrzej Chojnowski, Jan J. Bruski,Ukraina, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
↑http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.agro-4777cc0e-6a4c-4240-99e8-92b75d8596db/c/04.pdf
↑Tadeusz Chrzanowski:Kresy, czyli Obszary tęsknot, Wydawnictwo Literackie Kraków 2010,ISBN 978-83-08-04336-3.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Zbigniew Fras,Galicja, seriaA to Polska właśnie, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003,ISBN 83-7384-059-1.
Jan Lam,Kroniki lwowskie (od 1868 r.)
Jan Lam,Koroniarz w Galicji, czyli powagi powiatowe. Szkice współczesne przez N. M. (1869)
Jan Lam,Pan komisarz wojenny. Szkic współczesny z własnych i cudzych spostrzeżeń
Antoni Schneider,Encyklopedja do krajoznawstwa Galicji. Lwów 1868
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim
Pierwszy kataster gruntowy Galicji
Drugi kataster gruntowy Galicji
Skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwie Bukowińskim. Wydanie V, Lwów 1918 (Digital edition)
Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej. Wydane we Lwowie 1857 (Digital edition)
Das Kolonisationswerk Josefs II. in Galizien. Ludwig Schneider. Poznań 1939, Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. (Digital edition)

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]

Flaga Galicji

Podział administracyjny Królestwa Galicji i Lodomerii(zmiany;osady miejskie)

1867–1918

1854–1867

Cyrkuł bocheński(do 1860→)	Bochnia Brzesko Dobczyce Niepołomice Podgórze Radłów Wieliczka Wiśnicz Woynicz(Wojnicz)
Cyrkuł brzeżański	Bóbrka Brzeżan(Brzeżany) Bursztyn Chodorów Kozowa Podhajce Przemyślany Rohatyn
Cyrkuł czortkowski	Borszczów Budzanów Czortków Husiatyn Jazłowiec Kopyczyńce Mielnica Tłuste Zaleszczyk(Zaleszczyki)
Cyrkuł jasielski(do 1860→→→→)	Biecz(1860→) Brzostek(1860→) Dukla(1860→) Frysztak(1860→) Gorlice(1860→) Jasło(1860→) Krosno(1860→) Strzyżów(1860→) Żmigród(1860→)
Cyrkuł kołomyjski	Gwoździec Horodenka Kołomea(Kołomyja) Kossów(Kosów) Kutty(Kuty) Obertyn Peczeniżyn Śniatyn Zabłotów
Cyrkuł krakowski	Krakau (Magistrat)(Kraków-Miasto) Chrzanów Jaworzno Krzeszowice Liszki Mogiła
Cyrkuł lwowski	Lemberg (Magistrat)(Lwów-Miasto) Gródek Janów Lemberg(Lwów-Okolica) Szczerzec Winniki
Cyrkuł przemyski	Jaroslau(Jarosław) Jaworów Krakowiec Mościska Niżankowice Przemyśl Radymno Sądowa Wisznia Sieniawa
Cyrkuł rzeszowski	Głogów Leżaysk(Leżajsk) Łańcut Nisko Przeworsk Rozwadów Rzeszów Sokołów Tarnobrzeg Tyczyn Ulanów
Cyrkuł samborski	Borynia Drohobycz Komarno Łąka Medenice Podbuż Rudki Sambor Starasól Staremiasto Turka
Cyrkuł sanocki	Baligród Bircza Brzozów Bukowsko Dobromil Dubiecko Lisko Lutowiska Rymanów Sanok Ustrzyki Dolne
Cyrkuł sądecki	Alt-Sandec(Stary Sącz) Ciężkowice Czarny Dunajec Grybów Krościenko Limanowa Muszyna(pod koniec:Krynica) Neumarkt(Nowy Targ) Neu-Sandec(Nowy Sącz) Tymbark(pod koniec:Skrzydlna)
Cyrkuł stanisławowski	Bohorodczany Buczacz Delatyn Halicz Monasterzyska Nadwórna Sołotwina Stanislau(Stanisławów) Tłumacz Tyśmienica
Cyrkuł stryjski	Bolechów Dolina Kałusz Mikołajów Rożniatów Skole Stryj Woyniłów(Wojniłów) Żurawno
Cyrkuł tarnopolski	Grzymałów Ihrowice Medyń Mikulińce Skałat Tarnopol Trembowla Zbaraż Złotniki
Cyrkuł tarnowski	Dembica(Dębica) Dombrowa(Dąbrowa) Kolbuszów(Kolbuszowa) Mielec Pilsno(Pilzno) Ropczyce Tarnów Tuchów Zassów Żabno
Cyrkuł wadowicki(do 1860→)	Andrychau(Andrychów) Biała Jordanów Kalwarya(Kalwaria) Kenty(Kęty) Maków Milówka Myślenice Oświęcim Seypusch(Żywiec) Skawina Ślemień Wadowice
Cyrkuł złoczowski	Brody Busk Gliniany Kamionka Strumiłowa Łopatyn Olesko Radziechów Załoźce Zborów Złoczów
Cyrkuł żółkiewski	Bełz Cieszanów Kulików Lubaczów Mosty Wielkie Niemirów Rawa Sokal Uhnów Żółkiew

1850–1854

Okręg rządowy Kraków	Bochnia Chrzanów Dąbrowa Dobczyce Dukla Gorlice Grybów Jasło Jordanów Kęty Kraków Krosno Łańcut Mielec Nowy Sącz Nowy Targ Pilzno Podgórze Przeworsk Rozwadów Rzeszów Sędziszów Stary Sącz Tarnów Wadowice Żywiec
Okręg rządowy Lwów	Brody Chodorów Dobromil Drohobycz Dubiecko Gródek Jarosław Jaworów Lubaczów Lwów Przemyśl Rawa Sambor Sanok Sokal Stare Miasto Stryj Żółkiew Złoczów
Okręg rządowy Stanisławów	Borszczów Brzeżany Buczacz Bursztyn Czortków Dolina Horodenka Kałusz Kołomyja Kuty Nadwórna Podhajce Skałat Stanisławów Tarnopol Trembowla Tyśmienica Załoźce

1782–1850

Galicja(1782–1850)

Bochnia(1782–1850)
Brody(1782–1789→)
Brzeżany(←1783–1850)
Czerniowce(1786–1849»»)
Czortków(←1816–1865)
Dolina(←1783–1793→)
Dukla(1782–1791→)
Jasło(←1791–1850)
Kołomyja(←1811–1850)
Kraków(←1846–1850)
Lisko(1782–1786→)
Lwów(1782–1850)
Mariampol(1782–1783→)
Myślenice(1782–1819→)
Przemyśl(1782–1850)
Rzeszów(1782–1850)
Sambor(1782–1850)
Sanok(←1786–1850)
Sącz(1782–1850)
Sokal(1782–1783→)
Stanisławów(1782–1850)
Stryj(←1793–1850)
Tarnopol(1783–1809«« i «« 1815–1849)
Tarnów(1782–1850)
Tomaszów(1782–1783→)
Wadowice(←1819–1850)
Zaleszczyki(1782–1809»»)
Zamość(1782–1809»»)
Złoczów(1782–1783→ i←1789–1850)
Żółkiew(←1783–1850)

Nowa Galicja(1803–1809»»)

Kielce(1803–1809»»)
Kraków(«« 1803–1809»»)
Lublin(«« 1803–1809»»)
Radom(«« 1803–1809»»)
Siedlce(«« 1803–1809»»)
Włodawa(1803–1809»»)

1775–1782

Cyrkuł bełski	Biłgoraj(1775–1777→) Sokal Tomaszów(←1777–1782) Zamość
Cyrkuł halicki	Halicz Kołomyja(1775–III 1782→) Stanisławów(←←III 1782–1782) Tyśmienica(1775–III 1782→) Zaleszczyki
Cyrkuł lwowski	Brody Brzeżany Żółkiew
Cyrkuł pilzneński	Krosno Leżajsk Tarnów
Cyrkuł samborski	Drohobycz Lisko Przemyśl
Cyrkuł wielicki	Nowy Sącz Wiśnicz Zator

1773–1775

Cyrkuł bełski	Goraj Hrubieszów Lubaczów Łaszczów Uhnów Ulanów Witków Zamość
Cyrkuł halicki	Budzanów Czortków Delatyn Dolina Halicz Kosów Monasterzyska Nadwórna Śniatyn Tłumacz Tyśmienica Utoropy Żydaczów
Cyrkuł lwowski	Bóbrka Brody I Brody II Brzeżany Gródek Rawa Trembowla Zborów Złoczów Żółkiew
Cyrkuł pilzneński	Baranów Biecz Dąbrowa Dukla Kolbuszowa Krosno Łańcut Pilzno Przeworsk Sędziszów
Cyrkuł samborski	Biskowice Drohobycz Dubiecko Jarosław Lisko Przemyśl Sanok Stryj niewiadomo niewiadomo
Cyrkuł wielicki	Biała Bochnia Dębno Jordanów Myślenice Nowy Sącz Nowy Targ Wieliczka Żywiec

1772–1773

Gubernatorzy i namiestnicy Galicji

Gubernatorzy	Johann Baptist Anton von Pergen (1772–1774) Andreas Hadik von Futak (1774–1774) Heinrich Josef Johann von Auersperg (1774–1780) Joseph Brigido (1780–1794) Joseph Mailath de Szekely (1794–1795) Jan Gaisruck (1795–1801) Josef Franz da Paula von Sweerts-Sporck (1801–1801) Józef von Úrményi (1801–1806) Christian Wurmser (1806–1809) Peter von Goëss (1810–1815) Georg Oechsner (1815–1815) Franz Seraph Freiherr von Hauer (1815–1822) Ludwig von Taaffe (1822–1826)
Gubernatorzy wojskowi	Heinrich Joseph Johannes von Bellegarde (1806–1813) Michael von Kienmayer (1813–1814)
Generał-gubernatorzy	August Longin Fürst von Lobkowitz (1826–1832) Ferdynand Karol Józef Habsburg-Este (1832–1846) Franz Krieg von Hochfelden (1846–1847) Franz von Stadion (1847–1848) Wilhelm Karl Konrad Freiherr von Hammerstein (1848–1848) Wacław Zaleski (1848–1849) Agenor Romuald Onufry Gołuchowski (1849–1859) Josef Kalchegger von Kalchberg (1859–1860) Karl Ritter von Mosch (1860–1861) Alexander von Mensdorff-Pouilly (1861–1864) Franz Xaver Freiherr von Paumgarten (1864–1866)
Namiestnicy	Agenor Gołuchowski (1866–1867) Ludwik Possinger-Choborski (1867–1871) Agenor Gołuchowski (1871–1875) Alfred Józef Potocki (1875–1883) Filip Zaleski (1883–1888) Kazimierz Badeni (1888–1895) Eustachy Stanisław Sanguszko (1895–1898) Leon Piniński (1898–1903) Andrzej Kazimierz Potocki (1903–1908) Michał Bobrzyński (1908–1913) Witold Korytowski (1913–1915) Wołodymyr Decykewycz (od 1918)
Generał-gubernatorzy	Hermann von Colard (1915–1916) Erich Freiherr von Diller (1916–1917) Karl Georg Huyn (1917–1918)

Podział administracyjny Austro-Węgier (1867–1918)

Królestwa i Kraje Reprezentowane w Radzie Państwa (Przedlitawia)	Arcyksięstwo Austrii za Anizą Arcyksięstwo Austrii przed Anizą Księstwo Salzburga Księstwo Styrii Księstwo Karyntii Księstwo Krainy Książęce Hrabstwo Tyrolu Vorarlberg Kraje Korony Czeskiej Królestwo Czech Margrabstwo Moraw Księstwo Górnego i Dolnego Śląska Królestwo Galicji i Lodomerii wraz zWielkim Księstwem Krakowskim iKsięstwem Oświęcimia iZatora Księstwo Bukowiny Królestwo Dalmacji Pobrzeże Austriackie Książęce Hrabstwo Gorycji i Gradyski Margrabstwo Istrii Wolne cesarskie miasto Triest
Kraje Korony Świętego Stefana (Zalitawia)	Królestwo Węgier zWielkim Województwem Siedmiogrodu Królestwo Chorwacji i Slawonii Fiume
Kondominium	Bośnia i Hercegowina (anektowana w 1908)

Ziemie I Rzeczypospolitej pod zaborami 1772–1807

Rosja (Zabór rosyjski)	gubernia białoruska gubernia bracławska gubernia czernihowska gubernia grodzieńska gubernia izjasławska gubernia jekaterynosławska gubernia kijowska gubernia kurlandzka gubernia litewska gubernia mińska gubernia mohylewska namiestnictwo podolskie gubernia podolska gubernia połocka gubernia pskowska gubernia słonimska gubernia wileńska gubernia wołyńska
Prusy (Zabór pruski)	Nowy Śląsk Obwód Nadnotecki Prusy Nowowschodnie Prusy Południowe Prusy Wschodnie Prusy Zachodnie
Austria (Zabór austriacki)	Zastaw spiski Królestwo Galicji i Lodomerii Księstwo oświęcimskie Księstwo zatorskie Nowa Galicja cyrkuł zamojski

Rozbiory Polski

Ziemie I Rzeczypospolitej pod zaborami 1815–1918

Rosja
(Zabór rosyjski)

Królestwo Polskie/
Kraj Nadwiślański

Kraj zachodni/
Ziemie zabrane

gubernia kurlandzka gubernia pskowska
Kraj Północno-Zachodni	obwód białostocki gubernia grodzieńska gubernia kowieńska gubernia mińska gubernia mohylewska gubernia wileńska gubernia witebska
Kraj Południowo- Zachodni	gubernia chełmska gubernia czernihowska gubernia kijowska gubernia podolska gubernia wołyńska

Okupacjaniemiecka
iaustro-węgierska
(1915–1918)

Prusy
(Zabór pruski)

Austria
(Zabór austriacki)

Zastaw spiski Królestwo Galicji i Lodomerii Księstwo oświęcimskie Księstwo zatorskie Wielkie Księstwo Krakowskie
Okupacja rosyjska (1914–1917)	Galicyjsko-bukowińskie generał-gubernatorstwo

Protektorat
Austrii, Prus i Rosji
(1815–1846)

Wolne Miasto Kraków

Rozbiory Polski

Kontrola autorytatywna (królestwo):

Encyklopedie internetowe:

PWN: 3903692
ЕСУ: 5994

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Królestwo_Galicji_i_Lodomerii&oldid=77705722”

Kategorie:

[8]ページ先頭