Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Kopenhaga

Na mapach:Ziemia55°40′N 12°34′E/55,666667 12,566667
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy stolicy Danii. Zobacz też:inne znaczenia.
Kopenhaga
København
stolica igmina
Ilustracja
Christiansborg
kościół Fryderyka,Ogrody Tivoli
plac Ratuszowy
HerbFlaga
HerbFlaga
Państwo

 Dania

Region

Region Stołeczny

Data założenia

1167

Prawa miejskie

1254

Burmistrz

Lars Weiss

Powierzchnia

179,8 km²

Wysokość

0–24 m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


653 664
4400,0 os./km²

Nr kierunkowy

(+45) 3

Kod pocztowy

1050–1778, 2100, 2150, 2200, 2300, 2400, 2450, 2500

Położenie na mapie Regionu Stołecznego
Mapa konturowa Regionu Stołecznego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kopenhaga”
Położenie na mapie Danii
Mapa konturowa Danii, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kopenhaga”
Ziemia55°40′N 12°34′E/55,666667 12,566667
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Kopenhaga (duń. København[kʰøb̥m̩ˈhɑʊ̯ˀn] (odsłuchaj),łac. Hafnia) –stolica i największemiastoDanii położone na wschodnim wybrzeżuwyspyZelandia i częściowoAmager. Od 1 lipca 2000 połączona jestmostem nad Sundem zeszwedzkimMalmö. W 2023 mieszkało w niej 653 664 osób[1], a cały zespół miejski tzw. „Wielkiej Kopenhagi” liczył 1 363 269 mieszkańców[1].

Klimat

[edytuj |edytuj kod]

W Kopenhadze panujeklimat morski. Przejawia się to częstymi opadami oraz dużą wilgotnością powietrza. Najcieplejsze miesiące to lipiec i sierpień, lecz są one też najbardziej deszczowe. Roczne amplitudy temperatur są niskie – oznacza to, że zimy są łagodne, a lata chłodne.

Średnia temperatura i opady dla Kopenhagi
MiesiącStyLutMarKwiMajCzeLipSieWrzPaźLisGruRoczna
Średnie temperatury w dzień [°C]32591619212116127411
Średnie temperatury w nocy [°C]-1-2027111312107305
Opady [mm]43.225.435.640.643.253.36673.750.853.353.350.8670,6
Źródło: Weatherbase[2]

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Średniowiecze

[edytuj |edytuj kod]

Kopenhaga nie należy do najstarszych miast Danii, chociaż ślady ludzkiej bytności w tym miejscu pochodzą z epoki kamiennej (ok. 10 000 lat przed n.e.). W czasachwikingów istniało tutaj targowisko, ale miasto założył dopiero w 1167 r. biskupRoskildeAbsalon, który otrzymał tę częśćZelandii z nadania królaWaldemara I w poł. XII w. Z inicjatywy Absalona wzniesiono gród warowny, Slotsholmen, na wyspie naprzeciw niewielkiej osady rybackiej zwanejHavn (port). W 1191 r. Absalon zapisem testamentowym przekazał Kopenhagę na własność biskupom Roskilde[3]. WKsiędze Ziemskiej króla Waldemara I (Kong Valdemars Jordebog) z 1231 r. nazwana zostałaKiopmanhafn (kupiecki port)[4]. Miejsce założenia Kopenhagi nie było przypadkowe. Leżało bowiem w połowie drogi pomiędzy ówcześnie ważnymi ośrodkami władzy królewskiej w Danii, Roskilde iLund, i było miejscem krzyżowania się szlaków handlowych: lądowego z Zelandii do Skanii i morskiego, zBałtyku w kierunkuMorza Północnego przezSund. Strategiczna rola tego miejsca miała znaczenie pierwszoplanowe dla Absalona przy podjęciu decyzji o założeniu miasta właśnie w tym miejscu. Wokół grodu warownego wyrosło z czasem średniowieczne miasto, które w 1209 r. otrzymało kościół NMP, dzisiejszą katedrę.

W 1254 r. Kopenhaga otrzymałaprawa miejskie. Korzystnie usytuowany port i rozwijający się ruch handlowy poprzez Sund były ważnymi czynnikami wpływającymi na rozwój Kopenhagi, która w XIII w. była ważnym ośrodkiem handlowym. Największym zagrożeniem dla Kopenhagi było silne miastohanzeatyckie,Lubeka, która nie zamierzała tolerować konkurencji Kopenhagi. W XIV w. miasto przeżyło kilka najazdów floty z Lubeki, a w latach 1368–1369 zostało zniszczone przez siły Hanzy (rozebrano umocnienia miejskie i wyładowawszy pochodzącymi z nich kamieniami statki, zatopiono je w porcie blokując go). Miasto było przedmiotem rozgrywek między biskupem, królem i Hanzą, ale przez większą część średniowiecza pozostało we władaniu biskupów z Roskilde. Podczas walk o panowanie nad Kopenhagą między królemKrzysztofem I a biskupem Roskilde Jakobem Erlandsenem, miasto zostało spalone i obrabowane w 1259 r. Średniowieczna Kopenhaga posiadała 4 kościoły i kilka klasztorów, które dominowały w panoramie miasta. Część Kopenhagi rozciągająca się wokół katedry i założonego w 1479 r. uniwersytetu, była centrum władzy biskupiej w mieście. Siedliskiem władzy świeckiej był wzniesiony na ruinach biskupiego Slotsholmen, nowy zamek, w którym od 1420 r. rezydował król DaniiEryk Pomorski (w 1416 r. król odebrał miasto biskupowi Roskilde). Król nadał Kopenhadze w 1422 r. przywileje handlowe i wspierał gospodarczy rozwój miasta. W 1443 r. Kopenhaga stała sięde facto stolicą państwa. Od tego czasu datuje się szybki wzrost znaczenia miasta, nie tylko jako centrum handlowo-rzemieślniczego, ale również politycznego i naukowego. W latach 1445–1767 Kopenhaga była miastem koronacyjnymkrólów Danii[5]. W 1500 r. liczyła 10 000 mieszkańców[6]. Reformacja w 1536 r. zakończyła na dobre rozgrywki między biskupami Roskilde i królami Danii o Kopenhagę, pozostawiając miasto w ręku tych ostatnich

Czasy poreformacyjne

[edytuj |edytuj kod]

Od momentu przeniesienia centrum władzy królewskiej do Kopenhagi kontrolowanie miasta było równoznaczne z posiadaniem władzy nad krajem. Kopenhaga była usytuowana w samym środku Królestwa Danii przySundzie, który był ważnym szlakiem handlowym i źródłem podstawowych dochodów kraju z nakładanych ceł. Dania w tamtych czasach była mocarstwem regionalnym wSkandynawii,Chrystian IV pragnął więc nadać swojej stolicy odpowiedni wygląd. Jego panowanie przyniosło Kopenhadze wielką rozbudowę (m.in. w 1619 r. powstała ufortyfikowana dzielnica portowa Christianshavn), a miasto zostało ozdobione wieloma wspaniałymi budynkami, które istnieją do dzisiaj i często są uważane za symbole duńskiej stolicy (zamek Rosenborg, kościół św. Trójcy z Okrągłą Wieżą, budynek Giełdy, dzielnica mieszkalną Nyboder i wiele innych). Rosła też liczba mieszkańców. W 1600 r. było ich ok. 12 tys., w 1630 – ok. 25 tys., a w 1700 ok. 60 tys. Fortyfikacje miejskie wzniesione za panowania Chrystiana IV zdały w pełni egzamin podczas oblężenia miasta przezSzwedów w l. 1658-1660, którzy miasta nie zdobyli. W czasach monarchii absolutnejFryderyk III kontynuował politykę umacniania Kopenhagi jako twierdzy, szczególnie w obliczu zagrożenia szwedzkiego po tym, jak Dania utraciłaSkanię i z miasta położonego w centrum kraju stała się nagle miastem na jego rubieżach. W jego czasach wzniesionoKastellet, twierdzę obronną położoną na północ od centrum Kopenhagi. Podczaswielkiej wojny północnej, latem 1700 r., Kopenhaga przeżyła ponowne oblężenie, tym razem połączonych sił angielsko-holendersko-szwedzkich. Flota tych krajów dokonała bombardowania miasta, które jednak nie wyrządziło większych strat. Następną plagą, jaka nawiedziła duńską stolicę, była epidemiadżumy w 1711 r. Zmarła wtedy 1/3 mieszkańców.

Za panowaniaChrystiana V wzniesiono nowy plac pomiędzy starym miastem i nową Kopenhagą,Kongens Nytorv, z konnym pomnikiem króla, co miało być propagandowym wyrazem potęgimonarchii absolutnej. W październiku 1728 r. doszło dowielkiego pożaru Kopenhagi, który strawił 2/5 miasta[7]. Przez 3 dni pożogi spłonęło 1670 domów[8] i przepadły tysiące skarbów kultury nagromadzonych w tej części miasta. Odbudowa miasta po wielkim pożarze nadała mu też inny charakter: większość domów odbudowano według ówcześnie panujących prądów w architekturze: do Kopenhagi zawitałbarok. W 1794 r., po kolejnym wielkim pożarze Zamku Królewskiego Christiansborg, rodzina królewska przeniosła się do Amalienborga, który dotychczas pełnił rolę rezydencji podmiejskiej. W 1795 r. stare miasto ponownie strawił pożar. Jego pastwą padło 941 domów[8]. W kwietniu 1801 r. na redzie portu kopenhaskiego doszło do bitwy morskiej floty duńskiej z brytyjską. PokonaniDuńczycy zmuszeni zostali do rezygnacji z polityki neutralności. Brytyjska flotawróciła we wrześniu 1807 r. po tym, jak Dania stanęła po stronieNapoleona. Doszło wtedy do pierwszego w historii terrorystycznego bombardowania dzielnic zamieszkanych przez ludność cywilną. Ze szczególną zaciekłością bombardowano kościoły i dzielnice mieszkaniowe. Pożary pochłonęły 290 budynków, w tym katedrę; śmierć poniosło 2000 osób cywilnych ze 100 000, które miasto liczyło w roku 1800[9]. Kopenhaga została obrócona w gruzy, a flota duńska stacjonująca w porcie skonfiskowana przez Anglików.

Czasy najnowsze od 1815 r.

[edytuj |edytuj kod]

Okres po zakończeniuwojen napoleońskich to czasy stagnacji i – paradoksalnie – niezwykłego rozkwitu kulturalnego Kopenhagi. Nigdy dotąd nie działało tutaj tylu wybitnych pisarzy (np.H.Ch. Andersen), filozofów (np.S. Kierkegaard), rzeźbiarzy (np.B. Thorvaldsen) i malarzy. Prężnie rozwijały się również środowiska studenckie dając początek prądom odrodzenia narodowego i demokratyzacji życia politycznego. Na tej fali w 1848 r. doszło w stolicy do demonstracji przed Zamkiem Królewskim Christiansborg, której uczestnicy domagali się wprowadzenia konstytucji. Została ona przyjęta w roku następnym, a Christiansborg stał się siedzibą duńskiego parlamentu,Folketingu. W 1856 r. doszło do ważkich zmian na mapie stolicy. Rosnąca liczba ludności i pogarszające się warunki sanitarne (epidemia cholery w 1853 r.) w przeludnionym mieście były przyczyną rozebrania fortyfikacji otaczających je i uniemożliwiających mu swobodny rozwój. Już podczas brytyjskiego bombardowania Kopenhagi w 1807 r. stało się jasne, że umocnienia te dawno utraciły swoją funkcję. II połowa XIX w. była okresem rozrostu terytorialnego Kopenhagi, jej urbanizacji i industrializacji (powstał wtedy m.in. browarCarlsberga). Wraz z tymi przemianami zaczęła gwałtownie wzrastać liczba ludności, spowodowana, między innymi, napływem siły roboczej do miasta: w 1870 Kopenhaga liczyła 181 291 mieszk., w 1900 r. już 360 787. Od 1857 r. miasto było oświetlane za pomocą latarni gazowych, od 1859 r. miało nowoczesne wodociągi, od 1860 r. kanalizację, od 1863 r. tramwaje konne (elektryczne od 1894 r.), od 1878 telefony, a od 1892elektryczność.

Widok centrum Kopenhagi, ok. 1890 r.

W 1911 r. Kopenhaga otrzymała nowoczesny dworzec kolejowy, który zastąpił poprzedni. Miasto zostało również ozdobione wieloma interesującymi budynkami publicznymi (np. kopenhaski ratusz). W l. 1891-94 wybudowano nowy port. Na pocz. XX w. doszło do powiększenia obszaru miasta poprzez przyłączenie sąsiednich miejscowości, należących obecnie do tzw. Wielkiej Kopenhagi: w 1901 r. przyłączono Valby, w 1902 r. Amager, Sundbyvester i Sundbyøster. Stopniowo zaczęto również likwidować dzielnice nędzy w centrum miasta. Ich miejsce zajęły biura, sklepy, przedsiębiorstwa i inne. Rozbudowywano również dzielnice mieszkaniowe, aby zaspokoić rosnące potrzeby (Nørrebro, Vesterbro, Østerbro). W 1914 r. liczba mieszkańców Kopenhagi osiągnęła 615 000[10] i stała się ona nowoczesnym miastem przemysłowym. W latach międzywojennych Kopenhaga nadal była rozbudowywana. W 1934 miasto i aglomeracja kopenhaska otrzymały kolej podmiejską. W roku 1940 Wielka Kopenhaga osiągnęła milion mieszkańców. Port kopenhaski nie tylko utrzymał rolę ważnego portu handlowego, ale odgrywał również istotną rolę w ruchu turystycznym. W latach 30 XX w. był przystankiem LiniiGdynia-Ameryka. Zawijał tu m.in. polski transatlantykMS Piłsudski. W latach 1940–1945 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Od 1943 r. było centrum ruchu oporu i miejscem wielu akcji sabotażowych. W maju 1945 r. zostało wyzwolone przez duński ruch oporu i wojska brytyjskie. Lata powojenne przyniosły braki na rynku mieszkaniowym, co stało się powodem budowy nowych dzielnic mieszkaniowych, m.in. Bellahøj w latach 50 XX w., Sundbyvester i Gladsakse w l. 60 XX w. i wielu innych.

Zabytki i atrakcje turystyczne Wielkiej Kopenhagi

[edytuj |edytuj kod]
Posąg Małej Syrenki
Zmiana warty przed Pałacem Królewskim Amalienborg w dniu urodzin królowejMałgorzaty II
Hotel SAS kołoTivoli: kręcono tu sceny do filmuGang Olsena: Paryski plan

Świątynie:

Pałace:

Ważniejsze muzea (bez muzeów mieszczących się w budynkach będących zabytkami samymi w sobie):

  • Duńskie Muzeum Filmu (Det Danske Filmmuseum)
  • Muzeum Geologiczne (Geologisk Museum)
  • Gliptoteka (Glyptoteket)
  • Muzeum Marynarki Wojennej (Orlogsmuseet)
  • Muzeum Miasta Kopenhagi (Københavns Bymuseum)
  • Muzeum Narodowe (Nationalmuseet)
  • Muzeum Poczty i Telekomunikacji (Post & Tele Museum)
  • Państwowe Muzeum Sztuki (Statens Museum For Kunst)
  • Muzeum Thorvaldsena
  • Zbrojownia (Tøjhusmuseet)

Pozostałe budynki i pomniki:

  • Budynek Giełdy (Børsen)
  • Budynek Sądu (Domhuset)
  • Ratusz (Rådhus)
  • Biblioteka Królewska z ogrodem i nowym budynkiem Czarnym Diamentem (Det Kongelige Bibliotek/Den Sorte Diamant)
  • Teatr Królewski (Det Kongelige Teater)
  • Gmach Nowej Opery Królewskiej na Holmen (Det Kongelige Teaters operhus på Holmen)
  • BudynekUniwersytetu Kopenhaskiego (Københavns Universitet)
  • Kopenhaska Syrenka (Den lille Havfrue)
  • Fontanna Gefion (Gefionspringvandet)
  • PlanetariumTycho Brahe

Parki, ogrody itp.:

  • Ogród botaniczny (Botanisk Have)
  • Ogród zoologiczny
  • Ogrody Tivoli
  • Park rozrywki Bakken (Dyrehavsbakken)

Galeria

[edytuj |edytuj kod]

Demografia

[edytuj |edytuj kod]
  • Wykres liczby ludności Kopenhagi na przestrzeni ostatnich 245 lat

źródło:Duński Urząd Statystyczny

Podział administracyjny

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Københavns Amt.

Transport

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Transport w Kopenhadze.
Dworzec Centralny w Kopenhadze

Jako największy duńskiport Kopenhaga ma połączenia promowe zeSzwecją,Norwegią,Niemcami iWielką Brytanią. Na wyspie Amager położony jest jeden z większych wEuropie i największy wSkandynawii międzynarodowyport lotniczyKastrup. Oprócz tegoZelandia połączona jest z sąsiadującymi wyspami (Fionią,Falster,Møn i Bogø) iPółwyspem Skandynawskim pięcioma mostami, co umożliwia ruch pociągów i samochodów.

W 2002 otwarto kopenhaskie metro, posiadające na początku dwie linie[11].

 Osobny artykuł:Metro w Kopenhadze.

W Wielkiej Kopenhadze znajdują się stacje kolejowe:Dworzec Centralny (Københavns Hovedbanegård),Valby,Østerport, Hellerup, Lyngby,Nørreport,Vesterport,Ørestad,Svanemøllen, Brøndby Strand,Sydhavn,Dybbølsbro, Ryparken, Emdrup, Dyssegård, Vangede, Kildebakke, Buddinge, Stengården, Bagsværd, Skovbrynet, Hareskov, Værløse,Sjælør, Ny Ellebjerg, Friheden, Åmarken, Avedøre, Vallensbæk, Ishøj, Hundige, Enghave, Danshøj, Rødovre, Hvidovre, Brøndbyøster, Glostrup, Albertslund, Taastrup, Bernstorffsvej, Gentofte, Jægersborg, Sorgenfri, Virum, Holte, Frederikssund, Ølstykke, Gammel Toftegård, Stenløse, Veksø, Kildedal, Måløv, Ballerup, Malmparken, Skovlunde, Herlev, Husum, Islev, Jyllingevej,Vanløse, Flintholm, Peter Bangs Vej, Langgade, Charlottenlund, Ordrup, Klampenborg iNordhavn.

W 2016 roku w Kopenhadze liczba podróży rowerem pierwszy raz wyprzedziła liczbę podróży samochodami[12][13]. W mieście samochód posiada 29 procent mieszkańców[14] – liczba wozów spadła od 1970 dwukrotnie, z ponad 350 tysięcy[13].

Połączenia z Polską

[edytuj |edytuj kod]
Promowe

Polferries oferują pośrednie połączeniapromoweŚwinoujście-Ystad (od 6,5 do 7 godzin) do Szwecji i dalej lądem do Kopenhagi. Podobne rozwiązanie oferujeTT-Line. Promem ze Świnoujścia można dostać się doTrelleborga, a następnie przez most Öresund do Kopenhagi. Na trasie Świnoujście-Ystad kursują również promyUnity Line (od 7 do 9 godzin).

Autobusowe

Istnieje kilka firm przewozowych (regularne linie autobusowe) łączące Polskę z Danią. Trasa wiedzie przez Niemcy, a podróż do granic Danii trwa około 11–12 godzin, w zależności od miejsca z którego wyruszamy.

Samochodowe

Po połączeniu powietrznym, jest to druga pod względem oszczędności czasu, forma podróżowania pomiędzy Polską a Danią. Trasa również przez Niemcy i trwa około 6–7 godzin.

Lotnicze
 Osobny artykuł:Port lotniczy Kopenhaga-Kastrup.

Nauka

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Uczelnie w Danii.

Sport

[edytuj |edytuj kod]
Parken
Stadion Brøndby IF

W latach 2003–2014 nastadionieParken w Kopenhadze odbywała sięŻużlowa Grand Prix Danii, jeden zturniejów cyklu Grand Prix.Obecnie w Kopenhadze działa kilka dużychklubów piłkarskich:

W latach 2010–2012 odbywał się tutaj turniej tenisowy cykluWTA,e-Boks Open.

Ludzie związani z Kopenhagą

[edytuj |edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Kopenhagą.

Miasta partnerskie

[edytuj |edytuj kod]

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. abStatistikbanken [online], www.statistikbanken.dk [dostęp 2023-08-02] .
  2. Weatherbase: Historical Weather for Copenhagen, Denmark. [dostęp 2010-08-18]. (ang.).
  3. Lademann, t. 15, Kopenhaga 1985, s. 199.
  4. Lademann, t. 15, Kopenhaga 1985, s. 193.
  5. Lista koronacji królów duńskich.
  6. Lademann, t. 15, Kopenhaga 1985, s. 200.
  7. Lademann, t. 15, Kopenhaga 1985, s. 201.
  8. abClaus Hagen Petersen:Politikens bog om København, Politikens Forlag A/S 2004, s. 6.
  9. Claus Hagen Petersen:Politikens bog om København, Politikens Forlag A/S 2004, s. 7.
  10. Kongens og Folkets København gennem 800 år, praca zbiorowa, Forlaget Skippershoved, Kopenhaga 1996, s. 153.
  11. Kopenhaga. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2013, s. 148.ISBN 978-83-7642-155-1.
  12. Meteoric Rise in Bicycle Traffic in Copenhagen, copenhagenize.com, 4.11.2016 [dostęp 2016-12-02].
  13. abTwo-wheel takeover: bikes outnumber cars for the first time in Copenhagen, The Guardian (www.theguardian.com), 30.11.2016 [dostęp 2016-12-02].
  14. Kopenhaga: Więcej rowerów niż samochodów, Urbnews.pl, 30.11.2016 [dostęp 2016-12-02].
  15. Ligi Mistrzów sezonu 2010/2011.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • Lademann, t. 15, Kopenhaga 1985,ISBN 87-15-06066-7.
  • Claus Hagen Petersen:Politikens bog om København, Politikens Forlag A/S 2004,ISBN 87-567-6784-6.
  • Kongens og Folkets København gennem 800 år, praca zbiorowa, Forlaget Skippershoved, Kopenhaga 1996,ISBN 87-89224-27-2.
  • P. Lee, L. Mouritsen, J. Proctor, N. Roland, 2006,Dania. Przewodnik Pascala, Bielsko-Biała, Wydawnictwo Pascal Spółka z o.o.,ISBN 83-7304-545-7.
  • Værd at se i Danmark. Seværdigheder fra A-Å, Høst & Søn, Kopenhaga 1998,ISBN 87-14-29436-2.
  • Jakob HJ.H. Zeuthen Jakob HJ.H.,Bogen om danske kommunevåbener,FranzF. Sedivy, wyd. 1. udg, [København]: Aschehoug Forlag, 2000,ISBN 87-11-12863-1,OCLC 48379228 .

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Podział administracyjnyRegionu Stołecznego
Gminy
Europejskie Stolice Kultury
Stolice państw Europy
Stolice niepodległych państw
Stolice terytoriów zależnych
i państw nieuznawanych
Kontrola autorytatywna (największe miasto):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kopenhaga&oldid=77576144
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp