To jest wersja przejrzana tej strony
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też:Konin (ujednoznacznienie).| miasto naprawach powiatu | |||||
 Konin, pl. Wolności (2009) | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Data założenia | przed 1283 | ||||
| Prawa miejskie | przed 1293 | ||||
| Prezydent | |||||
| Powierzchnia | 82,3[1] km² | ||||
| Wysokość | 88 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2024) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna | 63 | ||||
| Kod pocztowy | 62-500 do 62-510 | ||||
| Tablice rejestracyjne | PKO, PN[3] | ||||
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
 52°13′39″N 18°15′41″E/52,227500 18,261389 | |||||
| TERC (TERYT) | 3062011 | ||||
| SIMC | 0948667 | ||||
| Hasło promocyjne: Konin – tu płynie energia[4] | |||||
Urząd miejski pl. Wolności 162-500 Konin | |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Konin –miastona prawach powiatu w środkowejPolsce, wwojewództwie wielkopolskim, siedzibapowiatu konińskiego; leży wDolinie Konińskiej, nadWartą; główny ośrodekKonińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego.
Konin uzyskałlokację miejską przed 1293 rokiem[5]. Byłmiastem królewskimKorony Królestwa Polskiego[6], należącym do starostwa konińskiego, w drugiej połowie XVI wieku leżał w powiecie konińskimwojewództwa kaliskiego[7].
W latach 1975–1998 stolicawojewództwa konińskiego.
W 2018 w rankingu dziennika „Rzeczpospolita” Konin zajął 18. miejsce w ogólnopolskim zestawieniu 65 samorządów miast na prawach powiatu[potrzebny przypis].
Według danychGUS z 31 grudnia 2022 roku, Konin liczył 68 112 mieszkańców[8] i był pod względem liczby ludności piątym (poPoznaniu,Kaliszu,Pile orazOstrowie Wielkopolskim) miastem w województwie wielkopolskim, a także 48. spośród najludniejszych miast w Polsce[9].
Konin leży naPojezierzu Wielkopolskim iNizinie Południowowielkopolskiej, nadWartą, u ujściaKanału Ślesińskiego[10][11], około 54 km na północ od Kalisza i około 92 km na wschód od Poznania. Miasto położone jest na skraju kilku mezoregionów fizycznogeograficznych; historyczna część miasta (tzw. Stary Konin) leży wDolinie Konińskiej, na lewym brzegu Warty, pozostałe dzielnice lewobrzeżne leżą naRówninie Rychwalskiej iWysoczyźnie Tureckiej. Dzielnice prawobrzeżne (tzw. Nowy Konin), których budowę rozpoczęto w 1949 roku[11], leżą w Dolinie Konińskiej i naPojezierzu Kujawskim. W dolinie Warty leżywyspa rzeczna Pociejewo, zaś w północnej, przemysłowej części miasta, leżyJezioro Gosławskie iJezioro Pątnowskie[11]. Przez miasto przebiegalinia kolejowa nr 3 orazdrogi krajowe onr 25,72 i92; około 8 km na południe od miasta biegnieautostrada A2.
Konin położony jest we wschodniej części historycznejWielkopolski, wKaliskiem, naziemi kaliskiej[12][13]. DoII rozbioru Polski (1793) leżał wwojewództwie kaliskim[14]. Po utworzeniuKsięstwa Warszawskiego (1807) znalazł się wdepartamencie kaliskim. Po utworzeniuKrólestwa Polskiego (1815) znajdował się wwojewództwie kaliskim i był niewielkim ośrodkiem przemysłowym wkalisko-mazowieckim okręgu przemysłowym[15].
Miasto ma metrykęśredniowieczną i notowane jest od XIII wieku. W 1250 jakoLisiec ante Conin, 1283civitas nostra Kunyn, 1284in Conyn, 1292in Conino, 1301in Quonin, 1397de Conyn, 1438in Conyn, 1511–23antiqua Conyn, 1579Konin, 1674Kunin, 1789Miasto Konin, 1883Konin[16].
Nazwa miasta pochodzi od zoonimicznejnazwy osobowej zwierzęciakonia umieszczonego w herbie miejscowości[16].
Z około 9000-8000 roku p.n.e. pochodzą znalezione na wydmach nadwarciańskich narzędzia krzemienne – ostrza trzoneczkowe, drapacze, rylce i noże, świadczące o istnieniu na terenie obecnego Konina, oraz w jego okolicach, skupisk ludności zkultury świderskiej. Z późniejszego okresu pochodzi cmentarzysko ludności zkultury przeworskiej[17].
Lokalnygród istniał już w X w.[17] i to wokół niego powstało miasto. Pierwsza wzmianka o Koninie (tj. wójcie Gosławie z Konina) pochodzi z 1293 roku. Konin był początkowo osadą na wyspie wśród rozlewiskWarty strzegącą brodu, a następnie mostu (pierwsza wzmianka z 1328 roku) na szlaku międzyKaliszem aKruszwicą[17].
W 1306 roku miasto opowiedziało się po stronieWładysława Łokietka w walce o koronę polską. Z podobnego okresu pochodzą wzmianki o kasztelanach konińskich[17].
Gród został spalony przezKrzyżaków w 1331 roku, następnie odbudowany na polecenieKazimierza Wielkiego w latach 1333–1370, kiedy to król polski nakazał zbudowaćzamek murowany w Koninie. Miasto zostało otoczone murem zbasztami i stało się siedzibą powiatu sądowego[17] (starosta koniński[17] rezydował w obecnie już nieistniejącym zamku), w którym odbywały się sądy szlacheckie: ziemski i grodzki, które przetrwały do rozbiorów[18][19].
Skupisko żydowskie pojawiło się w Koninie w 1418 roku[20].
Od 1425 roku w Koninie odbywały się dwa jarmarki w roku[17].
W czasiewojny trzynastoletniej Konin wystawił w 1458 roku 15 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogiZamku w Malborku[21].
Miasto rozwijało się w XV i XVI wieku. W 1557 roku w mieście było: 8 rzemieślników, 14 piekarzy, 21 szewców oraz 4 rybaków, jednacegielnia oraz młyn miejski. Kilka dekad później, w XVII wieku, rozwinęło się w mieściesukiennictwo. W 1616 roku czynnych było w mieście 30 warsztatów sukienniczych[17].
Po śmierciZygmunta Augusta w 1572 roku w mieście przez sześć miesięcy mieszkał biskupJean de Monluc, który przybył doPolski dla poparcia elekcji niefortunnego króla polskiegoHenryka Walezjusza[19].
W XVII w. nadeszło pasmo klęsk: epidemie (1628–1631, 1662[17]), seria pożarów, okupacja i złupienie miasta przezSzwedów (1655-1656). W tym okresie Szwedzi zniszczyli zamek[17]. Opuszczony stał do 1818 roku kiedy to, z rozkazu pruskiego rządu, został rozebrany[19]. Poważnym zniszczeniom uległy również fortyfikacje miasta, które popotopie szwedzkim nie były już remontowane. Do ich rozbiórki przystąpiono na przełomie XVIII i XIX wieku, a ostatnie większe fragmenty znikły w 1816 roku. Rozebrana została również północna Brama Toruńska oraz południowa Brama Kaliska[17].
W 1646 rokuWładysław IV Waza wydał przywilej odnawiający dwa jarmarki w mieście i zapewniający ochronę kupcom udającym się oraz powracającym z tych jarmarków[17].
W 1652 roku dekret starościński zezwolił osiadłym w mieścieSzkotom na posiadanie browarów i wyrobu piwa[17].
Osobne artykuły:powstanie wielkopolskie (1794), powstanie wielkopolskie (1806) i powstanie wielkopolskie (1848).Do 1793 Konin leżał wwojewództwie kaliskim, lecz w wynikuII rozbioru Polski znalazł się na obszarzezaboru pruskiego. Od 1795 był wdepartamencie kaliskimPrus Południowych, a od 1807 wdepartamencie kaliskimKsięstwa Warszawskiego[17].
W 1793 roku w mieście było 22 szewców, 13 garncarzy i 8 kuśnierzy. W ciągu roku odbywało się 8 jarmarków, połączonych ze spędem bydła[17].
27 sierpnia 1794 roku pod Koninem doszło do jednej z bitewinsurekcji kościuszkowskiej zNiemcami. 29 sierpnia 1794 roku powstańcy wkroczyli do Konina[22]. Dwa lata później, w 1796 roku, miasto zostało poważnie uszkodzone przez pożar[17].
9 listopada 1806 roku władzę w mieście przejęliPolacy[17].
W 1808 roku Konin liczył 2015 (???) mieszkańców[17].
W 1810 roku pierwszym konińskimrabinem został Cwi Hirsz Auerbach (założyciel pierwszej konińskiejjesziwy)[23].
Pokongresie wiedeńskim (1815) Konin znalazł się w granicachKrólestwa Polskiego, wwojewództwie kaliskim. Po utworzeniukalisko-mazowieckiego okręgu przemysłowego w mieście powstało wiele nowych budynków. Ostatecznie rozebrane zostały resztki zamku, a w jego miejsce powstała dzielnica żydowska[17].
W 1829 roku w Koninie zakończono budowę dużejsynagogi[23].
W 1863 roku w mieście utworzonoprogimnazjum[17].
W czasiepowstania styczniowego w 1863 roku w okolicy Konina miało miejsce kilka potyczek i bitew. 5 listopada 1863 roku w KoninieRosjanie rozstrzelaliZygmunta Waryłkiewicza, a 19 lipca 1864 roku stracili o.Maksymiliana Tarejwę[24]. Po powstaniu miasto zostało objęte represjami władz rosyjskich, a w samym Koninie ulokowano13 Pułk Kargopolski[25].
Następne lata były pomyślne dla rozwoju Konina. W 1874 roku rozpoczęła swoją działalnośćstraż ogniowa[26]. W 1905 uruchomiona została miejska centrala telefoniczna, a 18 lipca 1906 roku Konin uzyskał międzymiastowe połączenie telefoniczne z Kaliszem[27]. W 1908 roku powstał oddział Kaliskiego Towarzystwa Wioślarskiego. Zabudowa sięgała wówczas poza średniowieczne granice. Rozrastały się przedmieścia: Kaliskie,Kolskie i Słupeckie. Trwał proces brukowania ulic, a od 1916 (rok wybudowania elektrowni miejskiej) elektryfikacji miasta[17]. W 1907 roku Konin powiększył się o pobliską Groblę Czarnkowską, na terenie której znajdowała się fabryka i pałac Edwarda Reymonda[28].
W 1896 roku miasto liczyło 7391 mieszkańców. Były w nim czynne: 2 fabryki maszyn i narzędzi rolniczych (jedna z nich stanowiła własność rodziny Reymondów, a druga należała do Włodarczyków[29]), 2 zakłady kotlarskie, 4 garbarnie, mydlarnie oraz liczne drobne zakłady przemysłu spożywczego (m.in. 2 browary, destylarnia i wytwórnia wódek, 2 olejarnie, 3 fabryki octu, wytwórnia wody sodowej itp.). Przy mieście funkcjonowało 18 wiatraków[29].
W 1905 roku w mieście doszło do pierwszychstrajków i manifestacji koninian. Z Polakami solidaryzowali się niektórzy Rosjanie, np. naczelnik powiatu Leonow, ostrzegający osoby zagrożone aresztowaniem. W tym samym czasie doszło do buntu wśród żołnierzy stacjonujących w Koninie[17].
PodczasI wojny światowej w okolicach Konina doszło do walki pomiędzy żołnierzami rosyjskimi a niemieckimi. Pod koniec sierpnia 1914 roku Konin został zajęty przez wojska niemieckie[30]. W 1915 roku w Koninie zawiązały się pierwsze w mieście drużynyskautowe[17][31].
W 1917 roku w zewnętrzną ścianękamienicyZemełki wmurowano tablicę poświęconą pamięciTadeusza Kościuszki[17].
11 listopada 1918 Niemcy zastrzelili kilku mieszkańców miasta. W tym dniu budynek Szkoły Handlowej, znajdującej się w kamienicy Zemełki, został przejęty przezPOW. Wiadomość ta zgromadziła tłum uczniów przed budynkiem. W tym czasie żołnierze POW udali się do gmachu starostwa z prośbą o wydanie broni. Jeden z niemieckich urzędników zadzwonił do koszar z prośbą o interwencję. Przybyli żołnierze, zastawszy tłum na placu, otworzyli w jego kierunku ogień. W wyniku salwy zginęło 5 osób, a dwie następne zmarły w szpitalu. Pogrzeb ofiar przerodził się w dużą manifestację patriotyczną. W 1984 roku na kamienicy odsłonięto tablicę ku czci ofiar[32]. 12 listopada 1918 siły okupacyjne opuściły miasto[17][30].
Po odzyskaniu niepodległości Konin był kilkunastotysięcznym miastem powiatowym położonym na uboczu uczęszczanych szlaków komunikacyjnych (w 1921 roku miasto liczyło około 10 tysięcy mieszkańców oraz 240 zarejestrowanych zakładów przemysłowych, w tym 72 żydowskie[23])[17]. Pewne ożywienie gospodarcze przyniosła budowa linii kolejowejStrzałkowo–Kutno, łączącej miasto z Poznaniem i Warszawą (otwartej w 1922 roku) orazkanału Warta–Gopło (rozpoczętego w 1937 roku)[30].
Od 1921 roku wydawany był tygodnik „Głos Koniński”[17].
W 1927 roku burmistrzem był Ludwik Ganowicz, w 1928 roku został odznaczonySrebrnym Krzyżem Zasługi za „zasługi w pracy społecznej i samorządowej”[33].
W 1928 roku otwarto 3-letnią Szkołę Podoficerską dla Małoletnich[17]. W tym samym roku liczba warsztatów rzemieślniczych wynosiła 487 (w tym 168 należało do Żydów)[23].
Po wybuchuII wojny światowej, od 1 września 1939 r., Konin był bombardowany przez niemieckie lotnictwo, po czym miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie 14 września 1939 roku[30]. 22 września 1939 roku Niemcy dokonali publicznej egzekucji dwóch mieszkańców Konina: restauratora Aleksandra Kurowskiego oraz kupca Mordche Słodkiego[17][34].
10 listopada 1939 roku niemieccy okupanci dokonalimordu na cmentarzu żydowskim w Koninie[35].
Podczas wojny Konin był siedzibą niemieckich władz powiatowych i należał do ziem włączonych do terenówIII Rzeszy (jako częśćKraju Warty). W czasieokupacji niemieckiej Niemcy utworzyli w mieściegetto otwarte[36], a ponadto zdewastowalisynagogę, zniszczyli żydowski cmentarz, wyburzyli część zabudowań dzielnicy żydowskiej oraz przesiedlili niektórych Żydów do innych dalszych gett[23]. W późniejszym czasie dokonali w okolicznych lasacheksterminacji ludności żydowskiej, która w 1939 roku stanowiła ok. 21% ogółu mieszkańców miasta (Holocaust przeżyło tylko około 200 konińskich Żydów[23]). Z miasta w latach 1939–1941 wysiedlono również większość Polaków doGeneralnego Gubernatorstwa, w zamian, w ramach akcji kolonizacyjnejHeim ins Reich, sprowadzono Niemców[17].
Na przełomie lat 1939 i 1940 w Koninie podjął działalność obwódInspektoratu Kalisz Armii Krajowej. Po rozbiciu inspektoratu w Kaliszu przezgestapo w 1942 roku obwód przeniesiono do nowo utworzonegoInspektoratu Koło[37].
Pod koniec 1941 roku wCzarkowie (niedaleko stacji kolejowej) Niemcy założyli obóz pracy przymusowej dla Żydów, którzy byli zmuszani do rozbudowy konińskiego węzła kolejowego. Ciężkie warunki pracy, a także egzekucje więźniów sprawiły, że obóz stał się miejscem śmierci setek osób. 12 sierpnia 1943 roku w obozie doszło do buntu więźniów, a niedługo później miejsce to zostało zlikwidowane przez niemieckiego okupanta[17][38].
W 1942 roku Niemcy powiększyli obszar miasta o wsie Czarków i Wilków[17].
Konin został zdobyty 20 stycznia 1945 roku przezwojska radzieckie8 Zmechanizowanego Korpusu Pancernego gen.Iwana Driomowa ze składu1 Gwardyjskiej Armii Pancernej gen.Michaiła Katukowa. W walkach zginęło 10 żołnierzy radzieckich, a około 20 odniosło rany. Zabitych zostało także około 20 mieszkańców Konina[17].
21 stycznia 1945 roku powołano tymczasową radę miejską. Niedługo później wybrano także burmistrza (Władysława Stasińskiego) a swoją działalność rozpoczęłoStarostwo Powiatowe (na czele z lekarzem – Władysławem Pałysem) oraz Komenda PowiatowaMilicji Obywatelskiej[17].
W lutym 1945 roku powołano w mieście komitet powiatowyPolskiej Partii Robotniczej (przy ul. Mickiewicza 21 w 1972 roku wmurowano tablicę pamiątkową upamiętniającą pierwsze posiedzenie komitetu). Niedługo potem – 9 marca 1945 roku, odbyła się pierwsza sesjaPowiatowej Rady Narodowej. W tym samym roku naprawiono most na Warcie, a na korycie Ulgi zmontowano most wojskowy oraz uruchomiono odkrywkę w Morzysławiu. W 1945 roku przedratuszem ustawiono Pomnik Wdzięczności poświęconyArmii Czerwonej. Wiosną 1945 roku założono Amatorski Klub Sportowy. Rok później rozpoczęła działalnośćbrykietownia w Marantowie, a w 1948 roku Liceum Pedagogiczne wMorzysławiu. W latach 1949–1953 budowano pierwsze w Koninie osiedle mieszkaniowe przy stacjiPKP. W 1948 roku uruchomiono nową drogę wodną łączącą Wartę z JezioremGopło. Junacy z 20. Brygady Powszechnej Organizacji „Służba Polsce” w latach 1948–1952 wybudowaliwał przeciwpowodziowy wzdłuż brzegu Warty. W 1952 roku oddano do użytku nowy most na Warcie[17].
Od 1953 roku rozpoczął się gwałtowny rozwój miasta związany z odkryciem złóżwęgla brunatnego. W tym samym roku uzyskano pierwszy węgiel z odkrywki „Niesłusz”. W latach 1953–1958 trwała budowa pierwszego etapuelektrowni „Konin”, będącej pierwszą elektrownią w kraju, która jako paliwo wykorzystywała węgiel brunatny. W 1958 roku rozpoczęto wydobywanie węgla z odkrywki „Gosławice”. Rok 1958 to również moment założenia Muzeum Regionalnego w mieście przez miejscowy oddziałPTTK. W 1959 roku na tereniedawnego cmentarza żydowskiego ustawiono Pomnik Ofiar Faszyzmu[17].
Już od stycznia 1945 roku mieszkańcy Konina i okolic byliterroryzowani przez komunistów. Na terenie miasta nowi okupanci utworzyli więzienie komunistyczne, znajdujące się w murach byłego więzienia niemieckiego przy ulicy Wodnej 7 i 7a, aresztUrzędu Bezpieczeństwa naSzarych Szeregach 1 i siedzibę Milicji Obywatelskiej na Żwirki i Wigury 7. W tych miejscach byli przetrzymywani i mordowani tzw. „wrogowie ludu”, czyli np.Żołnierze Wyklęci czy tzw. „kułacy”. Oprócz tych miejsckomuniści dokonywali również egzekucji na Polakach na terenie byłej carskiej strzelnicy przy ulicy Ametystowej i Trasie Bursztynowej (jest to jak dotąd jedyne, na terenie miasta, miejsce, upamiętniające ofiary reżimu komunistycznego z powiatu konińskiego)[39].
W 1960 roku Konin liczył 17 tys. mieszkańców[17].
W 1961 roku rozpoczęto budowęHuty Aluminium „Konin” (prace zakończono w 1966 roku). Rok później zelektryfikowano linię kolejową na odcinku Konin-Kutno. Rozpoczęto również eksploatację odkrywki „Pątnów”, a rok później uruchomiono elektrownię „Pątnów”. W 1963 roku utworzono Konińskie Towarzystwo Regionalne. W 1964 roku oddano do użytkuzelektryfikowany odcinek linii kolejowej Poznań–Konin oraz rozpoczęto eksploatację odkrywki „Kazimierz”. W 1964 roku naPlacu Zamkowym odsłonięto obelisk poświęcony pamięci poległych w latach czterdziestych milicjantów iormowców. Miasto również rozrastało się terytorialnie. Od 1965 roku trwała budowa osiedlaKurów. W tym samym roku, w wyniku działalności odkrywki węgla brunatnego, zlikwidowano kolejkę wąskotorową Konin-Jabłonka Słupecka. W 1966 roku powstały Konińskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węgla Brunatnego (w późniejszym czasie przemianowane na Fabrykę Urządzeń Górnictwa Odkrywkowego), produkujące przenośniki taśmowe, różne rodzaje odlewy żeliwne, remontujące urządzenia elektryczne oraz wykonujące urządzenia prototypowe dla kopalń węgla brunatnego. W 1967 roku do Konina przyłączono wsieChorzeń,Marantów,Morzysław iNiesłusz, gdzie w późniejszym czasie powstały nowe osiedla. W 1968 roku oddano do użytku gmach siedziby oddziałuNBP[17].
W 1970 roku Konin liczył 40,7 tys. mieszkańców[17].
W 1970 roku rozpoczął swoją działalność Dom Kultury Zagłębia Konińskiego (na ówczesnym PlacuPZPR). Dysponował on salą widowiskową na 500 miejsc i kinem „Centrum”. W tym samym roku ruszyło również wydobycie z odkrywki „Jóźwin”. W 1972 roku uruchomiono w Hucie „Konin” walcownię, a także rozpoczął swoją działalność Pałac Sportu (głównym projektantem był mistrz szabli – Wojciech Zabłocki) oraz zaczęto wydawać tygodnik –Wielkopolskie Zagłębie. W 1973 roku oddano do użytku wielospecjalistyczny szpital wojewódzki na 700 łóżek z Liceum Medycznym oraz zakład odzieżowy – Polaneks (późniejszy Konwart), który produkował koszule[40]. W 1974 roku pierwsze pociągi ruszyły z Konina doKazimierza Biskupiego. W tym samym roku otwarto Dom Handlowy „Centrum” oraz hotel „Konin” (wg projektu H. Kleszczewskiego) i stadion „XXX-lecia” dla 30 tysięcy widzów. W latach 70. rozpoczął swoją działalność Koniński Kombinat Budowlany (z produkowanych przez niego prefabrykatów zbudowano m.in. osiedle „Zatorze”). 1 stycznia 1975 roku ruszyła produkcja w Zakładzie Badawczo-Rozwojowym „Polmos”. W 1975 roku oddano również do użytku amfiteatr z 4600 miejscami dla widzów[17].
Od 1972 roku codziennie o godzinie 12:00 rozlegał się z wieży ratusza hejnał skomponowany przezWitolda Friemanna.
1 czerwca 1975 roku w wynikureformy administracyjnej Konin stał się stolicąwojewództwa konińskiego (był nią do 1998 roku)[17].
W 1976 roku terytorium miasta powiększono o 7sołectw (w tym:Gosławice,Maliniec,Pątnów,Łężyn iMiędzylesie). W 1976 roku rozpoczęło swoją działalność Towarzystwo Przyjaciół Miasta Konina (kontynuator działalności Konińskiego Towarzystwa Regionalnego, działającego od 1963 roku). Od tego roku w Hucie Aluminium organizowano plenery malarskie i rzeźbiarskie, których wynikiem były m.in. rzeźby plenerowe umieszczone na terenie miasta. W tym też roku w mieście rozpoczął działalność Ośrodek Oddziaływania Kulturalno-OświatowegoUniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Działały tu też punkty konsultacyjne Akademii Ekonomicznej i Politechniki w Poznaniu. W 1977 roku odsłonięto aluminiowy pomnik Lotników. W tym samym roku powstało Towarzystwo Przyjaciół Konina, będącego kontynuatorem Konińskiego Towarzystwa Regionalnego. W 1978 roku na ulicy Kolskiej wystawiono pomnik Zofii Urbanowskiej dłuta K. Łukaszewskiego. Pod koniec lat 70. w czynie społecznym budowano park Przyjaźni o powierzchni 90 ha[41]. W 1979 roku ukazał się pierwszy numerPrzeglądu Konińskiego. W grudniu 1981 roku wybuchły strajki w Szpitalu Wojewódzkim oraz Hucie Aluminium „Konin”. Z całego województwa konińskiego, w ówczesnym czasie, zostałointernowanych kilkadziesiąt osób. Pomoc humanitarną prześladowanym przez komunistów udzieliła m.in. parafia św. Maksymiliana Kolbe w Koninie[17][42].
Po 1989 roku, w wyniku zmian gospodarczych i politycznych, doszło do likwidacji konińskiego przemysłu. Zamknięto Cukrownię Gosławice, Wydział Elektrolizy Huty Aluminium „Konin”, Konwart, Brykietownię „Konin” oraz Zakład Odlewniczy FUGO-Odlew[43].
1 lipca 1992 roku utworzono Komendę WojewódzkąPSP w Koninie, Komendę Rejonową i dwie jednostki ratowniczo-gaśnicze kat. B[44].
W 1998 roku w Koninie powstałaPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa (późniejsza Akademia Nauk Stosowanych)[45].
W wynikureformy administracyjnej od 1 stycznia 1999 Konin przestał być miastem wojewódzkim, a stał się miastem na prawach powiatu i siedzibą powiatu konińskiego w województwie wielkopolskim. W 1990 prezydentem zostałMarek Waszkowiak, który sprawował urząd do 1994 roku. Jego następca,Kazimierz Pałasz, rządził przez 4 kadencje w latach 1994–2010. W latach 2010–2018 prezydentem byłJózef Nowicki. Od 2018 roku funkcję tę pełniPiotr Korytkowski zPlatformy Obywatelskiej, który zakończył trwającą od 24 lat obsadęSLD na tym stanowisku.
W 2007 roku otwarto nową przeprawę przez Wartę[46].
W 2011 roku oddano do użytkubulwar nad Wartą[47].
21 grudnia 2015 roku do eksploatacji przekazanoZakład Termicznego Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych w Koninie[48].
W 2021 roku oddano do użytku wiaduktPrzemysła II[49].
Osobny artykuł:Ludność Konina.
Największą populację Konin odnotował w 2000 r. – według danychGUS 83 517 mieszkańców[53].
Według prognozy ludności Konina w 2030 r. liczba ta spadnie do 64 331 mieszkańców. Prognoza na 2050 rok przewiduje już tylko 45 623 mieszkańców[54].
Dane z 31 grudnia 2017 roku[56]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 74 834 | 100 | 39 438 | 52,7 | 35 396 | 47,3 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 910 | 479,6 | 430,4 | |||
Dane z 31 grudnia 2020 roku[54]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 72 539 | 100 | 38 324 | 52,8 | 34 215 | 47,2 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 902,1 | 476,3 | 425,8 | |||
(część Konina położona na lewym brzeguWarty)
 |
_ID_651687.jpg) |
.jpg) |
 |
.jpg) |
.jpg) |
-wie%25C5%25BCa_ci%25C5%259Bnie%25C5%2584.jpg)
Konin oficjalnie podzielony jest na 19 obrębów:
.jpg)
Od 2023 zniesiono oficjalnie części miasta o nazwachGosławice-Parcele iWydartów[60].
Konin jest głównym ośrodkiem przemysłu, Konińskiego Zagłębia Węgla Brunatnego. Obecność złóżwęgla brunatnego w pobliżu miasta zadecydowała o powstaniuZespołu Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin, który dostarcza ok. 8,5% wytwarzanej w Polsce energii elektrycznej[61]. 3 spośród 4 elektrowni należących do Zespołu położone są na obszarze Konina. W mieście znajduje się również jedyna w Polscehuta aluminium, która jeszcze do niedawna wykorzystywała znaczną część energii elektrycznej produkowanej przez konińskie elektrownie, z uwagi na energochłonnośćhutnictwaaluminium. Obecnie, po zamknięciu wydziału elektrolizy, zapotrzebowanie na energię jest dużo mniejsze. Huta aluminium (obecnie Gränges Konin), wytwarza ponad 90 tys. ton wyrobów walcowanych rocznie[62]. Dwie konińskie elektrownie oraz nowo wybudowana elektrownia Pątnów II produkują blisko 8,5% mocy krajowej[63]. Miasto słynęło także z przemysłu odzieżowego, w mieście działały 3 duże zakłady odzieżowe między innymi dawny oddział gnieźnieńskiego Polanexu przekształcony po 1990 roku wZPO Konwart, który w 2009 roku ogłosił upadłość. Stopa bezrobocia w mieście według stanu na koniec 2018 r. wynosiła 6,2%. W Powiatowym Urzędzie Pracy zarejestrowanych było 2225 mieszkańców miasta[64].W Koninie znajduje sięport rzeczny łączący miasto zMorzem Bałtyckim.
W 2013 r. wydatki budżetu samorządu Konina wynosiły 404,63 mln zł, a dochody budżetu 394,66 mln zł[65][66]. Zadłużenie (dług publiczny) samorządu na koniec 2013 r. wynosiło 116,5 mln zł, co stanowiło 29,51% wysokości jego dochodów[67].
W Koninie (w dzielnicy Gosławice) planowana jest budowaelektrowni jądrowej[68].
Konin jest węzłem drogowym. Tuż przy południowej granicy Konina przebiegaAutostrada A2Świecko –Stryków (Łódź), będąca częścią trasy europejskiej E30. Połączenie z autostradą zapewniają dwa węzły:Modła (zdrogą krajową nr 25) orazKonin Wschód (zdrogą krajową nr 72). Miasto przecina droga krajowa nr 92 łączącaRzepin zŁowiczem i droga krajowa nr 25 zBobolic doOleśnicy.
W obrębie miasta znajdują się cztery mosty drogowe naWarcie: dwa łączące dzielnice południowe z północnymi:Most im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w ciągudrogi krajowej nr 92 iMost Unii Europejskiej w ciągudrogi krajowej nr 25 oraz dwa mosty komunikujące Starówkę: Most Warszawski w ciągu drogi krajowej nr 92 i Most Toruński w ciągu ulicy Wojska Polskiego, a także most na Kanale Warta-Gopło w ciągudrogi wojewódzkiej nr 266.
Komunikację autobusową w Koninie i okolicach zapewnia przedsiębiorstwo PKS Konin oraz prywatni przewoźnicy: Euromatpol i Andrew Bus. Do Konina kursują m.in. autobusy PKS Poznań, PKS Łódź, PKS Turek, Kujawsko-Pomorskiego Transportu Samochodowego, Mobilis PKS Mrągowo, PKS Gniezno, PKS Tomaszów Mazowiecki i Arriva Bus Polska oraz prywatnych przewoźników: Nadgoplańskiej Komunikacji Autobusowej w Kruszwicy, Trako Bus Wrocław, Andrew Bus Uniejów, BP Tour Lublin, Eko-Stamar Końskie.Konin posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Poznaniem, Wrocławiem, Łodzią, Bydgoszczą, Lublinem, Giżyckiem, Toruniem, Włocławkiem i in. Najpopularniejsze kierunki lokalne to Słupca, Turek, Koło, Licheń, Zagórów, Tuliszków, Ślesin, Kramsk i Kleczew.[potrzebny przypis]
Miejski Zakład Komunikacji (MZK Konin) zapewnia przewozy autobusowe na terenie miasta i jego najbliższych okolic. Obsługuje 22 linie, mając do dyspozycji 59 autobusów, w tym 7 przegubowych[69].
Osobny artykuł:Transport kolejowy w Koninie.Początki kolei żelaznych w Koninie sięgają początku XX w. W 1912 roku otwarto kolej wąskotorową Cukrowni Gosławice o prześwicie 750 mm, przedłużoną w 1914 roku (podczas I wojny światowej) do Czarkowa pod Koninem (stacjaKonin Wąskotorowy)[30]. W styczniu 1922 oddano do użytku 111 km 2-torową normalnotorową linię kolejowąKutno – Konin –Strzałkowo[30].
Obecnie Konin jest stacją węzłową na 475 km 2-torowej zelektryfikowanejlinii kolejowejFrankfurt nad Odrą–Poznań–Kutno–Warszawa Zachodnia, będącym częścią międzynarodowejtrasy E20Berlin –Moskwa.
Od maja 1974 do maja 1996 funkcjonowała w ruchu pasażerskim 14,3 kmlinia kolei normalnotorowej z centrum miasta przezNiesłusz,Marantów,Maliniec,Gosławice,Pątnów doKazimierza Biskupiego.Własnenormalnotorowe linie kolejowe posiada takżeKWB Konin, do przewozu węgla brunatnego z odkrywek do elektrowniPątnów i Konin – około 100 km szlaków o napięciu 2,4kV, z czego najdłuższe to:
Stacje kolejowe
RzekaWarta orazKanał Ślesiński umożliwiają komunikację drogami wodnymi z głównymi rzekami Polski:Wisłą iOdrą. W dzielnicyMorzysław (Konin) znajduje sięport rzeczny orazśluza.
Około 12 km od miasta, wKazimierzu Biskupim znajduje sięlądowisko Konin-Kazimierz Biskupi.
W 2012 przy ul. Szpitalnej oddano do użytku sanitarnelądowisko.
Przedszkola:
Szkoły podstawowe:
Szkoły ponadpodstawowe:
Uczelnie:
.JPG)
Inne instytucje oświatowe:
Placówki oświatowe:
Corocznie, w czerwcu, odbywa sięMiędzynarodowy Dziecięcy Festiwal Piosenki i Tańca, w którym uczestniczą wykonawcy z Europy oraz miast partnerskich.
W Koninie znajduje się Muzeum Okręgowe z 14 wystawami stałymi i skansenem etnograficznym[74].
W mieście działaOrkiestra Dęta KWB Konin, a także chórKonin Gospel Choir.
Cykliczne imprezy artystyczno-kulturalne odbywające się w Koninie:
W Koninie funkcjonuje 10 kościołówrzymskokatolickich, 5protestanckich oraz dwieSale KrólestwaŚwiadków Jehowy[75][76]. Do 1924 roku na północnym skrawku placu Wolności stała pułkowaCerkiew prawosławna pw. Trójcy Świętej wybudowana ok. 1890 roku.
Kościoły rzymskokatolickie pod wezwaniem:
.jpg)
Najstarszym konińskim cmentarzem jest cmentarz parafii pw.św. Bartłomieja przy ulicy Kolskiej. Znajdują się tam groby z początku XIX wieku: katolickie, protestanckie i prawosławne. Tu mieści się też grobowiec konińskiej powieściopisarkiZofii Urbanowskiej.
Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Koninem.Miasta partnerskie[91]:
AkmenėJoniskis
Briańsk – 4 marca 2022 r. zerwanie współpracy w związku z rosyjskim atakiem na Ukrainę[92]
Czerniowce
Doblena
Hénin-Beaumont
Herne
Karłowo
Santa Susanna
Sundsvall
Wakefield
Reczyca – 4 marca 2022 r. zerwanie współpracy w związku ze wsparciem przez Białoruś rosyjskiego ataku na Ukrainę.[93]
Ungheni
Deyang
| Przynależność wojewódzka |
|
|---|---|
| Miasta | |
| Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
| Gromady (1954–72) |
|
