Komunistyczny Związek Młodzieży Polski (KZMP),Związek Młodzieży Komunistycznej w Polsce – organizacja młodzieżowaKomunistycznej Partii Polski, działająca wII Rzeczypospolitej w latach 1922–1938.
KZMP powstał 17 marca 1922 jako sekcja polskaKomunistycznej Międzynarodówki Młodzieży[1]. Do 1930 działał pod nazwąZwiązek Młodzieży Komunistycznej w Polsce. Jego nazwa była odpowiednikiem nazwy działającego w ZSRRKomunistycznego Związku Młodzieży (Komsomołu). Od 1923 w jego składzie (na prawach autonomicznych organizacji obwodowych) działały Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Białorusi (KZMZB) i Komunistyczny Związek Młodzieży Zachodniej Ukrainy (KZMZU), z czasem do organizacji włączono strukturyKomcukunftu[2]. Od 1925 r. KZMP kierował organizacją pod nazwą „Pionier”[3], miała ona na celu krzewienie kultury, oświaty i sportu wśród młodzieży. Współpracował m.in. zOrganizacją Niezależnej Młodzieży Ludowej „Orka”,Związkiem Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Życie” i w ograniczonym zakresie zOrganizacją Młodzieży TUR.
W 1929 r. KZMP liczył 4100 członków, (według innych danych 6250 członków, w tym 450 naZachodniej Ukrainie i 2200 naZachodniej Białorusi)[4]. Oprócz tego w więzieniach przebywało ich 2500. Zaś na początku 1934 r. - w świetle własnych sprawozdań - 13200 członków[4]. Obliczono, że oprócz wyżej wymienionych „ścisłych” członków KZMP kieruje bezpośrednio wielotysięczną liczbą młodzieży zgrupowanej w nielegalnych i legalnych organizacjach pokrewnych, na które KZMP miał bezpośredni wpływ. Organizacje będące transmisjami KZMP do różnych środowisk młodzieży nazywano „przybudówkami”. Należały do nich: Związek Młodzieży Szkolnej (ZMS) – działający wśród młodzieży gimnazjalnej, średnich szkół technicznych i seminariów nauczycielskich; Związek Robotniczej Młodzieży Szkolnej – tak zwany „Zeteremsza”, odpowiednik poprzednio wymienionej organizacji na terenie szkół zawodowych; Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej (ZNMS) – „Życie” (późniejsza nazwa: Organizacja Młodzieży Socjalistycznej „Życie”) – lewicowa organizacja akademicka; Pionier – organizacja dziecięca; rewolucyjne koła poborowych (nazwa ta określa ściśle teren działania)[5],Związek Lewicy Akademickiej „Front”, Związek Niezamożnej Młodzieży Szkolnej. Oddziaływał także na młodzieżowe organizacje o charakterze kulturalno-oświatowym, np. na kluby sportowe, sekcje młodzieży przy klasowych związkach zawodowych, sekcje młodzieży PPS-Lewicy czy koła młodzieży chłopskiej zrzeszone w Samopomocy Chłopskiej[4].
W czasie II Zjazdu liczebność tych organizacji przedstawiała się w sposób następujący[5]:
| Organizacja | Liczebność |
|---|---|
| Sekcje młodzieży przy związkach zawodowych | 7700 |
| Kluby sportowe („Czerwone”) | 3000 |
| Samopomoc Chłopska (koła młodzieży chłopskiej) | 3000 |
| PPS-Lewica (Wydział Młodzieży) | 700 |
| Ukraińskie organizacje legalne (głównie młodzież chłopska) | 2000 |
| Białoruskie organizacje legalne (głównie młodzież chłopska) | 700 |
| Razem | 17100 |
W liczbach tych nie są uwzględnione dane liczbowe dotyczące ilości członków Pioniera, Związku Młodzieży Szkolnej, Związku Robotniczej Młodzieży Szkolnej oraz „Życia”. Wiadomo na przykład, że Pionier liczył w tym czasie ponad 3000 dzieci[5].
Drugi zjazd związku, obradujący w lutym 1930 r. zmienił dotychczasową nazwę: Związek Młodzieży Komunistycznej w Polsce, na Komunistyczny Związek Młodzieży Polski. Nowa nazwa miała sugerować dążenie związku do skupienia w swych szeregach postępowej młodzieży nie mającej jeszcze ukształtowanego światopoglądu. Oznaczała także odchodzenie od zasady awangardyzmu i zwrócenie większej uwagi na pracę masową z młodzieżą robotniczą, zatrudnioną w wielkich zakładach przemysłowych[4].
Związek w 1936 opracowałDeklarację Praw Młodego Pokolenia Polski, która zakładała, iż czynne prawo wyborcze powinno być dozwolone od 21 lat, że należy walczyć zfaszyzmem irasizmem w sposób radykalny i stanowczy, i dążyć do wprowadzenia ustrojukomunistycznego w Polsce. OpróczDeklaracji... KC KZMP wydał także dokument pt.Droga pracującej młodzieży Polski, w którym zarysowany został długofalowy program walki odyktaturę proletariatu[6].
Główni działacze:Bronisław Berman,Aleksander Kowalski,Alfred Lampe,Antoni Lipski,Roman Zambrowski. W latach 1922–1936 organem prasowym KZMP był „Towarzysz”, a w latach 1937–1938 „Towarzysz Młodzieży”[7][8]. Według danych ze sprawozdań KZMP Związek liczył w 1931 roku około 7 tysięcy działaczy a dwa lata później około 15 tysięcy. Większość członków stanowili Polacy pochodzenia chłopskiego[9]. Po wymordowaniu w ZSRR przezNKWD działaczy Komunistycznej Partii Polski w okresie„wielkiego terroru” i rozwiązaniu tej partii w sierpniu 1938 przezKomintern, również KZMP zakończył działalność[10].
W czasieokupacji hitlerowskiej niektórzy członkowie KZMP organizowaliZWM[11].
Obecnie do tradycji i działalności KZMP nawiązuje Postępowa Młodzież Polski[12]
Z tym tematem związana jest kategoria:Działacze Komunistycznego Związku Młodzieży Polski.