Kompatybilność wsteczna,kompatybilność wstecz (ang. backward compatibility) − cecha standardu, urządzenia luboprogramowania, dzięki której − mimo zmiany funkcjonalności − nowa wersja umożliwia współpracę z całym otoczeniem wcześniejszej wersji i jej wszystkimi komponentami. Jest wtedy mowa o rozszerzeniu funkcjonalności.
- Standard nadawania sygnałustereofonicznego w radiofonii FM jest kompatybilny wstecznie, ponieważ odbiorniki monofoniczne mogą odbierać emisje stereofoniczne (co powoduje, że odbiorniki monofoniczne są kompatybilne w przód, ale nie jest to „samodzielna”kompatybilność w przód, ponieważ to nowy sygnał został dopasowany do starego odbiornika, a nie odbiornik do nieznanego jeszcze standardu stereofonii). Radio stereofoniczne FM działa na zasadzie techniki Mid/Side, czyli sumy sygnałów dla radioodbiornika monofonicznego oraz sygnału różnicy między kanałami, który pozwala radiu stereofonicznemu wygenerować oddzielne sygnały dla obu kanałów.
- Kolorowa telewizja analogowa, ponieważ sygnałychrominancji w systemach PAL,SECAM iNTSC są dodane do sygnałuluminancji i całość jest odbierana przeztelewizyjne odbiorniki kolorowe. Systemy PAL, SECAM i NTSC różnią się między sobą sposobem dodania sygnału chrominancji. Starsze telewizory natomiast mogą odbierać tylko sygnał luminancji, więc widziany obraz jestmonochromatyczny, czyli w tzw. trybie czarno-białym − typowy przykład kompatybilności wstecznej. Metodę tę opracował i opatentowałM. Georges Valensi(inne języki) w 1938 roku dla systemu NTSC, w 1941 r. dla telewizji czarno-białej, a w 1953 r. dla telewizji kolorowej NTSC.
- Kolejne wersjesystemów operacyjnych np.Windows,Linux itp. są kompatybilne wstecznie (do pewnego stopnia), ponieważ umożliwiają uruchamianie oprogramowania tworzonego dla poprzednich wersji systemu.
- Systemy mocowaniaobiektywu do aparatów fotograficznychbagnet K (Pentax) orazbagnet F (Nikon), dzięki zachowaniu całkowitej lub częściowej kompatybilności wstecznej, umożliwiają współpracę starszych wersji obiektywu z najnowszymi aparatami fotograficznymi.
- Złącze USB (wraz z kontrolerem) w wersji 3.1, w większości dostępnych typów, jest kompatybilne wstecznie ze standardami USB 3.0, USB 2.0 oraz USB 1.x.
Zachowanie kompatybilności wstecznej często ogranicza maksymalne wykorzystanie nowych koncepcji, ale bywa konieczne z różnych względów, m.in. technicznych, ekonomicznych, społecznych i marketingowych. Jej negatywnym skutkiem jest spowalnianie rozwoju technologicznego. Jeśli ograniczenia stają się z czasem zbyt uciążliwe, jedynym wyjściem jest zerwanie z kompatybilnością wsteczną, co poprzedzone jest bilansem zysków i strat i zawsze jest kompromisem.
Przykładem takiego kompromisu jest zastąpienie systemuBIOS wkomputerach PC przez systemUEFI, ponieważ po około 25 latach od jego wprowadzenia (rok 1980 r.) ograniczenia stały się już tak duże, że tkwienie w tym stanie mijało się z celem. Największym kryzysem związanym z BIOS-em był tzw.problem roku 2000, który wiązał się z przechowywaniem przez niego jedynie 2 ostatnich cyfr aktualnej daty zamiast wszystkich czterech. Na drugim miejscu można umieścić pojawiające się co kilka lat problemy z obsługą wprowadzanych na rynekdysków twardych o coraz to większych pojemnościach, aż do granicy 2 TB, której to obejście jest rozwiązaniem praktycznie nieakceptowalnym na dłuższą metę. W obliczu takich problemów wprowadzenie UEFI stało się niemal bezdyskusyjne.
