Komisariat Rzeszy Wschód (niem.Reichskommissariat Ostland,biał.Рэйхскамісарыят Остланд,lit.Ostlando reichskomisariatas,łot.Ostlandes reihskomisariāts,est. Ida-alade Riigikomissariaat) – nazwa organizmu okupacyjnego powstałego w 1941 roku po agresjiIII Rzeszy naZSRR. W skład Komisariatu wchodziły terenyPolski,Białoruskiej SRR ipaństw bałtyckich. Istniał on jako zwarta jednostka administracyjna od grudnia 1941 do kwietnia 1944 roku, później istniały tylko izolowane tereny kontrolowane przez Niemców (np. część Kurlandii).
Między sierpniem a grudniem 1941 r. na okupowanych terenach istniał zarząd wojskowy, dopiero 5 grudnia zaczyna funkcjonować administracja cywilna i od tego momentu w użycie wchodzi nazwa „Komisariat”. Stolicą tej jednostki administracyjnej zostaje początkowoKowno, a następnieRyga.
Komisariat Rzeszy dzielił się na cztery Komisariaty Generalne –Estonii,Litwy,Łotwy iBiałorusi[1]. Każdy Komisariat Generalny dzielił się na kilkadystryktów, które posiadały dość rozbudowanysamorząd i własne oddziały policyjno-ochronne współpracujące z Niemcami (dotyczy to zwłaszcza dystryktów leżących na terenach państw bałtyckich).
Sytuacja uległa zmianie na przełomie 1943 i 1944 roku, gdy na terenie Komisariatu zaczęły działać coraz aktywniej partyzantki niepodległościoweBałtów,Białorusinów ipartyzantka sowiecka[2].
Obowiązki Komisarza Rzeszy (Reichskommissar) pełniłHinrich Lohse. Większość niemieckich urzędników Komisariatu stanowili młodzi studenci prawa i powiązanych z nim kierunków, pochodzący zeSzlezwiku-Holsztynu, rodzinnego landu komisarza.
MieczysławM.JuchniewiczMieczysławM.,Polacy w radzieckim ruchu partyzanckim 1941-1944, Warszawa 1973. Brak numerów stron w książce
EugeniuszE.MironowiczEugeniuszE.,Historia Białorusi XX-XXI wieku, Białystok: Fundacja Sąsiedzi, 2021,ISBN 978-83-66912-03-8. Brak numerów stron w książce