Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Kluż-Napoka

Na mapach:Ziemia46°46′N 23°36′E/46,766667 23,600000
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano zKolozsvár)
Na tę stronę wskazujeprzekierowanie z „Kluż”. Zobacz też:okręg Kluż.
Kluż-Napoka
Cluj-Napoca
Ilustracja
Panorama miasta
Herb
Herb
Państwo

 Rumunia

Okręg

Kluż

Mer

Emil Boc

Powierzchnia

179,5 km²

Wysokość

410 m n.p.m.

Populacja (2011)
• liczba ludności
• gęstość


324 576[1]
1808 os./km²

Nr kierunkowy

02-64

Kod pocztowy

400xxx

Tablice rejestracyjne

CJ

Położenie na mapie okręgu Kluż
Mapa konturowa okręgu Kluż, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kluż-Napoka”
Położenie na mapie Rumunii
Mapa konturowa Rumunii, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Kluż-Napoka”
Ziemia46°46′N 23°36′E/46,766667 23,600000
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Kluż-Napoka (historycznieKoloszwar,rum. Cluj-Napoca,węg. Kolozsvár,niem. Klausenburg; do 1974Kluż) – miasto w północno-zachodniejRumunii, naWyżynie Transylwańskiej, nadMałym Samoszem, największe miasto i historyczna stolicaSiedmiogrodu, ośrodek administracyjny okręguKluż.

Miasto w 2011 roku liczyło 324,6 tys. mieszkańców. Do głównych gałęzi przemysłu miasta należy przemysł metalowy, chemiczny i spożywczy. Jest drugim poBukareszcie miastem uniwersyteckim w Rumunii.

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Czasy rzymskie

[edytuj |edytuj kod]
Fragment mapyTabula Peutingeriana z zaznaczoną Napoką

StolicaSiedmiogrodu jest zamieszkana od czasów prehistorycznych. GdyCesarstwo Rzymskie podbiłoDację na początkuII wieku, cesarzTrajan założył obóz legionu o nazwieNapoca. CesarzHadrian podniósł Napokę do statusumunicipium, nadając mu nazwę Municipium Aelium Hadrianum Napoca. Prawdopodobnie podczas panowaniaMarka Aureliusza miasto osiągnęło statuskolonii. Napoka została stolicą prowincji Porolissensis i siedzibą prokuratora, jednakże została opuszczona przez rzymską administrację w 274 r. Podczaswędrówek ludów została zdobyta i zniszczona.

W granicach Węgier i Księstwa Siedmiogrodu

[edytuj |edytuj kod]

Archeologiczne ślady osadnictwa węgierskiego w regionie sięgają X wieku. W XI wieku król Węgier założył w Kolozsmonostor (ob. dzielnicaMănăștur) benedyktyński klasztor, zniszczony w czasie najazdówmongolskich naWęgry w 1241 i 1285.

Tablice upamiętniające narodziny króla WęgierMacieja Korwina

Król węgierskiStefan V zachęciłNiemców do osiedlania się w pobliżu miasta Napoka w 1272 r. Ich osiedle otrzymało niemiecką nazwęKlausenburg, od starego słowaKlause oznaczającego przejście przez góry. Sugeruje się, że rumuńska nazwaCluj może pochodzić również odKlause lub odłacińskiej nazwyCastrum clus, pod którą miasto po raz pierwszy pojawia się w dokumentach pisanych ok. 1170 r. (słowoclusum (łac.) = „zamknięty” odnosi się do otaczających miasto wzgórz). NatomiastWęgrzy nazywali jeKolozsvár.

W 1270 r. Koloszwar otrzymałprawa miejskie od królaStefana V i zaczął się szybko rozwijać: kościół św. Michała zbudowano za króla Zygmunta. W 1405 r. Koloszwar został wolnym miastem. Do tego czasu liczby niemieckich i węgierskich mieszkańców były równe i królMaciej Korwin (urodzony w Koloszwarze w 1440 r.) rozkazał, by sędzią miejskim był na zmianę Niemiec i Węgier.

W 1541 r. Koloszwar wszedł w składWschodniego Królestwa Węgier, które w 1570 r. zostało przekształcone wKsięstwo Siedmiogrodu. ChociażGyulafehérvár był polityczną stolicą książąt Siedmiogrodu, Koloszwar stał się głównym centrum kulturalnym i religijnym.Stefan Batory ufundował tu KolegiumJezuickie w 1581 r. Między 1545 a 1570 r. duża liczba Niemców opuściła miasto z powodu wprowadzenia doktrynyunitarianizmu.Miasto stało się głównym ośrodkiem działalnościbraci polskich wypędzonych z Polski około 1660 roku[2].

Koloszwar w XVII w.
Koloszwar w XVIII w.

Dalsze wojny Węgier zTurcją ponownie zmniejszyły liczbę ludności niemieckiej. Ich miejsce zajęli w dużym stopniu Węgrzy i miasto stało się centrum węgierskiej arystokracji i inteligencji.

Pierwsza gazeta węgierska pojawiła się w Koloszwarze w 1791 r., a pierwszy teatr w 1792 r. W 1798 r. miasto nawiedził niszczycielski pożar. W latach 1790–1848 oraz 1861–1867 Koloszwar był stolicą Wielkiego Księstwa Siedmiogrodu i siedzibą siedmiogrodzkich władców. Poczynając od 1830 r. stało się centrum węgierskiego ruchu narodowego w Księstwie. Podczaspowstania węgierskiego 1848 r. miasto zostało zajęte przez wojska węgierskie, dowodzone przez polskiego generałaJózefa Bema.

Po zawarciu Ausgleichu (porozumienia), w wyniku którego w 1867 roku powstała monarchiaaustro-węgierska, Koloszwar i Siedmiogród stały się częściąKrólestwa Węgier. Podczas tego okresu Koloszwar był drugim co do wielkości miastem Węgier poBudapeszcie i stolicą komitatuKolozs.

W granicach Rumunii

[edytuj |edytuj kod]
Koloszwar w 1940 r.

Po przegranej przez Austro-WęgryI wojnie światowej itraktacie w Trianon Koloszwar pod nazwą Kluż stał się częściąKrólestwa Rumunii, razem z resztą Siedmiogrodu. W 1940 roku na mocydrugiego arbitrażu wiedeńskiego przypadł Węgrom, lecz wojska węgierskie zostały rozbite przez Rumunów i Sowietów w październiku 1944 r. Na mocytraktatu paryskiego Kluż ponownie wrócił do Rumunii w 1947 r.

W Koloszwarze jeszcze w 1941 r. mieszkało 16 763Żydów. Zostali oni w 1944 r. zapędzeni dogetta, w którym panowały nieludzkie warunki, stłoczenie i brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb. Getto zostało zlikwidowane w wyniku sześciu deportacji doAuschwitz między majem i czerwcem 1944. Węgrzy pozostali główną grupą etniczną do lat 50. XX w. Spis powszechny w 1966 r. wykazał 185 663 mieszkańców, z czego 56% Rumunów i 42% Węgrów. Do 1974 r. urzędową nazwą miasta było Kluż (Cluj). Komuniści przemianowali miasto na Kluż-Napoka (Cluj-Napoca), by podkreślić związki z rzymską kolonią Napoka. Niektórzy twierdzą, że zrobiono to na złość Węgrom, sugerując, że rumuńscy mieszkańcy są potomkami Daków, skolonizowanych przez Rzymian. Temat budzi wiele kontrowersji.

Kluż-Napoka w 1962 r.

Wkrótce podemokratycznej rewolucji w 1989 roku burmistrzem miasta był przez dwanaście lat postkomunista i nacjonalista Gheorghe Funar. Jego urzędowanie stało pod znakiem wzrostu nastrojów antywęgierskich. Powstała duża liczba projektów i działań, mających na celu dezawuowanie węgierskiego dziedzictwa w mieście. W czerwcu 2004 roku Gheorghe Funar nie uzyskał ponownie mandatu i został zastąpiony przez Emila Boca z Partii Demokratycznej, który rozpoczął współpracę z Węgrami w celu odbudowy dobrych stosunków etnicznych w mieście.

W 1994 i 2000 r. Kluż-Napoka był gospodarzem Środkowo-Europejskiej Olimpiady Informatycznej (The Central European Olympiad in Informatics (CEOI)). To uczyniło z Rumunii pierwszy kraj, który gościł tę olimpiadę, oraz pierwszy, który gościł ją ponownie.

Miasto jest znane w historii Żydów chasydzkich, jako miejsce pochodzenia dynastii Sanz-Klausenburg.

Demografia

[edytuj |edytuj kod]

Rys historyczny

[edytuj |edytuj kod]
Rokliczba
mieszkańców
rumuńscy
mieszkańcy
węgierscy
mieszkańcy
189037 1845637 (15,2%)29 396 (79,1%)
191062 7338886 (14,2%)51 192 (81,6%)
192085 50929 644 (34,7%)42 168 (49,3%)
1930103 84034 029 (32,8%)48 271 (46,5%)
1941110 95610 029 (9,0%)97 698 (88,1%)
1948117 91547 321 (40,1%)67 977 (57,6%)
1956154 72374 623 (48,2%)77 839 (50,3%)
1966185 663105 185 (56,7%)78 520 (42,3%)
1977262 858173 003 (65,8%)86 215 (32,8%)
1992328 602248 572 (75,6%)74 871 (22,8%)
2002317 953252 433 (79,4%)60 287 (19,0%)

Stan obecny

[edytuj |edytuj kod]
Piața Unirii

Według spisu z 2002 r. miasto Kluż-Napoka liczyło 317 953 mieszkańców. Skład etniczny według tego spisu[3]:

Zabytki

[edytuj |edytuj kod]
Miejsca narodzin znanych osób
Dom narodzin króla WęgierMacieja Korwina
Dom narodzinStefana Bocskaya
Dom narodzinJánosa Bolyaiego
Dom narodzin Sándora Szilágyiego
Zabytkowe kościoły
Kościół św. Michała i pomnik Macieja Korwina
Kościół reformowany (gotycki)
Kościół franciszkanów
Kościół pijarów
Katedra Przemienienia Pańskiego
Kościół unitariański
Kościół Boba
Kościół ewangelicki
Kościół św. Piotra
Kościół reformowany na Dolnym Mieście
Wybrane pałace i kamienice
Pałac Bánffych
Pałac Telekich
Pałac Babosa
Pałac Székiego
Pałac arcybiskupów prawosławnych
Kamienica Patakich i Telekich
Dom Ottílii Wass

Z racji swojej długiej historii w Klużu znajduje się wiele cennych zabytków:

  • Pomnik króla Węgier Macieja Korwina
    Pomnik króla WęgierMacieja Korwina
  • Ratusz
    Ratusz
  • Pałac Sprawiedliwości
    Pałac Sprawiedliwości
  • Dawne kasyno w Parku Centralnym
    Dawne kasyno w Parku Centralnym
  • Park Centralny
    Park Centralny

Transport

[edytuj |edytuj kod]

W mieście znajdują sięstacja kolejowa Kluż-Napoka (rum.Cluj-Napoca), orazport lotniczy Kluż-Napoka, jedna z bazWizz Air w Rumunii.

Transport miejski zapewniają tramwaje, trolejbusy i autobusy. Od 2012 po ulicach miasta kursują polskie wagony tramwajowe 120NaR serii Swing wytworzone przez bydgoską Pesę.

Kultura

[edytuj |edytuj kod]
Teatr Narodowy

Uczelnie

[edytuj |edytuj kod]
Uniwersytet Babeșa i Bolyaia

Sport

[edytuj |edytuj kod]
StadionCluj Arena na którym swoje mecze rozgrywa Universitatea

W mieście tym siedzibę ma rumuński klub piłkarskiCFR 1907 Kluż, który został założony w 1907 r. jakoKVSC (Koloszvári Vasutas Sport Club). Klub jest kilkukrotnym mistrzem Rumunii oraz uczestnikiem fazy grupowejLigi Mistrzów, obecnie gra wpierwszej lidze rumuńskiej. CFR rozgrywa swoje mecze nastadionie Dr. Constantin Rădulescu, którego pojemność wynosi 23 500 widzów[4].

Siedzibę ma tu również klub sportowyUniversitatea Kluż-Napoka, który założony został we wrześniu 1919 r. przez towarzystwo sportowe grupujące studentów uniwersyteckich o nazwieSocietatea Sportivă a Studenților Universitari. Universitatea gra wpierwszej lidze rumuńskiej. Stadionem macierzystym klubu jestCluj Arena, której pojemność wynosi 30 596 miejsc.

Współpraca

[edytuj |edytuj kod]

Miejscowości partnerskie:

Ludzie związani z miastem

[edytuj |edytuj kod]
Tablica upamiętniającaKazimierę Iłłakowiczównę
 Z tym tematem związana jest kategoria:Ludzie związani z Klużem-Napoką.

W Koloszwarze urodzili się węgierscy władcy: królMaciej Korwin oraz książę siedmiogrodzkiStefan Bocskay.

W latach 1939–1947 w Klużu zamieszkiwała polska poetkaKazimiera Iłłakowiczówna.

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Dane na 2010.
  2. Stanisław FigielSiedmiogród: W łuku rumuńskich Karpat. Przewodnik krajoznawczy s. 40, Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2013ISBN 978-8362460-36-6.
  3. Structura Etno-demografică a României [online], edrc.ro [dostęp 2017-11-24] .
  4. www.cfr1907.ro: STADION – Prezentare. [dostęp 2010-03-30]. [zarchiwizowane ztego adresu (13 kwietnia 2010)]. (rum.).
  5. Primăria Cluj-Napoca: Orase infratite. [dostęp 2010-03-29]. (rum.).

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Podział administracyjnyokręgu Kluż
Miasta
Municipii
Miasta
Orașe
Gminy
Comune
Historyczne stoliceWęgier
StoliceKrólestwa Węgier
StoliceWschodniego Królestwa Węgier
StoliceKsięstwa Siedmiogrodu

Kontrola autorytatywna (rumuńska jednostka administracyjna):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kluż-Napoka&oldid=76569062
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp