Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Klement Gottwald

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Klement Gottwald
Ilustracja
Klement Gottwald (1949)
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1896
Dědice

Data i miejsce śmierci

14 marca 1953
Praga

Prezydent Czechosłowacji
Okres

od 14 czerwca 1948
do 14 marca 1953

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Czechosłowacji

Poprzednik

Edvard Beneš

Następca

Antonín Zápotocký

Premier Czechosłowacji
Okres

od 2 lipca 1946
do 25 lutego 1948

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Czechosłowacji

Poprzednik

Zdeněk Fierlinger

Następca

Antonín Zápotocký

Wicepremier Czechosłowacji
Okres

od 4 kwietnia 1945
do 2 lipca 1946

Przynależność polityczna

Komunistyczna Partia Czechosłowacji

Sekretarz generalny KC Komunistycznej Partii Czechosłowacji
Okres

od 4 czerwca 1929
do 14 marca 1953

Poprzednik

Bohumil Jílek

Następca

Antonín Novotný

podpis
Odznaczenia
Order Klementa GottwaldaKrzyż Wielki Orderu Odrodzenia PolskiOrder 9 września 1944, I klasy (Bułgaria)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Legitymacja Klementa Gottwalda jako członkaKominternu z 1935

Klement Gottwald (ur.23 listopada1896 wDědicach, zm.14 marca1953 wPradze[1]) – czechosłowackipolityk i działaczkomunistyczny. LiderKomunistycznej Partii Czechosłowacji w latach 1929–1953.Premier Czechosłowacji w latach 1946–1948.Prezydent Czechosłowacji w latach 1948–1953.

Życiorys

[edytuj |edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj |edytuj kod]

Pochodził zMoraw, gdzie urodził się jakonieślubne dziecko. Jego matką była służąca Marie Gottwaldová, a ojcem František Skácel, rolnik. Jego matka wzięła później ślub z Ignácem Letošem[2].

Do 1905 roku wychowywany był przez krewnych z rodziny Beslezen wVyškovie, a w latach 1905–1908 mieszkał z nową rodziną matki wHerolticach. W 1908 roku został wysłany do swojego wuja H. Krušina doWiednia, gdzie kształcił się w stolarstwie[2]. Od 1912 działał w ruchusocjalistycznym. Od 1914 pracował jakostolarz wLipníku nad Bečvou iHranicach[3][2].

Działalność do 1945

[edytuj |edytuj kod]

W latach 1915–1918 służył jako żołnierz wArmii Austro-Węgier nafroncie wschodnim[4][5]. Był żołnierzem42 Pułku Armat Polowych, brał udział w walkach podczasofensywy Brusiłowa. Został ranny podczasbitwy pod Zborowem(inne języki) w 1917 roku. W latach 1917–1918 przebywał nafroncie włoskim i brał udział w walkach nadjeziorem Garda[2].

W lipcu 1918zdezerterował z armii, następnie ukrywał się naMorawach. Po powstaniu Czechosłowacji zgłosił się do służby wArmii Czechosłowackiej, został przydzielony do 42 pułku artylerii. W 1919 roku brał udział wwojnie polsko-czechosłowackiej, następnie brał udział w walkach zWęgierską Republiką Rad na terenieSłowacji iRusi Zakarpackiej. Następnie przebywał wWitkowicach iHradcu nad Moravicí. Został zdemobilizowany jesienią 1920 roku[2].

W latach 1920–1921 pracował w fabryce mebli wRousínovie, gdzie zaangażował się w działalność organizacji socjaldemokratycznych. Współpracował z gazetami „Rovnost” i „Pravda”.

W 1921 został członkiem nowopowstałejKomunistycznej Partii Czechosłowacji[2]. W latach 1921–1922 mieszkał wBańskiej Bystrzycy, a następnie, do 1924 roku, weVrútkach, gdzie pracował jako redaktor w komunistycznych czasopismach „Hlas ľudu”, „Proletárka” i „Pravda” oraz jako działacz sportowy[2]. W 1923 roku został członkiem komitetu partii wŻylinie oraz członkiem komisji prasowej KSČ na Słowacji[2]. W 1926 roku wydał w Żylinie manifest, w którym wzywał do nadania Słowacji szerokiejautonomii[2]. W 1924 i 1925 roku był delegatem na kongres KSČ, został wówczas wybrany do komitetu centralnego oraz biura politycznego partii. W 1926 roku objął stanowisko przewodniczącego komisji propagandy i agitacji, a rok później został wybrany sekretarzem komitetu centralnego partii[2].

W latach 1926–1929 był lideremstalinowskiego stronnictwa w partii, sprzeciwiał się kierownictwu partii, które uważał za zbyt mało rewolucyjne i optymistyczne[2]. W 1928 roku został wybrany członkiem Komitetu WykonawczegoMiędzynarodówki Komunistycznej[2]. W tym samym roku wziął ślub zMarią Holubovą, z którą miał wcześniej córkę –Martę[2].

W lutym 1929 roku został wybrany sekretarzem generalnym KSČ, pod jego przywództwem partia stała się stronnictwem radykalnie stalinowskim (określanym jako „sekciarskie”), partię opuściło wówczas około 80% członków[2]. Od tego samego roku zasiadał również wczechosłowackim parlamencie(inne języki)[3].

W maju 1934 roku partia zgłosiła go jako kandydata w wyborach prezydenckich. W czerwcu 1934 roku czechosłowacka policja wystawiła za nimlist gończy, w związku z czym przebywał w ukryciu. W sierpniu tego samego roku wyjechał doZwiązku Radzieckiego, gdzie pracował w organach Kominternu. Brał udział w organizacji siódmego kongresu Kominternu w 1935 roku, podczas którego został wybrany sekretarzem jego Komitetu Wykonawczego, stanowisko to piastował do 1943 roku[2]. Podczas jego pobytu za granicą partią kierowaliJan Šverma(inne języki) iRudolf Slánský, Gottwald powrócił do Czechoslowacji w lutym 1936 roku[2].

W krytycznym momencie zagrożeniaCzechosłowacji ze stronyIII Rzeszy zabiegał o współpracę partii komunistycznej ze wszystkimi siłami demokratycznymi i patriotycznymi[3][2]. Poukładzie monachijskim i zakazie działalności KPCz przez rządCzecho-Słowacji w listopadzie 1938 roku ponownie wyjechał do ZSRR[2]. Poataku Niemiec na ZSRR ewakuował się doUfy. Zaangażował się w działalnośćKomitetu Wszechsłowiańskiego[2]. W grudniu 1943 porozumiał się z prezydentemEdvardem Benešem iczechosłowackim rządem emigracyjnym wLondynie w sprawie zjednoczenia antyniemieckiego ruchu oporu[2].

Cierpiał naalkoholizm. We wrześniu 1944 roku przeszedłzawał serca[2].

Powrót do Czechosłowacji i prezydentura

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Trzecia Republika Czechosłowacka.
 Osobny artykuł:Praski zamach stanu 1948.
Podpisanieukładu o przyjaźni i wzajemnej pomocy między Czechosłowacją a Polską, siedzą;Jan Masaryk, Klement Gottwald iJózef Cyrankiewicz

10 maja 1945 przyjechał doPragi i objął oficjalnie urządwicepremiera w rządzie premieraZdenka Fierlingera[6]. Został też przewodniczącymFrontu Narodowego Czechów i Słowaków[2]. Po zwycięstwieKomunistycznej Partii Czechosłowacji wwyborach parlamentarnych w 1946 Gottwald objął urząd premiera, podczas kampanii wyborczej promował wówczas pomoc dla rolników indywidualnych i małych przedsiębiorców oraz współpracę z inteligencją[2]. W lutym 1948 doprowadził doprzejęcia władzy dyktatorskiej przez komunistów przy zachowaniu fasady systemu wielopartyjnego. 14 czerwca 1948, po rezygnacjiEdvarda Beneša, został prezydentem Czechosłowacji[2].

Pomimo wcześniejszego zainteresowania Gottwalda „czechosłowacką drogą do socjalizmu”, po przejęciu władzy przystąpiono dostalinizacji państwa. W gospodarce postawiono naprzemysł ciężki i gwałtownąkolektywizację rolnictwa[2].

W okresie rządów Gottwalda wydano ponad 230 wyroków śmierci, tysiące przeciwników politycznych poddano represjom lub skazano na więzienie[7]. W 1950 Gottwald, pomimo licznych apeli, nie ułaskawił znanej politykMilady Horákovej[8]. Czystki dotknęły też polityków komunistycznych:Rudolfa Slánskiego,Vladimíra Clementisa czyGustáva Husáka[2].

Śmierć i pochówek

[edytuj |edytuj kod]

Cierpiał naalkoholizm isyfilis[9][2]. Pod koniec życia odcięty był od ludzi i aktywu partyjnego, miał żyć w atmosferzeparanoi i strachu[2].

11 marca 1953 wrócił do kraju z wizyty na pogrzebieJózefa Stalina wMoskwie. Zmarł 14 marca 1953 o godz. 11:00, bezpośrednim powodem śmierci Gottwalda było pęknięcietętniaka aorty i wylew wewnętrzny[2][10].

Po śmierci ciało Gottwalda zostałozabalsamowane i wystawione na widok publiczny wNarodowym Miejscu Pamięci naŽižkovie w Pradze. W 1962 dokonano jejkremacji. Prochy Gottwalda pozostawiono jednak w sarkofagu na Žižkovie[11][2].

W 1990 urnę z prochami umieszczono we wspólnym grobie czechosłowackich działaczy komunistycznych nacmentarzu olszańskim w Pradze[11][2].

Pomnik Klementa Gottwalda wDoubicach

Spuścizna i ocena

[edytuj |edytuj kod]

W 2005 został uznany za najbardziej niepopularnego Czecha w sondażu przeprowadzonym przez stację telewizyjnąČeská televize[12].

Znaczek pocztyNRD z wizerunkiem Gottwalda z 1952
Banknot o nominale 100koron z wizerunkiem Klementa Gottwalda

Współcześnie dorobku i spuścizny prezydenta Klementa Gottwalda broniKomunistyczna Partia Czech i Moraw, której działacze regularnie składają wieńce na jego grobie[13].

Grób Klementa Gottwalda i innych czechosłowackich działaczy komunistycznych

Ordery, odznaczenia i nagrody

[edytuj |edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj |edytuj kod]

W kinematografii

[edytuj |edytuj kod]

W filmieŻołnierze wolności (1977) w reżyseriiJurija Ozierowa w rolę Gottwalda wcielił się aktorBohus Pasterek[22].

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Wiadomość o śmierci Klementa Gottwalda na pierwszej stronie dziennika Rudé právo z 15 marca 1953 [online], archiv.ucl.cas.cz [dostęp 2020-09-24] .
  2. abcdefghijklmnopqrstuvwxyzaaabacadaeGottwald Klement 1896–1953 [online], biography.hiu.cas.cz [dostęp 2025-02-25] .
  3. abcKlement Gottwald [online], www.vlada.cz [dostęp 2020-09-24] .
  4. Ministr obrany odhalil na Ukrajině památník padlým u Zborova [online], iDNES.cz, 2 lipca 2012 [dostęp 2020-09-24] .
  5. PavelP. Baroch PavelP.,Lži o českých legionářích: Gottwald bojoval u Zborova [online], echo24.cz, 9 sierpnia 2014 [dostęp 2020-09-24] (cz.).
  6. FGF. Forrest FGF.,z,2015,Klement Gottwald [online], Pražský hrad [dostęp 2020-09-24] (cz.).
  7. Oběti komunistického režimu - Policie České republiky [online], www.policie.cz [dostęp 2020-09-25] (cz.).
  8. Horákovou od trestu smrti nezachránil ani Albert Einstein — ČT24 — Česká televize [online], ct24.ceskatelevize.cz [dostęp 2020-09-25] (cz.).
  9. Za lahev vodky podepsal prezident Gottwald cokoliv, zjistil historik [online], iDNES.cz, 25 lutego 2009 [dostęp 2020-09-24] .
  10. Nemoc a smrt Klementa Gottwalda [online], Radio Prague International, 30 marca 2003 [dostęp 2020-09-24] (cz.).
  11. abPříběh Gottwaldovy mumie [online], www.novinky.cz [dostęp 2020-09-24] .
  12. Nejzápornější postavou českých dějin je podle ankety Gottwald. Nelíbí se ani Havel a Zeman [online], Reflex.cz [dostęp 2020-06-17] (cz.).
  13. KSČM se přihlásila k odkazu Klementa Gottwalda [online], Lidovky.cz, 13 maja 2011 [dostęp 2020-06-15] (cz.).
  14. M.P. z 1947 r. nr 62, poz. 455
  15. Hitler je stále čestným občanem Lanškrouna [online], iDNES.cz, 9 kwietnia 2002 [dostęp 2020-06-17] .
  16. В Чехии Сталина лишили звания почетного гражданина Ческе-Будеёвице [online], regnum.ru [dostęp 2020-06-17] .
  17. Historická data [online], www.zlin.eu [dostęp 2020-09-24] .
  18. Prezydent Gottwald – Polskie Linie Oceaniczne S.A. [online], plo.com.pl [dostęp 2020-09-24] .
  19. 79/1989 Sb. Vyhláška federálního ministerstva financí o vydání bankovek po 100 Kčs [online], Zákony pro lidi [dostęp 2020-09-24] (cz.).
  20. Dřevěné sochy v Doubici budí radost i odpor, ale každý se u nich zastaví - Novinky.cz [online], www.novinky.cz [dostęp 2020-06-16] .
  21. Pomník Klement Gottwald [online], www.vets.cz [dostęp 2020-06-16] .
  22. SOŁDATY SWOBODY [online], filmpolski.pl [dostęp 2020-09-24] (pol.).
Prezydenci Czechosłowacji
  1. W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka
  2. Na uchodźstwie
  3. W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna
Premierzy Czechosłowacji
Republika Czechosłowacka[A]
Republika Czecho-Słowacka
Tymczasowy Rząd Czechosłowacji
Republika Czechosłowacka
Republika Czechosłowacka
Czechosłowacka Republika Socjalistyczna
Czeska i Słowacka Republika Federacyjna[C]



  1. W latach 1918–1920 Republika Czecho-Słowacka
  2. Na uchodźstwie
  3. W 1990 Czechosłowacka Republika Federacyjna
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klement_Gottwald&oldid=77490607
Kategorie:
Ukryta kategoria:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp