Kiur
| ameryk← kiur →berkel |
|
Widmo emisyjne kiuru |
| Ogólne informacje |
| Nazwa, symbol,l.a. | kiur, Cm, 96
(łac.curium) |
|---|
| Grupa, okres, blok | –,7,f |
|---|
| Stopień utlenienia | III, IV |
|---|
| Właściwości metaliczne | aktynowiec |
|---|
| Masa atomowa | [247][2][a] |
|---|
| Stan skupienia | stały |
|---|
| Temperatura topnienia | 1345 °C[1] |
|---|
| Temperatura wrzenia | ~3100 °C[1] |
|---|
|
| Numer CAS | 7440-51-9 |
|---|
| PubChem | 23979 |
|---|
|
| Najbardziej stabilne izotopy |
|---|
| |
|
|
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa) |
|
|
Kiur (Cm,łac.curium) –pierwiastek chemiczny z grupyaktynowców wukładzie okresowym. Nazwa pochodzi od nazwiskaMarii Skłodowskiej-Curie iPierre’a Curie. Pierwiastek został odkryty w1944 roku przezGlenna Theodore'a Seaborga.
- aktywny chemicznie (jego aktywność jest najbardziej podobna do aktywnościmanganu)
- rozkłada wodę
- jestradioaktywny
- występuje zazwyczaj na IIIstopniu utlenienia, rzadziej na IV stopniu
- wykazuje duże powinowactwo dotlenu
- wkwasie azotowympasywuje z wytworzeniem CmO2
- tworzy rozpuszczalneazotany,azotyny,siarczany,siarczyny,chlorki,bromki oraz nierozpuszczalnewęglany,krzemiany,fosforany
- tworzy jon kiurylowyCmO2+2 (na VI stopniu utlenienia) będący bardzo silnymutleniaczem; utleniazłoto,jod,brom,chlor,siarkę i liczne metale; z reduktorami reaguje wybuchowo[potrzebny przypis]
Z powodu dosyć krótkiegookresu połowicznego rozpadu najstabilniejszego izotopu kiuru247Cm T1/2 = 15,6 mln lat (w porównaniu do wieku Ziemi 4,5 mld lat), kiur nie występuje w środowisku naturalnym. Pewne ilości kiuru mogą być znalezione na obszarzetestów broni jądrowej.
Kiur powstaje w wyniku bombardowania241Pucząstkami α (4He).
Kiur-244 jest dostępny w znaczących ilościach jako odpad zreaktorów jądrowych. Był brany pod uwagę jako źródło energii wradioizotopowych generatorach termoelektrycznych (RTG) wsondach kosmicznych[3]. Izotop244Cm ma czas połowicznego rozpadu ok. 18 lat, co pozwala na wykorzystanie go w długoterminowych misjach kosmicznych, ponadto ma 5 razy większą gęstość mocy niż238Pu[4]. Badania nad takim zastosowaniem244Cm prowadzone były od lat 70.[3] Ze względu jednak na wyższą emisję promieniowania gamma i neutronowego wymaga cięższych osłon i ostatecznie nie wszedł do użycia[4]. Rozważane jest jednak wykorzystanie go jako wysokoenergetycznego dodatku do paliw dla RTG opartych na izotopach długo żyjących, jak241Am[5]. Izotop242Cm ma bardzo dużą gęstość mocy. Jego czas połowicznego rozpadu wynoszący 162 dni jest akceptowalny dla krótkich misji, np. księżycowych, i został on wybrany jako źródło energii wmisji Surveyor. W tym celu opracowane zostały dwa RTG: SNAP-11 i SNAP-13. Ostatecznie jednak zrezygnowano z wykorzystania izotopów promieniotwórczych w tym programie[4].
Kiur używany jest między innymi jako źródło energii dla świecącychboi morskich, automatycznychstacji meteorologicznych, a także do ogrzewaniaskafandrów nurków ikosmonautów[6][niewiarygodne źródło?].
- ↑ Wartość w nawiasach klamrowych jestliczbą masową najtrwalszegoizotopu tego pierwiastka, z uwagi na to, że nie posiada on trwałych izotopów, a tym samym niemożliwe jest wyznaczenie dla niego standardowej względnej masy atomowej. Bezwzględna masa atomowa tego izotopu wynosi: 247,07035u (247
Cm). Zob.Prohaska i in. 2021 ↓, s. 584.
- ↑abCRC Handbook of Chemistry and Physics. Wyd. 88th. Boca Raton: CRC Press, 2008, s.4-63.
- ↑ThomasT. Prohaska ThomasT. i inni,Standard atomic weights of the elements 2021 (IUPAC Technical Report), „Pure and Applied Chemistry”, 94 (5), 2021, s. 573–600,DOI: 10.1515/pac-2019-0603 (ang.).
- ↑abJohn C.J.C. Posey John C.J.C.,Curium-244 isotopic power fuel: chemical recovery from commercial power reactor fuels, 75. National AIChE meeting, Detroit, Michigan, USA 1973 [dostęp 2021-02-16] (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑abcGeorge R.G.R. Schmidt George R.G.R.,Thomas J. Sutliff and Leonard A.T.J.S.L.A. Dudzinski Thomas J. Sutliff and Leonard A.T.J.S.L.A.,Radioisotope Power: A Key Technology for Deep Space Exploration, [w:]NirmalN. Singh (red.),Radioisotopes. Applications in Physical Sciences, InTech, 19 października 2011,DOI: 10.5772/22041,ISBN 978-953-51-4919-4 (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑Richard M.R.M. Ambrosi Richard M.R.M. i inni,A concept study on advanced radioisotope solid solutions and mixed oxide fuel forms for future space nuclear power systems, [w:]Nuclear and Emerging Technologies for Space. Conference proceedings. Track 1: Radioisotopes and Power Conversion Systems, Knoxville, TN, April 6 – April 9, 2020 [dostęp 2021-02-16] (ang.).
- ↑Irena Cieślińska:14 rzeczy, których nie wiesz o... tablicy Mendelejewa.Przekrój (czasopismo), 2009-07-03. [dostęp 2014-02-12]. [zarchiwizowane ztego adresu (2010-06-04)].
