Kazań (ros.Казань,tatar.Казан,Qazan) – miasto wRosji, stolicaTatarstanu, leżące przy ujściuKazanki doWołgi (Samarski Zbiornik Wodny). Liczy 1,25 mln mieszkańców (2021).
Ośrodek przemysłu maszynowego, chemicznego (farmacja), gumowego, futrzarskiego, skórzano-obuwniczego, włókienniczego i spożywczego. Jedno z większych rosyjskich centrów produkcji lotniczej, w mieście znajdują się dwie duże wytwórnie:Kazańskie Zjednoczenie Przemysłu Lotniczego orazKazańska Fabryka Śmigłowców.
Ważny ośrodek naukowy: 11 uczelni, w tym od 1804 uniwersytet (założony jako trzeci w Rosji), filia Rosyjskiej Akademii Nauk oraz liczne instytuty naukowe.
Założony w drugiej połowie XI wieku przezBułgarów wołżańsko-kamskich. Następnie wZłotej Ordzie. Po jej rozpadzie powstałChanat Kazański (istniał w latach 1438–1552), dla którego Kazań był stolicą. Miasto stało się także ważnym ośrodkiem handlowymPowołża (na szlakuEuropa-Azja). W 1487[3] Kazań został zdobyty przez wojska moskiewskie. W 1552 Chanat Kazański został podbity i zlikwidowany przezIwana IV Groźnego, a Kazań przyłączony do Rosji. Od 1708 stolicaguberni kazańskiej, ośrodek budowy statków, rozwiniętesukiennictwo (pierwszamanufaktura w 1714).
Po zdobyciu władzy przez bolszewików Kazań był ośrodkiem ruchu narodowegoTatarów i centrum religijnym rosyjskich muzułmanów. 7 sierpnia 1918 r. Kazań został zajęty przez oddziały dowodzone przezWładimira Kappela i znalazł się tym samym na terytorium kontrolowanym przezKomucz. Strategicznie położone miasto zostało odbite przez Armię Czerwoną podczasoperacji kazańskiej zakończonej 10 września 1918 r.[5] Od maja 1920 był stolicąTatarskiej ASRR.
W latach 1929–1933 funkcjonowała tu prowadzona z funduszy niemieckiej armii i zarządzana przez NiemcówSzkoła czołgowa Kama, kształcąca niemieckich i sowieckich czołgistów. W drugiej połowie lat 20. polski oficer wywiadu, rotmistrzJerzy Sosnowski uzyskał informacje o prowadzonych przez niemieckich wojskowych intensywnych poszukiwaniach rozległego terenu na obszarze Rosji celem zorganizowania tam poligonu doświadczalnego dla rozwoju zabronionejtraktatem wersalskim niemieckiej broni pancernej. Dowódca tego przedsięwzięcia, OberstleutnantWilhelm Malbrandt, wraz z sowieckimi partnerami wytypował obiekt w Kazaniu. Nieruchomość ta została zakupiona 1 lutego 1927 za kwotę 127 000 rubli. W skład kompleksu wchodziły obiekty szkoleniowe oraz poligon strzelniczy. Szkoła artylerii zlokalizowana była w odległości 6 km od stacji kolejowej w Kazaniu. Kryptonim projektuKama pochodził od pierwszych liter wyrazów:Kazań iMalbrandt[6].
W późnych latach 80. i 90. XX wieku, po rozpadzieZSRR, Kazań ponownie stał się centrum kulturalnymTatarów, jednocześnie uaktywniły się tendencje separatystyczne. Od 2000 miasto podlega gruntownej renowacji i modernizacji. Zabytkowe centrum, w tymKreml, zostało odbudowane. W 2005 obchodzono tysiąclecie miasta (data została ustalona arbitralnie). Uroczyste obchody zostały zainaugurowane 24 lipca otwarciem największego meczetu w Rosji –Kul Szarif. 29 lipca 2005 dokonano uroczystego otwarciaMostu Milenijnego, a 27 sierpnia 2005 – otworzono pierwszą w mieścielinię metra (6 stacji). 21 lipca 2005 roku, patriarcha moskiewskiAleksy II oraz prezydentTatarstanu,Mintimer Szajmijew ustawiliKazańską Ikonę Matki Bożej wsoborze Zwiastowania. Przez długi czas była ona uważana za zaginioną; 25 sierpnia 2004 została oddanaRosji przez papieżaJana Pawła II i wystawiona dla kultu wmonasterze Kazańskiej Ikony Matki Bożej.
Widok na Kazań z lotu ptaka nocąWieża Spasskaja – Kreml kazański
Kreml z murami i basztami (XVI-XVII w.), Sobór św. św. Piotra i Pawła (XVIII w.), sobór Zwiastowania (XVI-XVIII w.),meczet Mardżaniego (XVIII w.),meczet Azimowa (XIX w.), pałac gubernatora (XIX w.), budynki uniwersytetu (początek XIX w.), cerkiew pałacowa (XVIII w.).
W Kazaniu swoją siedzibę mają liczne kluby sportowe, m.in.Rubin Kazań – piłkarski mistrzRosji w 2008 i 2009 roku oraz zdobywcaPuchar Rosji w 2008 roku,Zienit Kazań – siatkarski mistrz Rosji z 2007, 2009, 2010, 2011, 2012, 2014, 2015 roku orazAk Bars Kazań – pięciokrotny mistrz Rosji w hokeju na lodzie (1998, 2006, 2009, 2010 i 2018),Dinamo Kazań – żeński klub siatkarski.
.svg)
.jpg)
