 mal.Anna Dorota Therbusch-Lisiewska, 1763,Muzeum Reissa Engelhorna | |||
.svg) | |||
 | |||
| palatyn Sulzbach | |||
| Okres | |||
|---|---|---|---|
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| palatyn reński ielektor Rzeszy, książę Jülich iBergu | |||
| Okres | |||
| pod imieniem | Karol IV (palatyn i elektor) | ||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| książę Bawarii | |||
| Okres | |||
| pod imieniem | Karol II | ||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Dane biograficzne | |||
| Dynastia | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
| Data i miejsce śmierci | |||
| Przyczyna śmierci | |||
| Miejsce spoczynku | |||
| Ojciec | |||
| Matka | |||
| Rodzeństwo | Anna Maria | ||
| Żona | |||
| Dzieci | Franciszek Ludwik | ||
| Żona | Maria Leopoldyna Habsburg-Este | ||
| Metresa | Françoise Després-Verneuil | ||
| Dzieci | |||
| metresa | Josepha von Heydeck | ||
| Odznaczenia | |||
     | |||
| |||
Karol Teodor,niem. Karl Theodor, właśc.Karol Filip Teodor Wittelsbach,niem. Karl Philipp Theodor von Wittelsbach (ur.12 grudnia1724 wDrogenbos, zm.16 lutego1799 wMonachium) –książę-palatyn Sulzbachu w1733–1742, następnie w 1742–1799książę Jülich iBergu jakoKarol Teodor (niem. Karl Theodor), oraz równoleglehrabia-palatyn reński ielektor Rzeszy jakoKarol IV (niem. Karl IV.), następnieksiążę Bawarii od1777–1799 jakoKarol II (niem. Karl II.), tytularnymargrabia Bergen w1729–1794 jakoKarol Filip (niderl. Karel Filips); z salzbuskiej linii dynastiiWittelsbachów.
Urodził się jako jedyny syn spośród dwojga dzieciJana Krystian (1700–1733),dziedzicznego księcia-palatyna Sulzbach, i jego żonyMarii Henryki de Turenne (1708–1728), markizy Bergen. Jego młodsza siostra, Maria Anna (1728) nie przeżyła niemowlęctwa. Po zmarłej w połogu matce odziedziczył tytuł margrabiego wBrabancji, za którego obowiązki wypełniał ojciec. W wieku 7 lat (1731) został oddany pod opiekę elektora reńskiegoKarola Filipa (1761–1742), który wychował chłopca w duchu katolickim. Wraz ze śmiercią ojca,20 lipca1733, nieletni margrabia objął rządy wGórnym Palatynacie (Sulzbach), przyjmując imięKarol Teodor. Do czasu osiągnięcia pełnoletności faktyczną władzę w jego imieniu sprawowali dalsi krewni, kolejniksiążęta-palatyni Dwóch Mostów: w 1733–1735Krystian III (1674–1735), następnie w 1735–1742Krystian IV (1722–1775), sam książę-palatyn pozostał zaś wHeidelbergu.
Jeszcze przed osiągnięciem pełnoletności,17 stycznia1742 poślubił swoją siostrę stryjecznąElżbietę (1721–1794), dzięki czemu zdjął z siebie kuratelę Krystiana IV. Na wieść o śmierci swojego wychowawcy, powrócił na dwór reński. Zgodnie zeZłotą Bullą Karola IV,31 grudnia tego samego roku, objął po nim władztwo jako elektor oraz książęJülich i Bergu, przyjmując imięKarol IV. Scedował przy tym Sulzbach na swojego następcę i byłego kuratora – Krystiana IV.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją.Karol Teodor i elektor BawariiMaksymilian III Józef podpisali 22 września 1766 roku porozumienie, na mocy którego po śmierci Maksymiliana, Karol Teodor odziedziczy Bawarię. Miało to być pierwsze od roku 1253 połączenie w rękach jednej osoby terenów Bawarii i Palatynatu Reńskiego (ostatnim władcą będącym jednocześnie księciem Bawarii i Palatynatu był żyjący w XIII wiekuOtton II). Maksymilian III zmarł 30 grudnia 1777 roku.
Karol Teodor jako elektor Bawarii przeniósł swój dwór z Mannheim doMonachium. Nie zdobył serc mieszkańców Bawarii, gdyż przystał na propozycję cesarzaJózefa II oddania części Bawarii w zamian zaNiderlandy Austriackie. Wywołało to wybuchwojny prusko-austriackiej 1778–1779, zakończonejpokojem w Cieszynie. Na mocy tego pokoju elektoraty Bawarii i Palatynatu po śmierci Karola Teodora miały nadal pozostać połączone w osobieMaksymiliana I Józefa.
Jako władca ufundował Akademię Nauk. Uczynił ze swojej rezydencji wMannheim centrum kultury. Gościł wielu pisarzy, malarzy, muzyków (m.in.Mozarta,Voltaire'a). Był również kolekcjonerem sztuki. Doprowadził do rozkwitu gospodarczego i ekonomicznego Mannheim i całego Palatynatu. Przebudował zamek oraz kościół zamkowy, wybudował największy w Europiebarokowy ogród.
Choć Karol nie był do końca swojego życia lubiany przez poddanych w Bawarii, przyczynił się do rozwoju stolicy. W Monachium stworzyłEnglischer Garten.
Zmarł w 1799 roku w wyniku udaru.
Zlikwidował założony przezAdama Weishauptazakon iluminatów. Edyktem z 22 czerwca 1784 roku wydał zakaz działalności wszystkich tajnych związków, zaś w edyktach z 2 marca i 15 sierpnia 1785 wymienił wprost nazwy Iluminatów i masonów[1]. Na rozkaz elektora wydrukowano w Monachium w latach 1786, 1787, 1794 znalezione pisma i dokumenty odnoszące się do Iluminatów.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją.17 stycznia 1742 w Mannheim Karol Teodor zawarł związek małżeński z własną siostrą stryjeczną, hrabiankąElżbietą (1721–1794), córką Józefa Karola (1694–1729), dziedzicznego hrabiego palatyna Salzbuchu, i jego żonyElżbiety Augusty (1693–1728), palatynówny reńskiej. Małżeństwo nie cieszyło się udanym pożyciem, z którego pochodzi jedyny potomek:
Ponownie ożenił się15 lutego1795 wInnsbrucku ze znacznie młodszą, 19-letnią arcyksiężniczkąMarią Leopoldyną (1776–1848), córkąFerdynanda Habsburga-Lotaryńskiego (1754–1806), dziedzicznego księcia Modeny, i jego żonyMarii Beatrycze d’Este (1750–1829), księżniczki Modeny. Małżeństwo nie zostało skonsumowane, gdyż Maria Leopoldyna odmówiła kontaktów fizycznych z mężem.
Pomimo pozostawania w nieudanych związkach małżeńskich Karol Teodor prowadził ożywione życie erotyczne. Wchodził w związki z licznymi kochankami, z których dwie otrzymały oficjalny tytułmetresy książęcej i pokaźne uposażenia. Współcześnie znane są cztery partnerki Karola Teodora:
| Hrabiowie palatyni Lotaryngii (945–1356) |
| ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hrabiowie palatyni Reńscy (1085–1356) |
| ||||||||||||||
| Elektorzy Palatynatu (1356–1777) |
| ||||||||||||||
| Agilolfingowie |
| ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Karolingowie |
| ||||||||||||||
| Od Luitpoldingów do Wittelsbachów |
| ||||||||||||||
| Pierwsze rozbicie |
| ||||||||||||||
| Książęta Bawarii |
| ||||||||||||||
| Drugie rozbicie |
| ||||||||||||||
| Książęta Bawarii |
| ||||||||||||||
| Elektorzy Bawarii |
| ||||||||||||||
| Królowie Bawarii |
|
.svg)
