 | |||
| Państwo działania | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | 8 maja 1905 | ||
| Data i miejsce śmierci | 24 stycznia 1982 | ||
| profesor nauk matematycznych | |||
| Specjalność: topologia | |||
| Alma Mater | |||
| Doktorat | 1930 | ||
| Habilitacja | 1934 | ||
| Profesura | 1938 | ||
| Polska Akademia Nauk | |||
| Status | członek rzeczywisty | ||
| Doktorhonoris causa Uniwersytet w Zagrzebiu – 1976 | |||
| Nauczyciel akademicki | |||
| Odznaczenia | |||
   | |||
| |||
Karol Borsuk (ur.8 maja1905 wWarszawie, zm.24 stycznia1982 tamże[1]) – polskimatematyk, jeden z czołowych przedstawicieliwarszawskiej szkoły matematycznej.
Urodził się w rodzinie Mariana (chirurga) i Zofii z Maciejewskich. W 1923 ukończyłPaństwowe Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie[2][3], następnie w latach 1923–1927 studiował matematykę na Wydziale FilozoficznymUniwersytetu Warszawskiego[potrzebny przypis]. W 1930 uzyskał stopieńdoktora filozofii na UW na podstawie pracyO retraktach i zbiorach związanych[4], w której wprowadził pojęcie retraktów. W następnych latach wprowadził także pojęciesympleksu[4]. Przez trzy następne lata był nauczycielem matematyki w prywatnym gimnazjum Malczewskiego w Warszawie. W latach 1929–1934 pracował w I Katedrze Matematyki UW. W 1934habilitował się na UW na podstawie rozprawyO zagadnieniu topologicznego scharakteryzowania sfer euklidesowych. W 1938 został profesorem nadzwyczajnym UW.
W czasieokupacji niemieckiej uruchomił i prowadził sklep papierniczy, który był także punktem kontaktowymArmii Krajowej. Ponadto projektował i wydawał gry planszowe, m.in.Hodowla zwierzątek, która cieszyła się dużą popularnością i została ponownie wydana w 1997 pod nazwąSuperfarmer[4]. W latach 1939–1944 prowadził wykłady w tajnym Uniwersytecie Warszawskim i kursie politechnicznym w Szkole Budowy Maszyn im. Wawelberga i Rotwanda. Aresztowany w lecie 1943, przebywał naPawiaku[5] kilka miesięcy za działalność w ruchu oporu. W czasiepowstania warszawskiego został wywieziony wraz z rodziną doobozu w Pruszkowie. Po ucieczce z obozu ukrywał się aż do zakończenia wojny.
Po wojnie powrócił na Uniwersytet Warszawski, gdzie w 1946 został profesorem zwyczajnym i kierownikiem Katedry Geometrii. W latach 1952–1964 był kierownikiem Katedry Matematyki (później Instytutu Matematyki) UW[potrzebny przypis]. Od chwili powstania Państwowego Instytutu Matematycznego był zastępcą dyrektora, a w latach 1948–1975 kierował Zakładem Topologii tego instytutu (później Instytut Matematyczny PAN). Po wojnie opracował topologicznąteorię kształtu iprzestrzeń topologiczną, zwana okręgiem warszawskim[4].
Od 1952 był członkiem korespondentem, od 1956 członkiem rzeczywistymPolskiej Akademii Nauk[6], od 1953 członkiem korespondentemBułgarskiej Akademii Nauk oraz członkiemTowarzystwa Naukowego Warszawskiego i członkiem korespondentem Akademii Umiejętności, do chwili wchłonięcia ich przez PAN. Był członkiemPolskiego Towarzystwa Matematycznego, pełniąc w nim w latach 1939–1953 rolę skarbnika[7] a w latach 1946–1948 również prezesa warszawskiego oddziału Towarzystwa[7][8]. Był redaktoremDissertationes Mathematicae, zastępcą redaktora naczelnegoFundamenta Mathematicae, oraz członkiem komitetu redakcyjnegoBiuletynu PAN (Seria Nauk Matematycznych, Astronomicznych, Fizycznych).
Jego najwybitniejszym studentem byłSamuel Eilenberg. W 1976 otrzymałdoktorat honoris causaUniwersytetu wZagrzebiu. Wielokrotnie wykładał na uczelniach poza granicami Polski, dając semestralne wykłady oraz przemówienia konferencyjne w wielu krajach. Ogółem wykładał w 60 ośrodkach matematycznych świata.
Był mężem Zofii (1907–2008). Jego córka, profesorMagdalena Białynicka-Birula, była żoną prof.Andrzeja Białynickiego-Biruli[9].
Zmarł w Warszawie, spoczywa nacmentarzu Powązkowskim (kwatera 35-2-1)[10].
Profesor Borsuk był wybitnym specjalistą w dziedzinietopologii. Opublikował ponad 170prac badawczych, wiele z nich miało duże znaczenie dla rozwoju topologii. Na przykład, w 1936 opublikował pracę
w której zdefniował grupy kohomotopii. Teorię tych grup rozwinął w 1949Edwin H. Spanier, i odtąd grupy te znane są jako grupy kohomotopii Borsuka-Spaniera.
W 1983, 133 wybrane publikacje Borsuka zostały wydane w formieDzieł zebranych:
Borsuk był też autorem kilkumonografii badawczych i podręczników akademickich, m.in.:
John J. O’Connor; Edmund F. Robertson:Karol Borsuk wMacTutor History of Mathematics archive(ang.)| XX wiek |
|
|---|---|
| XXI wiek |
|
