Kamień Koszyrski (ukr. Камінь-Каширський) – miasto naUkrainie i stolicarejonu wobwodzie wołyńskim.
Pierwotnie było prywatnym miastem szlacheckim w XVI wieku[2]. Wokresie I Rzeczypospolitej miejscowość administracyjnie należała dowojewództwa wołyńskiego, a wokresie II Rzeczypospolitej dowojewództwa poleskiego.
Król PolskiKazimierz III Wielki wzniósł tuzamek obronny. W 1430 r. Kamień Koszyrski otrzymałprawa miejskie. Miasto należało do roduSanguszków.Adam Aleksander Sanguszko ufundował w 1628 r. klasztor dominikański. W 1649 r. zamek został doszczętnie zniszczony. Po 1653 r. własnośćKrasickich.
W 1916 doprowadzono do miasta linię kolejową i powstałastacja Kamień Koszyrski[3].
W latach 1921–1939 stolicapowiatu koszyrskiego i gminyKamień Koszyrski wwojewództwie poleskimII RP. Kamień Koszyrski był wówczas zamieszkany w większości przez ludnośćżydowską.
Poagresji ZSRR na Polskę w Kamieniu Koszyrskim był więziony przez SowietówJan Kobyrski – kapitan piechoty Wojska Polskiego, zamordowany w czasiezbrodni katyńskiej.
Poataku Niemiec na ZSRR siły sowieckie opuściły miasto 26 czerwca, podczas gdy Niemcy zajęli je 28 czerwca 1941. Okres przejściowy chłopi z okolicznych wsi wykorzystali do grabienia żydowskicego mienia; doszło dopogromu, w którym zginęło 2 Żydów. 1 sierpnia 1941 żołnierze2. pułku kawalerii SS zastrzelili tutaj 8 Żydów. 22 sierpnia 1941 oddział policji podległyEisatzgruppe C rozstrzelał około 80 żydowskich mężczyzn z Kamienia Koszyrskiego w lesie odległym około 5 km od miasta. Podczasokupacji hitlerowskiej, w czerwcu 1942 roku Niemcy utworzyligetto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 4000 osób. 2 listopada 1942 roku Niemcy zlikwidowali getto, a Żydów zamordowali[4]. Mieszkający tutaj Polacy -Larysa Barancewicz[5], Michał i Karolina Banachowie[6] oraz Ludwika Piasecka[7][8][9] - udzielali pomocyŻydom, za co po wojnieInstytut Jad Waszem uhonorował ich tytułamiSprawiedliwych wśród Narodów Świata.
19 sierpnia 1943 r. ukraińscy nacjonaliści (batalion „Nazara-Krygi”, sotnia „Łysego” i sotnia „Kubika”) zaatakowali Kamień Koszyrski, gdzie zamordowali 120 Polaków[10][brak potwierdzenia w źródle]. W wyniku potyczki z żołnierzami niemieckiego garnizonu rannych zostało dwóch partyzantówUPA[11]. Kilka dni później, 24 sierpnia został przez Niemców rozstrzelany proboszcz miejscowej parafii rzymskokatolickiej ks. Leopold Aulich oraz wikariusz ks. Kazimierz Rybałtowski, w odwecie za współpracę z polskim podziemiem lub pomoc okazywanąprześladowanym Żydom[12]. Niektóre źródła podają jako datę śmierci dzień 26 lipca 1943 roku[12]. Obaj zostali pochowani niedaleko kościoła w Kamieniu Koszyrskim[13].
W 2014 r. Kamień Koszyrski był centrum jednego zdekanatóweparchii wołyńskiejUkraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego. Czynne były dwie cerkwie:św. Eliasza (spłonęła w 2015 r.) orazNarodzenia Matki Bożej[15].
W 2019 r. rozpoczęto odbudowę cerkwi św. Eliasza[16].
Kaplica klasztoru dominikanów
Kościół dominikanów z XVII w., przebudowany
Kościół pw. Archanioła Michała
Siedziba władz lokalnych
Pomnik "Witamy w Kamieniu Koszyrskim"
- ↑Чисельність наявного населення на 2023 рік. Волинь, 2023.
- ↑Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 162.
- ↑З історії залізниці на Камінь-Каширщині. Polissia. [dostęp 2020-07-10]. (ukr.).
- ↑Geoffrey P.G.P. Megargee Geoffrey P.G.P. (red.),Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1376-1377 .
- ↑Barańcewicz Larisa. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-27]. (ang.).
- ↑Banach Michał & Karolina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-06-27]. (ang.).
- ↑Marchuk Yevtikhiy & Anna. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-10-13]. (ang.).
- ↑Piasecka Ludwika. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-10-13]. (pol.).
- ↑Ігор Щупак, Зоряна Бондар, Єгор Врадій, Антон Дробович, Раїса Євтушенко, Ірина Піскарьова, ПАМ’ЯТІ УКРАЇНЦІВ, ЯКІ РЯТУВАЛИ ЄВРЕЇВ ПІД ЧАС ДРУГОЇ СВІТОВОЇ ВІЙНИ, Київ – Дніпро 2021, s. 158
- ↑Instytut PamięciI.P. Narodowej Instytut PamięciI.P.,UPA - atak na miasto Kamień Koszyrski, rajd na Naddnieprowszczyznę. Odpisy [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2019-08-13] (pol.).
- ↑Mark Sołonin: Nic dobrego na wojnie. Poznań: Rebis, 2015, s. 219-220.
- ↑ab„BIAŁA KSIĘGA” Martyrologium duchowieństwa — Polska. [dostęp 2019-08-26].
- ↑Cmentarz rzymskokatolicki w Kamieniu. [dostęp 2019-08-26].
- ↑Kamień Koszyrski. [dostęp 2013-08-16].
- ↑Храми благочиння
- ↑В Камені-Каширському молитовно вшанували пам’ять святого пророка Іллі. kam-blag.church.ua, 2 sierpnia 2019. [dostęp 2021-12-19]. (ukr.).