 | |||
| Charakterystyka | |||
| Rodzaj sportu | sport wodny powierzchniowy | ||
|---|---|---|---|
| Popularność | |||
| Dyscyplina olimpijska | od 1936 roku do dziś | ||
| |||
Kajakarstwo – grupa dyscyplinsportów wodnych oraz rodzajturystyki wodnej wykorzystującakajaki ikanadyjki, niegdyś również odmianatransportu (wodnego)[1].
Kajak ikanadyjka (canoe) znane były w starożytności, chociaż historię kajaka wiąże się zEskimosami („ka-i-ak” – „męskie czółno eskimoskie”), a kanadyjki zIndianami północnoamerykańskimi, głównie zKanady.
Łódź była w wielu miejscach jednym z podstawowych narzędzi człowieka już od najdawniejszych czasów. Służyła mu do podróżowania, polowania i walki. Historia wodnych dyscyplin sportu sięga daleko wstecz, a świadczą o tym liczne, do dziś zachowane pamiątki z przeszłości. W zależności od miejscowych warunków i dostępnych materiałów powstały różne typy łodzi: od kanadyjek (canoe), używanych do dziś przez północnoamerykańskich Indian, poprzez pirogi polinezyjskie do kajaków Eskimosów.
Wykopaliska archeologiczne stale pozwalają przesuwać wstecz datę narodzin kajaka i kanadyjki. Brytyjski archeolog sirLeonard Woolley, prowadzący badania w ruinach miastaUr w południowejMezopotamii, znajdującego się na terytorium dzisiejszegoIraku, znalazł grób jednego zsumeryjskich królów, gdzie znajdował się wykonany ze srebra modelpirogi i wiosła. Wiek tego znaleziska ocenia się na około 6000 lat.
Prace wykopaliskowe prowadzone w Egipcie dowodzą, że już na ponad 2000 lat p.n.e. były tam w użytku łodzie, podobne kształtem do wieloosobowych kanadyjek.
WMuzeum Pergamońskim wBerlinie znajduje się rysunek, ryty w kamieniu, przedstawiający taką właśnie kanadyjkę z ośmioma wioślarzami. Natomiast rzeźby w pałacu w Korsabat sugerują, że stylem kanadyjskich Indian wiosłowali takżeFenicjanie iwikingowie. W tym ostatnim przypadku dowodem jest łódź wojenna wykopana wSzlezwiku, a pochodząca z ok. 300 r. n.e.
Najstarsze informacje o kajakach czerpać można zarówno z legend, jak i wykopalisk, znakówrunicznych i rzeźb archaicznych.Na podstawie wykopalisk kanadyjskich udało się odtworzyć szczegóły budowy pierwotnych canoe. Były one wykonywane z kory, najczęściej brzozowej, na szkielecie z giętkiego drewna (wierzba, cedr)[potrzebny przypis]. Eskimosi używali łodzi ze szkieletem z drewnianych listew lub z kości, które obciągali skórą reniferów albo fok, zostawiając jedynie niewielki otwór, przez który wchodzili do kajaka. Otwór ten uszczelniany był skórzaną odzieżą Eskimosów. Mniejsza szerokość takich łodzi umożliwiła stosowanie wioseł o dwóch piórach, co umożliwiało bardziej efektywne wiosłowanie i sterowanie. W ten oto sposób powstał prototyp kajaka.
Kajakarstwo trafiło doEuropy (Wielkiej Brytanii) na przełomie lat 50. i 60. XIX wieku. Zaczęto wtedy używać łodzi wzorowanych na kajakach eskimoskich.
Pierwszy na świecie klub kajakarski założył Szkot John MacGregor, który w 1865 roku zbudowałRob Roya – kajak drewniany z poszyciem klepkowym, przepływając nim następnie rzeki Wielkiej Brytanii i w Europie.
Efektem tej podróży była książkaA Thousand Miles in the Rob Roy Canoe, która spopularyzowała turystykę kajakową.
W latach 70. XIX wieku rozpoczęto w Kanadzie produkowanie drewnianych kanadyjek wzorowanych na indiańskich łodziach zkorybrzozowej. Te drewnianekanadyjki stały się wkrótce równie popularne jak kajaki.
Międzynarodowa organizacja, nazywana pierwotnie IRK (Internationale Repräsentantenschaft Kanusport), a po II wojnie światowejprzemianowana na ICF (International Canoe Federation) powstała 19 stycznia 1924 roku w Kopenhadze.
Kajakarstwo sportowe można podzielić na:
W 1936 kajakarstwo regatowe, a w 1972kajakarstwo górskie trafiły do programu olimpijskiego.
Regaty nizinne uprawiane są na:
W kajakarstwie górskim używa się:
Łodzie do zjazdu i slalomu bardzo się różnią. W kajaku zawodnik siedzi twarzą zwróconą do przodu, posługując się wiosłem dwupiórowym. Wkanadyjce regatowej zawodnik klęczy na jednym kolanie, a w kanadyjce górskiej siedzi w przyklęku na obu kolanach i wiosłuje wiosłem o jednym piórze (pagajem).
Żeglarstwo kajakowe (zupełnie nieistniejące w Polsce) używa specjalnych kajaków wyposażonychw żagle o pow. 10 metrów kwadratowych, uznawanych za najszybsze i najbardziej wymagające łodzie jednokadłubowe.
Kajak-polo (ang. canoe-polo) to piłka kajakowa. Mecze rozgrywane są przez dwie pięcioosobowe drużyny, w specjalnych kajakach, na boisku o wymiarach 35 x 23 m. Do gry używa się takiej samej piłki, jak do piłki wodnej, a celem jest trafienie do bramek o wymiarach 1 x 1,5 m,zawieszonych 2 m nad powierzchnią wody. Mecz trwa 2 razy po 10 minut.
Freestyle kajakowy (rodeo) polega na wykonywaniu kajakiem figur akrobatycznych wodwoju, na fali rzecznej lub na pewnym odcinku rzeki (tzw. feeride). Freestyle można uprawiać także na wodzie stojącej (np. jezioro, basen). Figury to salta, obroty płaskie i pionowe, piruety itp. Każda figura jest oceniana zależnie od jej trudności. Celem zawodów jest zdobycie w określonym czasie (np. 45 sekund) jak największej liczby punktów.
W Polsce za prekursora turystyki kajakowej uchodzi etnografZygmunt Gloger, który w 1872 odbył wycieczki poWiśle,Bugu,Niemnie iBiebrzy. Za początek zorganizowanej działalności uważa sięrok 1928, kiedy to w ramach Polskiego Związku Narciarskiego powstała Komisja Kajakowa (z siedzibą w Krakowie). W 1930 rokuKomisja przeistoczyła się w samodzielnyPolski Związek Kajakowy.
Polacy zdobyli kilkanaście tytułówmistrzów świata: S. Kapłaniak (K1 na 500 m, 1958),Grzegorz Śledziewski (K1 na 1000 m 1971, 1975), M. Ćwiertniewicz (slalom – 1977), I. Klementjevs (C1 – 1994); Beata Sokołowska, Aneta Pastuszka K-2 500 m. złoto, K-2 200 m. srebro, K-4 500 m. brąz, K-4 200 m. brąz, Mediolan (1999); B. Sokołowska, A. Pastuszka – brąz Sydney (2000); K. Kołomański, M. Staniszewski w Sydney zdobyli srebro (C2 – 2000); Piotr Markiewicz (K1 – 1995), Beata Sokołowska-Kulesza, Aneta Pastuszka K-2 500 m. brąz Ateny (2004), Marek Twardowski (K1 – 2006 i 2011), Piotr Siemionowski (K1 200m- 2011), freestyle kajakowy – Tomasz Czaplicki srebro (K1M- 2022), brąz (K1M – 2013), Zofia Tuła srebro (C1K -2023) brąz (K1K – 2019).
 | Zobacz hasłokajakarstwo w Wikisłowniku |
| uprawiane w wodzie |
|
|---|---|
| uprawiane pod wodą | |
| powierzchniowe |
|
