 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
 | |
Julij Michajłowicz Szokalski,ros. Юлий Михайлович Шокальский (ur.5 października?/17 października 1856 wSankt Petersburgu,Imperium Rosyjskie, zm.26 marca1940 wLeningradzie,ZSRR) –rosyjskigeograf,oceanograf ikartograf; doktor nauk geograficznych, honorowy przewodniczącyRosyjskiego Towarzystwa Geograficznego[1].
Julij Michajłowicz Szokalski urodził się 17 października 1856 w Sankt Petersburgu jako trzeci syn prawnika Michaiła Osipowicza Szokalskiego i Jekatieriny Jermolejewnej – córkiAnny Kern, którejAleksander Puszkin zadedykował jeden ze swoich najsłynniejszych wierszy:Do *** (ros.Я помню чудное мгновенье). Jego starsi bracia wkrótce zmarli. Szybko również stracił ojca, a rodzina przez pewien czas pozostała bez środków do życia. Ciężar wychowania syna spoczął wyłącznie na barkach matki. W związku z ciężką sytuacją finansową jedyną szansą na uwolnienie się z kłopotów materialnych była edukacja, którą zapewniła synowi, mimo problemów finansowych, matka[2]. Początkowo Szokalski uczęszczał do gimnazjum w Petersburgu, a po jego ukończeniu – od 1873 do 1877 kształcił się wMorskim Szlacheckim Korpusie Kadeckim wKronsztadzie, który ukończył uzyskując podoficerski tytuł gwardzisty morskiego[2] (stopień niżej odmidszypmena), który umożliwiał mu dalszą karierę wMarynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego. W międzyczasie przez dwa lata służył (odbywał praktykę) w marynarce wojennej, pływając poBałtyku[1]. Jesienią 1877 roku rozpoczął studia na WydzialeHydrografii Nikołajawskiej Akademii Morskiej w Sankt Petersburgu (obecnieWojskowe Centrum Naukowo-Szkoleniowe Marynarki Wojennej "Akademia Marynarki Wojennej im. admirała floty Związku Radzieckiego N.G. Kuzniecowa")[2]. W 1878 roku awansował na midszypmena, a dwa lata później – w 1880 roku ukończył z wyróżnieniem studia. Wysiłek matki i ciężka praca Szkolaskiego nie poszły na marne. Zdobył nie tylko świadectwo ukończenia prestiżowej szkoły wyższej, ale w stopniu bardzo dobrym opanowałjęzyk francuski iangielski[2], co w sposób znaczący pomogło mu w dalszej pracy zawodowej i karierze naukowej. Jesienią 1880 roku rozpoczął pierwszą pracę w Centralnym Zakładzie Hydrografii. Wkrótce (w lutym 1881 roku) został przeniesiony do Głównego Obserwatorium Fizycznego, gdzie powierzono mu kierownictwo sekcji meteorologii morskiej[1][2]. Rozpoczęła się trwająca kilkadziesiąt lat kariera zawodowa Szokalskiego w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego, ale także kariera naukowa – młody człowiek miał w końcu czas i pieniądze na poświęcenie się pracy badawczej, która jednocześnie stanowiła jego wielką pasję.
W 1904 roku Szokalski został przyjęty w poczet członkówKrólewskiego Towarzystwa Geograficznego. Dziesięć lat później (1914) został wiceprzewodniczącymRosyjskiego Towarzystwa Geograficznego[3], a w 1917 został przewodniczącym tej organizacji (pełnił tę funkcję do 1931 roku)[4].
W 1923 roku został członkiem korespondentem, a w 1939 – członkiem honorowymAkademii Nauk ZSRR[5].
Od 1907 roku Szokalski prowadził w Centralnym Zakładzie Hydrografii studia nad morzami sąsiadującymi z terytorium Rosji, jak również nad wszystkimi oceanami świata. Sformułował wówczas koncepcję „światowego oceanu” (ros.Мировой океан), wskazując, że wszystkie oceany są jedynie częściami składowymi jednej wielkiej całości, jak również zauważając silne powiązania, które występują pomiędzy nieraz bardzo odległymi od siebie masami wody. Wyniki swoich wieloletnich badań podsumował w swojej najważniejszej pracy naukowej pod tytułem: „Oceanografia” (ros.Океанография), która została wydana w 1917 roku. Pozycja ta przyniosła mu duże uznanie w świecie naukowym, została przetłumaczona na wiele języków i doczekała się wielu wydań[5].
Imię Szokalskiego nosi 12 obiektów geograficznych[2][6].