Joseph Eugene Stiglitz (ur.9 lutego1943 wGary) –amerykańskiekonomista, laureatNagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w dziedzinie ekonomii (2001) orazJohn Bates Clark Medal (1979).
Od 2003 r. legitymuje się tytułem profesora akademickiegoColumbia University; specjalizuje się w dziedziniemikroekonomii. W latach 1993–1997 był szefemZespołu Doradców Ekonomicznych Prezydenta Stanów Zjednoczonych, a w latach 1997–2000 głównym ekonomistąBanku Światowego. Jest założycielem organizacjiInitiative for Policy Dialogue(inne języki) (IPD), skupiającej ekspertów w dziedzinie rozwoju międzynarodowego. PrzewodniczyBrooks World Poverty Institute(inne języki) (BWPI) zManchester University oraz jest członkiemPapieskiej Akademii Nauk Społecznych. Nagrodę Banku Szwecji im. Alfreda Nobla otrzymał (razem zGeorge’em Akerlofem iMichaelem Spence’em) za analizę rynków charakteryzujących sięasymetrią informacji. W 2001 r.Uniwersytet Karola wPradze przyznał mu tytułdoktora honoris causa[1].
Stiglitz znany jest z krytycznego spojrzenia na zarządzanie mechanizmemglobalizacji, ekonomię ściślewolnorynkową oraz niektóre międzynarodowe instytucje, takie jakMiędzynarodowy Fundusz Walutowy czy Bank Światowy.
Tradycyjnaneoklasyczna literatura ekonomiczna zakłada, żerynki gospodarują zawsze efektywnie, wykluczając ograniczone w ilości i ściśle zdefiniowane niesprawności rynku. Jednak badania Stiglitza pozwalają przypuszczać, iż jest odwrotnie: rynek działa efektywnie wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach. Wykazał on (razem zBruce'em Greenwaldem(inne języki)), że „gdy tylko informacja lub rynek są niekompletne (co jest prawdą właściwie w każdej gospodarce), alokacja w rynku konkurencyjnym nie spełnia założeńefektywności w sensie Pareto”.
Mimo że konkluzje płynące z prac Stiglitza oraz powszechnie występujące niesprawności rynku niekoniecznie usprawiedliwiają szeroko zakrojoneinterwencyjne działania rządu, to optymalny rekomendowany zakres działań interwencyjnych państwa jest daleko mniejszy, niż uważają zwolennicy twierdzenia o powszechności niesprawności rynku[potrzebny przypis]. Według Stiglitza jednak„niewidzialna ręka” rynku w ogóle nie istnieje.
Najbardziej znane badanie przeprowadzone przez Stiglitza dotyczy techniki screening – działania wykorzystywanego przez agenta ekonomicznego (zob.asymetria informacji), wiedzącego mniej, do wydobycia informacji od tego wiedzącego więcej. Zagadnienia związane z asymetrią informacji wykorzystał w pracy nad opisem rynkuubezpieczeń orazrynków kapitałowych.
Stiglitz pracował nad zagadnieniem tzw. płac wydajnościowych, znanym dziś jakomodel Shapiro-Stiglitza, wyjaśniającym zjawisko bezrobocia i regulacji płac.
Założenia modelu:
- Człowiek, w odróżnieniu od innych postacikapitału, wybiera odpowiadający mu poziom wysiłku;
- Niedoskonała kontrola wysiłkupracownika przezpracodawcę (niedostatecznie wysokie prawdopodobieństwo przyłapania pracownika na lekceważeniu swoich obowiązków);
- Asymetria informacji na linii pracodawca-pracownik.
Wnioski płynące z modelu:
- Przy założeniu o redukcjizasiłków dla bezrobotnych: Pracodawca powinien dobrze opłacać pracownika, ponieważ strata pracy będzie dotkliwą karą. Pracownikowi będzie przyświecała idea efektywnej pracy, w innym wypadku może zostać zwolniony;
- Wyżej opłacany pracownik jest lepiej odżywiony i zdrowszy, co prowadzi do wyższej efektywności;
- Wyższe płace przyciągają lepszych pracowników;
- Wyższe płace ograniczają kosztowną dla zatrudniającego realokację pracowników;
- Pojawia siębezrobocie (tu: kara za nieefektywność w pracy) z racji płacy ustanowionej wyżej, niż płaca czyszcząca rynek;
- Bezrobotni byliby skłonni pracować za stawkę nawet niższą, niż w punkcie równowagi, lecz nie są dla pracodawców dostatecznie wiarygodni (tu: bezrobotni ukarani za nieefektywność w pracy).
O ile pod względem matematycznej poprawności teorii Stiglitza nie można nic zarzucić, to zastosowanie jej praktycznych wniosków wpolityce gospodarczej było przedmiotem wielu debat i dyskusji. Sam Stiglitz stara się wraz z rozwijającymi się w czasie dyskursami adaptować do nich swoje teorie, początkowo usystematyzowane w „Whither Socialism?”.
- Readings in modern theory of economic growth./ed.,H. Uzawa. – Cambridge: Massachusetts Institute of Technology Press, 1969, 497 s.
- Economics of public sector. New York: W.W. Norton, 1986. (Najnowsze polskie wydanie – styczeń 2005:Ekonomia sektora publicznego, PWN, Warszawa 2005,ISBN 83-01-14338-X. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, 1016 s.)
- The economics or rural organization: theory, practice and policy, K. Hoff, A. Braveman, New York: Oxford University Press, 1993, 590 s.
- Whither socialism? Cambridge: Massachusetts Institute of Technology Press, 1994, 338 s.
- State versus market: have Asian currency crises affected the reform debate. Dhaka: University Press, 1999, 55 s.
- Economics. 3 rd ed. New York: W.W. Norton, 2002, 829 s.
- Globalization and Its Discontents. Washington, DC: W.W. Norton Company, 2002. (Najnowsze polskie wydanie – 2004: Tłumaczenie: Hanna Simbierowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004,ISBN 83-01-14205-7 –Globalizacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, 232 s.)
- Incentives and risk sharing in sharecropping// Review of Economic Studies, 41, 1974, nr 2, s. 219–255
- Equilibrium in competitive insurance markets: an essay on the economics of imperfect information, M. Rothschild // Quarterly Journal of Economics, 90, 1976 nr 3, s. 629–649
- On the impossibility of informationally efficient markets, S. Grossman, American Economic Review, 70, 1980 nr 3, s. 393–408
- Equilibrium unemployment as a worker discipline device, C. Shapiro, American Economic Review, 74, 1984 nr 3, s. 433–444
- Externalities in economics with imperfect information and incomplete markets, B. Greenwald, Quarterly Journal of Economics, 101, 1986 nr 2, s. 229–264
- Financial market imperfections and business cycles, B.Greenwald, Quarterly Journal of Economics, 108, 1993 nr 1, s. 77–119
- Reforming the global economic architecture: lessons from recent crises, Journal of Finance, 54,1999 nr 4, s. 1508–1521 (artykuł tego autora cieszący się największą poczytnością w bazie JSTOR)
| XX wiek | - 1969:Frisch,Tinbergen
- 1970:Samuelson
- 1971:Kuznets
- 1972:Hicks,Arrow
- 1973:Leontief
- 1974:Myrdal,Hayek
- 1975:Kantorowicz,Koopmans
- 1976:Friedman
- 1977:Ohlin,Meade
- 1978:Simon
- 1979:Schultz,Lewis
- 1980:Klein
- 1981:Tobin
- 1982:Stigler
- 1983:Debreu
- 1984:Stone
- 1985:Modigliani
- 1986:Buchanan
- 1987:Solow
- 1988:Allais
- 1989:Haavelmo
- 1990:Markowitz,Miller,Sharpe
- 1991:Coase
- 1992:Becker
- 1993:Fogel,North
- 1994:Harsanyi,Nash,Selten
- 1995:Lucas Jr.
- 1996:Mirrlees,Vickrey
- 1997:Merton,Scholes
- 1998:Sen
- 1999:Mundell
- 2000:Heckman,McFadden
|
|---|
| XXI wiek | - 2001:Akerlof,Spence,Stiglitz
- 2002:Kahneman,Smith
- 2003:Engle,Granger
- 2004:Kydland,Prescott
- 2005:Aumann,Schelling
- 2006:Phelps
- 2007:Hurwicz,Maskin,Myerson
- 2008:Krugman
- 2009:Ostrom,Williamson
- 2010:Diamond,Mortensen,Pissarides
- 2011:Sargent,Sims
- 2012:Roth,Shapley
- 2013:Fama,Hansen,Shiller
- 2014:Tirole
- 2015:Deaton
- 2016:Hart,Holmström
- 2017:Thaler
- 2018:Nordhaus,Romer
- 2019:Banerjee,Duflo,Kremer
- 2020:Milgrom,Wilson
- 2021:Card,Angrist,Imbens
- 2022:Bernanke,Diamond,Dybvig
- 2023:Goldin
- 2024:Acemoğlu,Johnson,Robinson
- 2025:Aghion,Howitt,Mokyr
|
|---|
Identyfikatory zewnętrzne:
.jpg)
