Urodził się w Winterset w stanieIowa jako syn Mary Alberty „Molly” (z domu Brown) i Clyde’a Leonarda Morrisona, aptekarza[4]. Jego rodzice,prezbiterianie, byli pochodzeniaszkockiego,irlandzkiego iangielskiego, a także mieli korzeniewalijskie[5]. Po urodzeniu nadano mu imiona Marion Robert, ale kiedy urodził się jego młodszy brat, który zostałochrzczony jako Robert Emmett (1911–1970), rodzice zmienili mu drugie imię na Mitchell. Ze względu na kłopoty z płucami ojca, jego rodzina przeprowadziła się do znacznie łagodniejszej pod względem klimatuKalifornii i osiedliła naranczu na pustyniMojave. Farma jednak nie zapewniła dochodów wystarczających na utrzymanie i w 1911 rodzina przeniosła się doGlendale, gdzie Clyde Morrison ponownie podjął pracę farmaceuty. Marion pomagał ojcu w aptece, dorabiał także dostarczając gazety oraz sprzedając lody w cukierni, której właściciel zajmował się dodatkowo podkuwaniem koni w hollywoodzkich wytwórniach filmowych. W owym czasie chłopiec otrzymał przydomek „Mały Duke” (ang.Little Duke), który nadał mu lokalny strażak, widząc jak Marionowi w drodze do szkoły nieodmiennie towarzyszy dużyairedale terrier, wabiący się Duke. Wkrótce przydomek został skrócony i już jako „The Duke” przylgnął do Morrisona-Wayne’a na całe życie.
Riders of Destiny, 1933Z Marshą Hunt wBorn to the West, 1937Z Grantem Withersem wIn Old Oklahoma, 1943Poszukiwacze, 1956Najdłuższy dzień, 1962Z żoną, Pilar Palette-Wayne, 1971
Marion uczęszczał do Wilson Middle School, a następnie do Glendale High School, z której drużynąfutbolową zdobył w 1924 mistrzostwo ligi szkół średnich. Zamierzał studiować wUnited States Naval Academy wAnnapolis, ale nie został przyjęty i w rezultacie – dzięki stypendium sportowemu – podjął naukę naUniwersytecie Południowej Kalifornii (1925–1927). Jednakże wskutek doznanej kontuzji stracił stypendium i musiał przerwać studia. Tam dostrzegł goTom Mix, westernowy gwiazdor lat 20. XX wieku. Postanowił pomóc chłopakowi i wkrótce zaczął pracować jako monter dekoracji w wytwórniFox Film Corporation. Dorabiał także jako magazynier, kierowca, stróż istatysta, wykonując czasem kaskaderskie numery przed kamerą.
Po raz pierwszy na ekranie pojawił się jako piłkarzYale wniemym dramacieJacka ConwayaBrown z Harwardu (Brown of Harvard, 1926) zWilliamem Hainesem. Następnie wystąpił w roli strażnika w niemym melodramacieKinga VidoraBardelys Wspaniały (Bardelys the Magnificent, 1926) zJohnem Gilbertem i był statystą w niemym westernie –Wielki napad na pociąg K&A (The Great K & A Train Robbery, 1926) u bokuToma Mixa.
John Ford zaangażował go do filmów: dramatuMother Machree (1928) zBelle Bennett, dramatu wojennegoOstatni syn (Four Sons, 1928) w roli oficera, melodramatuDom kata (Hangman’s House, 1928) jako widz wyścigów konnych/skazany w retrospekcji zVictorem McLaglenem, przygodowego dramatu wojennegoCzarny zegarek (The Black Watch, 1929) w roli 42. górala zMyrną Loy, dramatuSalut (Salute, 1929) w roli kadeta Billa u bokuGeorge’a O’Briena, dramatuMężczyźni bez kobiet (Men Without Women, 1930) w roli radiooperatora na powierzchni i wojennego dramatu kryminalnegoUrodzony lekkomyślny (Born Reckless, 1930) w roli żołnierz zEdmundem Lowe.
Jego słynne nazwisko „John Wayne” wymyślił w 1930 reżyserRaoul Walsh, inspirując się biografią generałaAnthony’eg Wayne’a zw. „Mad” i obsadził go w roli przywódcy osadników udających się na kolonizacjęDzikiego Zachodu Brecka Colemana w westernieDroga olbrzymów (The Big Trail,1930)[6]. Gwiazdą stał się dzięki roli Ringo Kida w klasyku gatunku, westernieJohna FordaDyliżans (Stagecoach,1939). Dzięki występom w filmachJohna Forda iHowarda Hawksa,Rzeka Czerwona (Red River, 1948)Rio Bravo (1959)Hatari! (1962),El Dorado (1966) iRio Lobo (1970), zbudował swój wizerunek twardego indywidualisty o niezłomnych zasadach. Wizerunek, który z czasem nabierał coraz bardziej patriarchalnych cech. Często jednak, jak Ethan Edwards w westernie Johna FordaPoszukiwacze (The Searchers, 1956), był niepokojąco dwuznaczny. Bohaterowie Wayne’a byli często fanatycznej wręcz wiary w samych siebie, łatwo usprawiedliwiali swój upór i nadużywanie przemocy[7].
W biblijnej superprodukcji hollywoodzkiejGeorge’a StevensaOpowieść wszech czasów (The Greatest Story Ever Told, 1965) został obsadzony w roliCenturiona przy ukrzyżowaniuJezusa (Max von Sydow). Za kreację wiecznie pijanego szeryfa federalnego Reubena „Roostera” Cogburna w westernieHenry’ego HathawayaPrawdziwe męstwo (True Grit,1969), w którym sparodiował stare schematy westernowe, zdobył wOscara. Był rekordzistą z największą liczbą głównych ról, bo aż 142 na 157 filmów.
Był trzykrotnie żonaty. 24 czerwca 1933 zawarł związek małżeński z Josephine Alicią Saenz, z którą miał czworo dzieci: Michaela Anthony’ego (ur. 23 listopada 1934, zm. 2 kwietnia 2003),Patricka Johna (ur. 15 lipca 1939), Mary „Toni” Antoninę (ur. 25 lutego 1936, zm. 6 grudnia 2000) i Melindę Ann (ur. 3 grudnia 1940). 25 grudnia 1945 doszło do rozwodu. 17 stycznia 1946 poślubił Esperanzę Baur, rozwiedli się 1 listopada 1954. 1 listopada 1954 ożenił się z Pilar Palette. Mieli troje dzieci: Aissę (ur. 31 marca 1956),Johna Ethana (ur. 22 lutego 1962) i Marisę Carmelę (ur. 22 lutego 1966). Choć małżeństwo trwało do śmierci aktora, w 1976 para zdecydowała się na separację.
Zmarł 11 czerwca 1979 naraka żołądka (cierpiał również nanowotwór płuca) w wieku 72 lat[8][9]. Został pochowany w kalifornijskim Pacific View Memorial Park w Corona del Mar[10].
.png)
_1.jpg)
_4.jpg)
.jpg)
