Na początku Keynes studiowałmatematykę ihistorię, ukończył także jeden semestr ekonomii na Cambridge. Nauki ekonomiczne pobierał ponoć od ekonomistów liberalnychArtura Cecila Pigou iAlfreda Marshalla w latach 1905–1908. Przed I wojną światową był członkiemgrupy Bloomsbury[1]. W 1913 roku opublikował książkę poświęconą gospodarce Indii. Była ona oparta na doświadczeniach, które nabył podczas krótkiej pracy w brytyjskimIndia Office w Londynie[1]. W książce argumentował, że rząd Indii nie musi utrzymywaćstandardu złota[1]. Dzieło sprzedało się w niewielkiej liczbie egzemplarzy. Keynes powrócił na Cambridge, gdzie pracował nad traktatem na temat prawdopodobieństwa matematycznego[1].
Latem 1914 roku został wezwany przez rząd brytyjski do przedstawienia swojej koncepcji zapobieżenia kryzysowi finansowemu, który groził Wielkiej Brytanii z powodu wybuchuI wojny światowej. Przedstawił plan, który zakładał, że zagraniczni klienci wciąż mogli wymieniać funty na złoto, jednak ograniczono wymianę waluty na złoto dla mieszkańców Wielkiej Brytanii i wprowadzono papierowy pieniądz[1]. Plan został zaakceptowany przez premieraLloyda George’a, wprowadzony w życie i okazał się skuteczny[1]. Keynes został wówczas jednym z najważniejszych doradców ekonomicznych brytyjskiego rządu i pełnił tę funkcję przez całą wojnę[1].
Po zakończeniu wojny uczestniczył wkonferencji wersalskiej jako doradcaLloyda George’a. Podczas konferencji opowiadał się za umorzeniem długów mocarstw zachodnich wobec USA. Uważał, że ekonomiczne warunki pokoju powinny zapewniać harmonijny rozwój gospodarczy całej Europy po wojnie. Z tego względu sprzeciwiał się zbyt wysokim reparacjom od Niemiec, uważał, że zbyt duże reparacje zrujnują finansowo Niemcy, doprowadzą do masowej biedy i wzbudzą chęć rewanżu, która doprowadzi do niestabilności politycznej w Europie[2]. Swoje poglądy przedstawił w książce wydanej w kilka miesięcy po podpisaniu traktatu wersalskiego (1919,The Economic Consequences of the Peace). Książka okazała się bestsellerem i wywarła znaczący wpływ na opinię publiczną, zniechęcając obywateli do pokoju wersalskiego, pierwsze wydanie zostało sprzedane w całości bardzo szybko, wydawca musiał zamówić dodruk[3].
Po rezygnacji z pracy w brytyjskim skarbie otrzymał oferty pracy na wysokich stanowiskach w bankach, odrzucił je jednak i w 1920 roku powrócił na Uniwersytet Cambridge, gdzie objął stanowisko na wydziale ekonomii[4]. W 1921 roku opublikował książkę filozoficznąA Treatise on Probability, w której przedstawił swoją teorię działania, która mieściła się w tradycji racjonalistycznejG.E. Moore’a[4].
W tym okresie był stosunkowo zamożny. Od 1905 roku z sukcesem inwestował na giełdzie, w momencie wybuchu wojny jego majątek wynosił około pół miliona dolarów w przeliczeniu na współczesną wartość pieniądza, do końca wojny potroił swój majątek[4]. Po wojnie zarobił znaczące środki na spekulacjach walutowych, wiele krajów europejskich odeszło wówczas odparytetu złota, co dało możliwość zarabiania na zmianach kursów walut[4]. Jego reputacja w tej dziedzinie była tak znacząca, że uczelnia King’s College powierzyła mu środki w celu pomnażania majątku szkoły[4]. W kolejnych latach założył fundusz inwestycyjny, który miał inwestować środki pieniężne jego przyjaciół. Początkowo Keynes prawie stracił całe powierzone mu środki, założył bowiem, żedolar amerykański będzie się umacniał, a waluty europejskie słabły, rzeczywistość potoczyła się inaczej. Jednak w kolejnych latach jego fundusz radził sobie coraz lepiej, odrobił straty, a następnie okazał się bardzo dochodowy[4].
W latach 20. był aktywnym publicystą ekonomicznym, został zatrudniony jako stały komentator w dziennikuThe Manchester Guardian, brał udział jako korespondent w Konferencji w Genui w 1922 roku[4]. Jego artykuły na temat gospodarki były przedrukowywane przez prasę na całym świecie[5]. Na podstawie artykułów prasowych opublikował w 1923 roku książkęTract on Monetary Reform[5].
W 1923 roku wspólnie z grupą innych inwestorów przejął czasopismoNation and Athenaeum, pełnił funkcję prezesa wydawnictwa publikującego pismo, jednocześnie zajmował się redagowaniem go, publikował w nim również swoje teksty. Wśród redaktorów i autorów czasopisma znajdowali się przyjaciele z grupy Bloomsbury:Virginia Woolf,Lytton Strachey[6].
John Maynard Keynes (po prawej) iHarry Dexter White na konferencji w Bretton Woods
W czasieII wojny światowej był doradcąkanclerza skarbu. W roku 1944 uczestniczył w konferencji wBretton Woods, przewodnicząc delegacji brytyjskiej i dążąc do powołania międzynarodowej jednostki rozliczeniowejbankor, opartej na pieniądzu bankowym (bank-) i złocie (-or), której emisja służyłaby finansowaniu odbudowy zniszczeń po II wojnie światowej oraz prowadzeniu zrównoważonejpolityki finansowej na świecie. Koncepcja Keynesa była lekceważona. Oponentami byli przede wszystkim Amerykanie (z ministrem skarbuHarrym Dexterem White’em na czele) dążący do uprzywilejowania dolara (USD) emitowanego przez Fed (System Rezerwy Federalnej). Teorie Keynesa nie ukształtowały międzynarodowych stosunków finansowych. Przyczyniły się jedynie donacjonalizacjiBanku Anglii (Bank of England) w dniu 1 marca 1946 roku. Od grudnia 1945 roku strona amerykańska przystąpiła do wcielania w życie własnych propozycji. Ratyfikacja ustaleń konferencji wBretton Woods, która dała podwaliny pod utworzenieMiędzynarodowego Funduszu Walutowego iBanku Światowego, dokonała się w 1946 roku – po śmierci Keynesa – i uczyniła z amerykańskiego dolara walutę o zasięgu międzynarodowym. Przyczyniła się do tego obietnica wymienialności dolara na złoto, uchylona później (w 1971 roku) przez prezydentaRicharda Nixona.
Jego głównym dziełem jestOgólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza opublikowana w 1936 roku (wydanie polskie 1956), kwestionująca zasady klasycznej myśli ekonomicznej. Teorie Keynesa były reakcją nakryzys ekonomiczny lat 30. XX wieku (zapoczątkowany w 1929 roku wUSA) i ustabilizowały sytuację gospodarczą w Europie po II wojnie światowej, aż do odejścia w roku 1971 przez Stany Zjednoczone od parytetu złota.
Teoria Keynesa powstała jako reakcja naWielki kryzys gospodarczy lat 1929–1933. Wystąpił wtedy spadekPNB i wzrostbezrobocia. Spadł poziominwestycji i notowania giełdowe. Keynes dążył do ustabilizowania gospodarki za pomocą podejściapopytowego. Jako przyczynę złego stanu rzeczy podał stan nierównowagi pomiędzy poziomem oszczędności a poziomem inwestycji. Jeżeli człowiek dostanie podwyżkę, to nie wyda wszystkiego, tylko część odłoży. Keynes nazwał tokrańcową skłonnością do konsumpcji. W efekcie rosną dochody, ale nie wzrastakonsumpcja. Istotą jego poglądów jest zanegowanie zdolności gospodarki dosamoregulacji (samoistnego osiąganiarównowagi rynkowej). Odrzucono stwierdzenie, jakobypodaż sama stwarzała dla siebie popyt. Keynes stwierdził, żeprawo Saya nie działa, choć nigdy naukowo tego nie dowiódł. Według niego gospodarka pozostawiona sama sobie będzie zawsze popadać w stan nierównowagi.
Szkoła Keynesowska położyła nacisk na analizęagregatową ujmowanegopopytu globalnego. Chodziło o zwiększenie popytu, co miało przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego i zlikwidować bezrobocie. Aby zapewnić stały rozwój gospodarczy, należy poprzez odpowiedniąpolitykę gospodarczą pobudzić wzrost globalnych wydatków. Stąd nazwa – ekonomia popytu. Według nich sterowanie przez państwo globalnym popytem odbywa się za pomocą środkówpolityki fiskalnej (ewentualniepolityki pieniężnej).
W 1935 roku w przedmowie do niemieckiego wydania swojej książki Keynes argumentował, że jego teoria może być wdrożona o wiele łatwiej w warunkach państwatotalitarnego niż wgospodarce wolnorynkowej[7], co w późniejszych latach stało się podstawą do wielu zarzutów o totalitarne sympatie[8].
Keynes proponował:
progresję opodatkowania dochodów osobistych grup zamożniejszych przy jednoczesnym zwiększaniu świadczeń społecznych na rzecz grup biedniejszych;
bezpośrednie zachęty do inwestowania poprzez obniżenie opodatkowania zysków przeznaczanych na inwestycje;
zarządzanie wielkością globalnych wydatków rządowych na inwestycje państwowe czy roboty publiczne.
Według Keynesa,deficyt budżetowy nie stanowi problemu w okresieożywienia. W okresiedekoniunktury rządy powinny podejmować działania mające na celu utrzymanie na odpowiednio wysokim poziomie aktywności gospodarczej państwa.
Keynes był kolekcjoneremdzieł sztuki i znawcąmalarstwa. Kupił i finansowałteatr ibalet. Keynes, co jest faktem mało znanym, był także inwestorem. Pomimo trudności gospodarczych, jakie Wielka Brytania przechodziła w czasie kryzysu lat 30. XX wieku, osiągał bardzo dobre wyniki. Jest uważany za jednego z prekursorówinwestowania skoncentrowanego[10].
↑Michał Zaborski, Rafał Chmura, Karol Pieniak, Debaty, które zmieniły historię, [w:] Tomasz Dołęgowski, Wojciech Labuda (red.), Szermierka na słowa. O debacie oksfordzkiej i nie tylko, wyd. 1, Warszawa: Poltext, 2021, s. 213–245,ISBN 978-83-8175-313-5.
.jpg)
