 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 14 listopada 1910 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Ambasador RP we Francji | |||
| Okres | od 1947 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Poseł I kadencji SejmuPRL | |||
| Okres | od 20 listopada 1952 | ||
| Przynależność polityczna | PZPR | ||
| Poseł II kadencji SejmuPRL | |||
| Okres | od 20 lutego 1957 | ||
| Przynależność polityczna | PZPR | ||
| Odznaczenia | |||
                | |||
| |||
| |||
Jerzy Putrament,ps. „Jerzy Pleśkiewicz” (ur.1 listopada?/14 listopada 1910 wMińsku, zm.23 czerwca1986 wWarszawie[1]) –polskipisarz,poeta,publicysta, poseł naSejm PRLI kadencji iII kadencji z ramieniaPZPR, członek egzekutywy POP PZPR przy Zarządzie GłównymZwiązku Literatów Polskich[2], członekZwiązku Akademickiego Młodzież Wszechpolska[3],Obozu Wielkiej Polski[4]. W latach 1947–1950ambasador RP we Francji.Budowniczy Polski Ludowej.
Wychował się w polskiej rodziniesanacyjnego oficera[5](jego ojcem był Władysław Putrament, oficer wojskowy, matką Maria z pochodzenia Rosjanka)[potrzebny przypis] o tradycjach patriotycznych, wyznania prawosławnego. Jego siostrą była prof.Aleksandra Putrament(inne języki), genetyczka[5].
W 1930 rozpoczął studia na polonistyce naUniwersytecie Stefana Batorego wWilnie, ukończył je w 1934[6][7]. W czasie studiów początkowo byłkorporantem Filomatii Vilnensis[8] i członkiemMłodzieży Wszechpolskiej oraz wiceprezesem tej organizacji[9] w połowie lat trzydziestych dokonał wolty politycznej, przechodząc na pozycje komunisty-internacjonalisty[10].
Członek grupy literacko-artystycznejŻagary. Debiut poetycki w 1932. Na przełomie lat 1933/1934 opublikował (pod pseudonimem Jerzy Pleśkiewicz) przekłady utworówBunina. Opisany wZniewolonym umyśle (Czesław Miłosz) jakoGamma. W 1937 wraz z kolegami został oskarżony o prowadzenie propagandy komunistycznej na łamach czasopisma „Poprostu”, wskutek czego wydawnictwo zostało zamknięte.
Po wybuchuwojny znalazł się weLwowie, gdzie działał w kolaboracyjnym Związku Pisarzy. Po prowokacjiNKWD i aresztowaniu grupy pisarzy polskich (m.in.Wata,Broniewskiego,Sterna,Peipera,Parnickiego) w styczniu 1940 zaczął organizować serwilistyczny list potępiający aresztowanych. Inicjatywa ta spełzła na niczym, utrącona przezWandę Wasilewską. Ze wspomnieńMichała Borwicza, późniejszego współpracownikaparyskiej „Kultury”, można wnioskować, że Putrament wtedy został zwerbowany przez NKWD. W wierszuNasza ojczyzna napisał m.in.:Iwie każdy – od starca do dziecka – że najbardziej potężna na świecie jest ojczyzna nasza radziecka, a my wierne jesteśmy jej dzieci[11]. 17 września 1940 przyjęto go do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy[12]. Pozaatakowaniu ZSRR przez Niemcy hitlerowskie ewakuował się doMoskwy, gdzie spędził okres aż do wyzwoleniaWilna w lipcu 1944. WspółtwórcaZwiązku Patriotów Polskich i1 Armii Wojska Polskiego, oficer oświatowo-politycznyI Dywizji im. T. Kościuszki[13]. Do Lublina wkroczył w stopniu majora[14].
W 1944 Putrament został wysłany przez gen.Zygmunta Berlinga do Wilna, by namawiać członkówAK do wstępowania do 1 Armii. Wykonywał też inne misje w imieniuZwiązku Patriotów Polskich.
Po wojnie był w latach 1947–1950 ambasadorem RP wParyżu. Następnie pracował w Zarządzie GłównymZwiązku Literatów Polskich (w latach 1950–1953 sekretarz generalny, 1955–1956 oraz 1959–1980 wiceprezes), gdzie w okresie stalinowskim sprawował faktyczną władzę. Działał wPolskim Komitecie Obrońców Pokoju(inne języki)[12]. 22 listopada 1950 w Warszawie na II Kongresie Obrońców Pokoju został wybrany w składŚwiatowej Rady Pokoju[15].
19 października 1956 roku, w dniu rozpoczęcia obrad VIII Plenum KC PZPR, opublikował w „Trybunie Ludu” artykułSedno sprawy, w którym krytykował stalinowski model socjalizmu i wypowiadał się za utworzeniem samorządnych rad robotniczych. Na artykuł ten gwałtownie i krytycznie zareagował organ KPZR „Prawda” w artykuleAntysocjalistyczne wystąpienia w prasie polskiej[16].
W latach 1954–1957 i 1963–1973 był prezesemPolskiego Związku Szachowego, a w latach 1955–1968 kierownikiem literackim zespołu filmowego „Start”. W latach pięćdziesiątych związany z „frakcją”puławian[17].
W latach 1966–1971 był współredaktorem „Miesięcznika Literackiego”, a następnie redaktorem naczelnym ukazującego się w latach 1972–1981 warszawskiego tygodnika literacko-społecznego „Literatura”. W 1969 był członkiem Komisji NagródMinisterstwa Kultury i Sztuki[18]. W październiku 1973 otrzymał awans do stopniapułkownika[19].
Oprócz krytyczno-propagandowej powieściWrzesień opisującej klęskę 1939 roku, za najgłośniejszy utwór literacki Putramenta uchodzi jego późna powieść światopoglądowaBołdyn, zekranizowana w 1982 przezCzesława iEwę Petelskich.
W latach 1944–1948 członekPPR, a od 1948 –PZPR. Był zastępcą członka (1948–1964) oraz członkiem (1964–1981)Komitetu Centralnego PZPR. W kwietniu 1971 został powołany w skład Komisji Zjazdowej do przygotowania VI Zjazdu PZPR, który odbył się w grudniu 1971[20]. W latach 1952–1961 poseł na Sejm PRL I i II kadencji z ramienia PZPR. W 1981 był członkiem tzw.Komisji Grabskiego powołanej przezKomitet Centralny PZPR w celu ustalenia odpowiedzialności osobistej członków ekipyEdwarda Gierka[21]. Aż do śmierci zasiadał także w Radzie NaczelnejZBoWiD. W 1983 wybrany w skład Krajowej RadyTowarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej.
Pochowany z honorami wojskowymi 27 czerwca 1986 w Alei Zasłużonych naCmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A31-tuje-10)[22]. W pogrzebie wzięli udział przedstawiciele władz PRL: członkowieBiura Politycznego KC PZPRJózef Czyrek iJan Główczyk, sekretarz KC PZPRWaldemar Świrgoń, wicepremierZbigniew Gertych, przewodniczący Rady KrajowejPRONJan Dobraczyński, kierownik Wydziału Kultury KC PZPRWitold Nawrocki, minister kultury i sztukiKazimierz Żygulski, prezesZwiązku Literatów PolskichHalina Auderska[23].
Żonaty z Anastazją (Nataszą) Putrament (1922–1998)[22]. Ich synKonstanty(inne języki) (1949–2006) był operatorem, później dziennikarzem, pisarzem i wydawcą, prezesem agencji PR[24].
Z tym tematem związana jest kategoria:Filmowe adaptacje utworów Jerzego Putramenta.
|
