Podstawy ustroju politycznego Jemenu zostały określone wkonstytucji z 16 maja 1991 z poprawkami wprowadzonymi w latach 1994 i 2001.Jemen jestrepubliką, na czele której stoi prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na 7-letnią kadencję (od 2001). Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowyparlament. Licząca 301 członków Izba Reprezentantów wybierana jest w wolnych wyborach co 6 lat. Senat – druga izba parlamentu składająca się ze 111 osób jest mianowana przez prezydenta (od 2001). Władzę wykonawczą sprawuje rząd pod przewodnictwem premiera.
Jemen leży na południowej krawędzi Płaskowyżu Arabskiego. W rzeźbie kraju dominują góry i wyżyny. W jego zachodniej części, równolegle do wybrzeża Morza Czerwonego ciągną się pasma gór krawędziowychAs-Sirat z najwyższym szczytem w całym JemenieDżabal an-Nabi Szuajb (3760 mn.p.m.) Od morza oddziela je nizinaTihama. Południowa część kraju jest górzysta z najwyższym szczytem regionuAdaran (2513 m n.p.m.). We wschodniej części Jemenu dominują wyżyny i płaskowyże poprzecinane dolinami rzek okresowych. Północ kraju zajmuje pustyniaAr-Rab al-Chali. Jemen jest państwem dwóchkontynentów, ponieważ należy do niego takżeafrykański archipelagSokotra. Jemen leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego. Wielkość opadów waha się od 80–130 mm na nizinach nadbrzeżnych do 800 mm rocznie w najwyższych pasmach górskich. Niektóre regiony na północy i północnym wschodzie kraju (pustynia Ar-Rab al-Chali) pozbawione są opadów przez 5–10 lat. Średnie temperatury w styczniu wynoszą od 25 °C na nizinach nadbrzeżnych do 13 °C w górach. Średnie temperatury lipca wahają się od 32 °C na nizinach do 20 °C w górach. Z powodu niesprzyjających warunków klimatycznych w Jemenie występują wyłącznie rzeki okresowe. Dominują ubogie gleby pustynne, jedynie w dolinachrzek okresowych zdarzają się żyźniejszegleby aluwialne, a na obszarach wyżynnych czerwoneburoziemy. Na nizinach dominuje pustynna i półpustynna roślinność krzewiasta z gajami daktylowymi w miejscach o większej wilgotności. W środkowej części kraju spotkać można rzadkie sawanny i kolczaste zarośla. W górach występują lasy akacjowe w najwyższych partiach zastąpione przez karłowate oliwki i drzewiaste jałowce. Wśród zwierząt żyjących na terytorium Jemenu występuje wiele gatunków pochodzących z terenu Afryki m.in.:pawian płaszczowy,koziorożec nubijski,gazele,oryks arabski. Żyją tam również:hiena pręgowana,karakal,szakal złocisty,waran szary iżmija rogata.
(2004)
Terytorium
527 970 km² (wg CIA – The World Factbook), 536 869 km² (dane oficjalne)
1746 km w tym z państwami: Oman – 288 km Arabia Saudyjska – 1458 km
Linia brzegowa
1 906 km
Granice morskie
morze terytorialne: 12 mil morskich wyłączna strefa ekonomiczna: 200 mil morskich szelf kontynentalny: 200 mil morskich albo do skraju płyty kontynentalnej
Skrajne wysokości
najniższy punkt: Morze Arabskie 0 m n.p.m. najwyższe wzniesienie:Dżabal an-Nabi Szuajb 3760 m n.p.m.
Jemen Południowy w okresie 1839–1967 był brytyjską kolonią i protektoratem z głównym ośrodkiem w Adenie. W 1962 tereny te podzielono naProtektorat Arabii Południowej i rządzoną przez lokalnych emirówFederację Arabii Południowej[7]. W 1963 utworzony został antykolonialny Narodowy Front Wyzwolenia. Ruch inspirował się ideologiąpanarabską. Działalność ruchu wywołałakonflikt adeński między nacjonalistami a rządem kolonialnym. Już w czasie powstania część działaczy Narodowego Frontu Wyzwolenia przyjęła poglądy zbliżone domarksizmu[8]. Wskutek działalności separatystów, jak również kryzysu sueskiego, 28 listopada 1967 Brytyjczycy opuścili Jemen Południowy. Dwa dni później ogłoszono utworzenie Republiki Ludowej Jemenu Południowego. W 1970 państwo przemianowano naLudowo-Demokratyczna Republika Jemenu. Jemen Południowy przyjął modelsocjalistyczny i nawiązał bliższe relacje zblokiem wschodnim. Rewolucyjne zmiany w Jemenie południowym wpłynęły na północnego sąsiada, gdzie w 1970 powstała zbrojna Organizacja Jemeńskiego Oporu Rewolucyjnego, która rozpoczęła trwającą do 1973 kampanię partyzancką[9]. Rząd północnego Jemenu, obawiając się dalszej destabilizacji państwa, podjął się w 1972 krótkotrwałej wojny z południowym sąsiadem, która nie została rozstrzygnięta. Jemen Południowy po zakończeniu wojny w dalszej mierze kontynuował wspieranie ruchów rebelianckich na północy. Gdy w 1978 Południe poparło rebelię prowadzoną przez Narodowy Front Demokratyczny, Jemen Północny rok później wdał się z Południem w kolejną krótkotrwałą i nierozstrzygniętą wojnę. Jemen Południowy starał się też wywierać wpływ na sąsiedniOman, gdzie wsparłantyrządową rebelię w Zufarze[10].
Do zjednoczenia Jemenu doszło w 1990[11][12]. Pierwsze demokratyczne wybory miały miejsce w 1993. Rok później doszło do próbysecesji dawnego Jemenu Południowego i wybuchu krótkiejwojny domowej (maj-lipiec 1994), która zakończyła się zwycięstwem wojsk rządowych. W wyborach prezydenckich 20 września 2006 dotychczasowy prezydentAli Abd Allah Salih został wybrany z poparciem 77,2% na kolejną siedmioletnią kadencję.
Jemen zamieszkują prawie wyłącznieArabowie. Spotkać można tam również nielicznych mieszkańców pochodzenia afrykańskiego, europejskiego lub hinduskiego. Religią dominującą jestislam (ok. 99% populacji, w tym 50%sunnici, 48%zajdyci, pozostali toimamici i kilka wyznańisma’ilickich). Około 1/3 ludności zamieszkuje w miastach. Prognozy przewidują, że do 2050 ludność Jemenu ma wzrosnąć do 60 milionów mieszkańców.
(2005)
Liczba ludności
20 727 063
Ludność według wieku
0 – 14 lat
46,5%
15 – 64 lat
50,8%
ponad 64 lata
2,7%
Wiek (mediana)
w całej populacji
16,5 lat
mężczyzn
16,5 lat
kobiet
16,5 lat
Przyrost naturalny
3,45%
Współczynnik urodzeń
43,07 urodzin/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów
8,53 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji
0 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu
1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat
1,04 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat
1,04 mężczyzn/kobiet
65 lat i więcej
0,97 mężczyzn/kobiet
Umieralność noworodków
W całej populacji
61,5 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej
66,26 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej
56,49 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
w całej populacji
61,75 lat
mężczyzn
59,89 lat
kobiet
63,71 lat
Rozrodczość
6,67 urodzeń/kobietę
Święta państwowe
Data
Polska nazwa
22 maja
Dzień Zjednoczenia Narodowego
26 września
Dzień Rewolucji 1962 roku
14 października
Dzień Narodowy
30 listopada
Dzień Niepodległości
Wzrost populacji na obszarze dzisiejszego Jemenu od 1950[15]
Jemen jest jednym z najbiedniejszych krajów świata.Produkt krajowy brutto w 2003 wynosił 15,09 mld USD, co dawało 800 USD w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wzrost gospodarczy wynosił 2,8%. Wskaźnikinflacji od kilku lat utrzymuje się na poziomie około 10% (10,8% w 2003). Maleje wskaźnik zadłużenia kraju, który w 1997 sięgał 67,3% wartości PKB. Dane za 2003 mówią o 39,5% zadłużeniu. Wysoka jeststopa bezrobocia wynosząca 35% (2003). Większość zatrudnionych pracuje w rolnictwie i pasterstwie. Produkcja rolnicza to: zboża, owoce, warzywa, rośliny strączkowe,kawa,bawełna, zwierzęta hodowlane (owce, wielbłądy, kozy, bydło, drób). Istotne znaczenie ma również rybołówstwo. Największe znaczenie w przemyśle ma wydobycie oraz przetwarzanie ropy naftowej. Mniejsze zaś wytwarzanie wyrobów bawełnianych, ze skóry oraz materiałów budowlanych. Największym ośrodkiem przemysłowym jestAden. W 2003 Jemen zanotował nadwyżkę w handlu zagranicznym. Eksportuje się głównie ropę naftową, poza tym kawę oraz suszone i solone ryby. Importuje: żywność, maszyny i urządzenia oraz produkty chemiczne. Według danych z 2003 największy udział w eksporcie Jemenu mają:Chiny – 28,5%,Tajlandia – 18,3%,Indie – 14%,Korea Południowa – 10,5%,Malezja – 5,1%. Najwięcej importuje się z:Zjednoczonych Emiratów Arabskich – 13,5%,Arabii Saudyjskiej – 10,8%, Chin – 9,4%,Stany Zjednoczone – 5,2%,Kuwejtu – 4,7%,Francji – 4,3%.
Rządowa agencja prasowa (Aden News Agency) została założona w 1970[17]. Większość dzienników i czasopism ukazuje się w stolicy krajuSanie[17]. Do najpopularniejszych dzienników należą: „Al-Dżumhurijja”, „Ar-Rabi Aszar Min Uktubir”, „Asz-Szarara”, „As-Saura”, natomiast czasopism: „Al-Bilad”, „Al-Dżundi”, „Al-Funun”, „Al-Wahda al-Watanijja”, „Dar as-alam” oraz „The Yemen Times”[17]. Radio i telewizja znajdują się pod kontrolą rządu[17].
Wojska jemeńskie w 2025 liczą 66,7 tys. żołnierzy zawodowych. Według rankinguGlobal Firepower (2025) jemeńskie siły zbrojne stanowią 85. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 810 mln dolarów (USD)[18].
Beeston, Richard; Simpson, John (2007).Looking for Trouble: The Life and Times of a Foreign Correspondent (2007 ed.). Tauris Parke Paperbacks.ISBN 978-1-84511-277-6. 4
Colburn, Marta;Catholic Institute for International Relations (2002). The Republic of Yemen: development challenges in the 21st century (2002 ed.). CIIR.ISBN 978-1-85287-249-6.
Dean, Lucy (2004).The Middle East and North Africa 2004 (2004 ed.). Routledge.ISBN 978-1-85743-184-1.
Kitchen, Martin (1994). Empire and after: a short history of the British Empire and Commonwealth (1994 ed.). Centre for Distance Education, Simon Fraser University.ISBN 978-0-86491-142-1.
Kostiner, Joseph (1984).The struggle for South Yemen (1984 ed.). Taylor & Francis.ISBN 978-0-7099-1504-1.
Mawby, Spencer (2005).British policy in Aden and the protectorates 1955-67: last outpost of a Middle East empire (2005 ed.). Routledge.ISBN 978-0-7146-5459-1.
↑Państwoin statu nascendi;Palestyńskie Władze Narodowe to tymczasowa struktura zarządzająca obszarem Strefy Gazy i częścią Zachodniego Brzegu do czasu uzyskania niepodległości przez Palestynę
_-_YEM_-_UNOCHA.svg)
.svg)
.jpg)
