Jednostka astronomiczna, oznaczenieau (dawniej również AU[1] odang.astronomical unit, w języku polskim czasem stosowany jest skrót j.a.) –pozaukładowa jednostka odległości używana wastronomii równa dokładnie149 597 870 700 m[2][3]. Dystans ten odpowiada w przybliżeniu średniej odległościZiemi od Słońca. Obecna definicja i oznaczenie zostały przyjęte podczas posiedzeniaMiędzynarodowej Unii Astronomicznej wPekinie w 2012 roku[4]. W obliczeniach szacunkowych przyjmowana jest zazwyczaj wartość przybliżona, ok. 150 mln km.
Wcześniej obowiązująca definicja brzmiała:
- Jednostka astronomiczna jest długością promienia niezaburzonejorbity kołowej ciała omasie znikomo małej, które krąży dookołaSłońca zokresem 365,2568983 dnia (365 d 6 h 9 min 56 s, tzw.rok gaussowski). Inaczej – ma onoprędkość kątową 0,01720209895 radiana na dobę mającą 86400 sekund efemerydalnych.[potrzebny przypis]
- Jednostka astronomiczna była równa długościpółosi wielkiej orbityZiemi, czyli 149 597 887 km. Wcześniej, do roku 1961, przyjmowano ją jako równą 149 500 000 km, później 149 457 000 km[5].
Jednostka astronomiczna jest wygodna do określania odległości między obiektami wUkładzie Słonecznym. Stosuje się ją również w opisie innychukładów planetarnych i wszędzie tam, gdzie występują odległości porównywalnego rzędu, np. wukładach podwójnych gwiazd.
Przykładowe odległości wyrażone w jednostkach astronomicznych
[edytuj |edytuj kod]- średnia odległośćKsiężyca od Ziemi – 0,0026 au
- średnia odległość Ziemi od Słońca – 1 au
- średnia odległośćJowisza odSłońca – 5,203 au
- średnicaBetelgezy – ok. 3–5 au
- średnia odległośćPlutona od Słońca – 39,5 au
- odległość sondyVoyager 2 od Słońca (stan na 2.03.2024) – ok. 136,40 au
- odległość sondyVoyager 1 od Słońca (najdalej od Ziemi przebywająca sonda kosmiczna wysłana przez człowieka; stan na 2.03.2024) – ok. 162,79 au[6]
- rok świetlny – 63 241 au
- parsek – 206 265 au
