 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 9 listopada 1888 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 16 marca 1979 | ||
| |||
| |||
Jean Omer Marie Gabriel Monnet (wym. [ʒɑ̃mɔnɛ]; ur.9 listopada1888 wCognac, zm.16 marca1979 wBazoches-sur-Guyonne) –francuskipolityk iekonomista, architektwspólnot europejskich.
Urodził się wCognac, w rodzinie handlarzakoniakiem. W wieku 16 lat zrezygnował z egzaminów wstępnych na studia we Francji i wyjechał doLondynu, gdzie studiowałbiznes ijęzyk angielski. Potem wielokrotnie podróżował w interesach po całej Europie.
W1914 roku Monnet został z powodu stanu zdrowia uwolniony od służby wojskowej, ale podjął się pracy nad rozwiązaniem żywotnego dla aliantów problemu organizacji dostaw wojskowych, której nieskuteczność mogła zagrozić wynikowi wojny. Monnet zaproponował plan koordynacji zasobów wojennych Francji i Anglii, który został zaakceptowany przez władze wojskowe obu krajów.
Dzięki temu sukcesowi, w wieku 31 lat Monnet został mianowany zastępcą sekretarza generalnegoLigi Narodów, tuż po jej utworzeniu w1919 roku przez francuskiego premieraGeorges'a Clemenceau i brytyjskiego politykaArthura Balfoura.
Rozczarowany Ligą i jej nieskutecznym systemem jednomyślności w podejmowaniu decyzji, Monnet zrezygnował w1923 ze stanowiska i zajął się ponownie rodzinnym biznesem, który przeżywał w tym czasie kłopoty. Później, jako międzynarodowy finansista, okazał swoją skuteczność w przywracaniu ekonomicznych podstaw szeregu krajów Europy Środkowej i Wschodniej, stabilizując m.in. w1927 polskiegozłotego, a rok później rumuńskiegoleja. W1929 założył i prowadził Bancamerica-Blair, bank wSan Francisco, a w latach1934–1936 pracował wChinach nad organizacyjną i ekonomiczną stroną budowy chińskiej sieci kolejowej.
W grudniu1939 Monnet wyjechał do Londynu, aby doglądać koordynacji wojennego potencjału produkcyjnego obu krajów. Gdy Francja upadła w czerwcu1940, Monnet zainspirowałde Gaulle'a iChurchilla do przyjęcia planu swoistej unii obu krajów, aby umożliwić im przeciwstawienie sięnazizmowi.
W sierpniu 1940 Monnet został wysłany przez rząd brytyjski doUSA, jako członek brytyjskiej rady do spraw dostaw wojennych, gdzie został doradcą prezydentaRoosevelta. Przekonany, że Ameryka może byćarsenałem demokracji, przekonał prezydenta do uruchomienia programu masowej produkcji uzbrojenia. Wkrótce potem, w 1941, Roosevelt uruchomiłVictory Plan (Plan Zwycięstwa), który oznaczał faktyczne przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wspólnego wysiłku wojennego.
Po wojnie brytyjski ekonomistaJohn Maynard Keynes miał powiedzieć, że dzięki swoim działaniom koordynacyjnym Monnet prawdopodobnie skrócił czas trwania wojny o rok.
W1943 Monnet został członkiem Narodowego Komitetu Wyzwolenia, francuskiego rządu na uchodźstwie wAlgierii. W czasie spotkania5 sierpnia 1943 oświadczył Komitetowi:
Po wyzwoleniu Monnet zaproponował rządowi francuskiemu globalny plan modernizacji i rozwoju ekonomicznego. Wyznaczony przez de Gaulle'a na komisarza planowania, nadzorował plan ożywienia francuskiej gospodarki. W tym czasie zauważył, że tarcia między Francją i Niemcami w sprawie kontroli nadZagłębiem Ruhry, ważnym regionem produkcji węgla i stali, przybrały niebezpieczne rozmiary, grożące wręcz wrogimi działaniami wojskowymi, jak poI wojnie światowej. Zaproponował wtedy ideę Wspólnoty Europejskiej, którą9 maja1950 przedstawił w imieniu francuskiego rządu minister spraw zagranicznychRobert Schuman (deklaracja Schumana). Miała ona prowadzić do utworzenia francusko-niemieckiej kontroli nad produkcją węgla i stali, za pośrednictwem tzw.High Authority (Wysoka Władza), będąc zarazem otwartą na kraje trzecie. Schuman deklarował:
Wkrótce potem pozytywnie odniosły się do propozycji Niemcy Zachodnie, Belgia, Luksemburg i Holandia. Wielka Brytania, pomimo zaproszenia, nie przystąpiła do umowy, kierując się względami narodowej suwerenności gospodarczej. Pierwszym prezydentemHigh Authority został Monnet.
W1955 r. Monnet założyłAction Committee for the United States of Europe, mający ożywić ideę budowy wspólnej Europy, zwłaszcza po nieudanym eksperymencie z Europejską Wspólnotą Obronną. Zjednoczył on wiele partii i związków zawodowych jako siłę motoryczną dla utworzenia podstaw przyszłej unii. Pierwszym skutkiem było powstanie w1958 r. na bazieTraktatów RzymskichEuropejskiej Wspólnoty Gospodarczej, potem Wspólnoty Europejskiej (1967) z jej ciałami. W1973 r., już po śmierci kontestującego udział Wielkiej Brytanii de Gaulle'a, do wspólnoty przystąpiła Wielka Brytania. W1974 r. powstałaRada Europejska, w1979 r.Europejski System Monetarny.
Po przejściu naemeryturę, Monnet napisał w swoim domu w Houjarray pamiętniki. W 1976 szefowie rządówWspólnoty Europejskiej przyznali mu, jako pierwszemu, tytułHonorowego Obywatela Europy. Zmarł w 1979, w wieku 91 lat. Jego prochy zostały złożone w paryskimPanteonie. W roku 2015 nakładem wydawnictwa Poltext ukazały się "Wspomnienia" Jean Monneta w przekładzie Waldemara Kuczyńskiego.
| Przewodniczący Wysokiej Władzy Wspólnoty Węgla i Stali |
|
|---|---|
| Przewodniczący Komisji Wspólnoty Energii Atomowej |
|
| Przewodniczący Komisji Wspólnoty Gospodarczej |
|
| Przewodniczący Komisji Wspólnot |
|
| Przewodniczący Komisji |
|
.svg)
