 | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Narodowość | malgaska | ||
| Dziedzina sztuki | |||
| |||
| |||
Jean-Joseph Rabearivelo, właściwieJoseph-Casimir Rabe (ur.4 marca1901[1] wAntananarywie, zm.20 czerwca1937 tamże) – jeden z największych literatówmalgaskich, poeta, pisarz, dramaturg i eseista. Tworzył w językufrancuskim,malgaskim ihiszpańskim. Po okresie fascynacji literaturą francuską, która stanowiła dla artysty inspirację we wczesnych latach, w latach 30. XX w. zaangażował się w ruch kulturowy, którego celem było przywrócenie literatury narodowejMadagaskaru, zniszczonej pod wpływem francuskiej administracji kolonialnej.
Rabearivelo urodził się 4 marca 1901 r. wAntananarywie z nieślubnego związku jako Joseph-Casimir Rabe. Jego matka pochodziła ze starej rodziny szlacheckiej z luduMerina, grupy etnicznej zamieszkującej w centralnej części Madagaskaru, której podupadająca potęga została dodatkowo osłabiona przez francuską kolonizację zapoczątkowaną w 1896 roku. Rabearivelo należał do pierwszego pokolenia kolonialnego[2][3][4].
Uczył się w szkołach misyjnych w Antananarywie wZgromadzeniu Braci Szkół Chrześcijańskich, następnie w Saint-Michel des Jésuites i krótko w prywatnej szkole Flacourt. W 1915 r. mając 14 lat został wyrzucony ze szkoły za odmowę udziału w nabożeństwie. Podejmował różne drobne prace, aby utrzymać się, był sekretarzem i projektantem koronek Madame Anna, żony gubernatora, bibliotekarzem w Cercle de l’Union, a następnie korektorem w lokalnej drukarni[2][3].
Wiodąc skromne życie stopniowo rozwijał pasję do czytania, zwłaszcza literatury francuskiej XIX i początku XX wieku. Był samoukiem i samodzielnie pracował nad doskonaleniem swojej znajomości języka francuskiego a także angielskiego i hiszpańskiego. Rozpoczął też serię korespondencji literackiej z pisarzami z całego świata, których dzieła przywoził dużym kosztem statkiem. Jego pragnienie wiedzy obejmuje języki inne niż francuski: uczy się angielskiego i hiszpańskiego, chce się uczyć hebrajskiego. Na szczęście zostanie zatrudniony w Union Circle jako bibliotekarz, a następnie korektor w drukarni[2][4].
Obracał się w kręgach wysokich urzędników kolonialnych oddelegowanych do pracy na Madagaskarze, którzy również byli entuzjastami literatury francuskiej jakRobert Boudry iPierre Camo. Społeczeństwo kolonialne w rzeczywistości wykorzystywało młodego poetę prezentując go jako sukces polityki asymilacyjnej. Rabearivelo sam początkowo wierzył w obietnice asymilacji[3].
Tananarive we wczesnych latach dwudziestych XX wieku był przedmiotem intensywnej działalności literackiej i dziennikarskiej w języku narodowym, a Rabearivelo był jednym z pierwszych poetów malgaskich, który używał języka francuskiego jako środka wyrazu literackiego. W 1924 r. wydał swój pierwszy tom wierszyLa coupe de cendres, w 1927 r. wydał kolejny tomSylves, w 1928 r.Tomy[5]. Wczesne zbiory Rabearivelo były w stylu romantyczno-akademickim francuskich poetów XIX wieku, którzy pojawiali się w szkolnych programach nauczania tamtych czasów. Dzięki przyjaźni z Pierre’em Camo, francuskim urzędnikiem i poetą, zapoznał się ze współczesną poezją symbolistów i zdołał uwolnić się z kajdan konwencjonalnej wersyfikacji. Otwarcie się na nowe wypływy widoczne jest w kolejnych tomachPresque-songes (1934) iTraduit de la nuit (1935)[2][3][4].
Zarówno w twórczości jak i w stylu życia Rabearivelo widoczne jest wewnętrzne rozdarcie i podwójna lojalność wobec starych tradycji Malgaszy i nowych wpływów francuskich kolonistów. Naśladowanie obcych wzorców było połączone z dumą z osiągnięć literackich, ustnych i pisemnych, kultury malgaskiej, chociaż jako były arystokrata i francuski intelektualista czuł pogardę dla niepiśmiennych mas. Ta dwoistość skutkowała tym, że został odrzucony przez swoich bardziej tradycyjnie myślących lub nacjonalistycznych współobywateli. Jako tubylec został również odrzucony przez lokalną francuską administrację. W swoich dziennikach, liczących ok. 1800 stron, prowadzonych w latach 1924-1937, opisał swoje tragiczne położenie jako łacińskiego umysłu w czarnej skórze i dumnego Malgasza, który pragnął zrzucić narzucone mu chrześcijańskie i zachodnie przebranie. Ta dwoistość widoczna była także w jego stylu życia, miał zwyczaj noszenia tradycyjnej szaty, lamby jak i ubrań w stylu zachodnim. Ta podwójna lojalność i ten podwójny bunt przenikają twórczość Rabearivelo[2][3][4].
5 sierpnia 1931 r. Rabearivelo, razem z dwoma innymi malgaskimi poetamiCharlesem Rajoelisolo iNy Avaną Ramanantoaniną założył gazetę „Ny Fandrosoam-baovao” publikującą w języku malgaskim, której celem było promowanie poezji malgaskiej i nadawanie impulsu do tworzenia w języku rodzimych mieszkańców Madagaskaru[6][7]. Redakcja gazety zapewniała czytelnikom kierunek życia zgodny z mądrością ludową przodków, moralnością chrześcijańską, a także publikacje literackie i artystyczne z okresu przedkolonialnego, z okresu Królestwa Merina i współczesnego redaktorom[8]. W konsekwencji wszyscy trzej poeci zapoczątkowali ruch kulturowyMitady ny very („poszukiwanie utraconych wartości”), którego celem było potwierdzenie wartości tożsamości Madagaskaru, która została zniszczona pod wpływem francuskiej administracji kolonialnej[9][10][11].
Rabearivelo świadomy był swojego talentu, ale ograniczony przez swój upośledzony status społeczny, czuł się wyobcowany, wykorzeniony i upokorzony co w konsekwencji doprowadziło do samobójczej śmierci 22 czerwca 1937 roku[4][5].
Poezja:
Sztuki teatralne:
Inne:
