Lacertidae to przeważnie stosunkowo niewielkiejaszczurki o walcowatym tułowiu, dobrze wykształconych kończynach i ruchomych powiekach. Na grzbietowej stronie głowy z reguły występują dużeosteodermy. Większość jaszczurek właściwych jestdrapieżnikami, przeważnie owadożernymi[5], jednak niektóre gatunki, jak te z rodzajuGallotia, spożywają duże ilości pokarmu roślinnego[6]. Ogólnie, roślinożerność występuje częściej u jaszczurkowatych zasiedlających wyspy[7]. Przynajmniej okazjonalne pożywianie się roślinami stwierdzono również u innych, w zdecydowanej większości owadożernych Lacertidae[8]. U niektórych gatunków, także tych w większości roślinożernych, stwierdzono występowaniekanibalizmu[9]. Lacertidae prowadzą przeważnie naziemny lub naskalny tryb życia, tylko nieliczne gatunki żyją na drzewach. Wszystkie pozajaszczurką żyworodną są jajorodne[5].
Jaszczurkowate zamieszkują całąAfrykę (bezMadagaskaru) oraz prawie całąEurazję, poza niektórymi wyspami i najbardziej na północ wysuniętymi rejonamiRosji[10].
Zarówno dane morfologiczne, jak i molekularne potwierdzają bliskie pokrewieństwo Lacertidae zteidami iokularkowatymi[11][12][13][14]. Bardziej kontrowersyjne jest ich bliskie pokrewieństwo zeScincoidea, którego nie wspierają dane molekularne[13][14]. Analizy genetyczne sugerują z kolei, że współczesnymtaksonem siostrzanym do Lacertidae sąamfisbeny[13][14], co zdają się potwierdzać niektóreskamieniałości[15]. Ich najbliższymi wymarłymi krewnymi mogą byćEolacertidae, znane dotąd zeocenu Europy[16]. W zapisie kopalnym pierwotne jaszczurki właściwe znane są co najmniej od eocenu[17], natomiast formy blisko spokrewnione ze współczesnymi – co najmniej odoligocenu. Sugeruje to, żeklad ten powstał na terenie Europy[16].
Analizy molekularne wskazują, że Lacertidae dzielą się na dwa główne klady, obecnie klasyfikowane w randze podrodzin:Gallotiinae iLacertinae. W obrębie Lacertinae zachodzi kolejny dychotomiczny podział – naEremiaidini iLacertini, obecnie mające rangęplemion[18][19].
↑abFrom racerunners to night lizards. W: Eric R. Pianka, Laurie J. Vitt: Lizards. Windows to the evolution of diversity. Berkeley: University of California Press, 2003, s. 193–210.ISBN 978-0-520-24847-2.
↑Marta Lopez-Darias, Bieke Vanhooydonck, Raphael Cornette, Anthony Herrel. Sex-specific differences in ecomorphological relationships in lizards of the genusGallotia. „Functional Ecology”. 29 (4), s. 506–514, 2015.DOI:10.1111/1365-2435.12353. (ang.).
↑José A. Mateo, Juan M. Pleguezuelos. Cannibalism of an endemic lizard (genusGallotia). „Zoologischer Anzeiger”. 259, s. 131–134, 2015.DOI:10.1016/j.jcz.2015.07.003. (ang.).
↑Jacques A. Gauthier, Maureen Kearney, Jessica Anderson Maisano, Olivier Rieppel, Adam D.B. Behlke. Assembling the squamate tree of life: perspectives from the phenotype and the fossil record. „Bulletin of the Peabody Museum of Natural History”. 53 (1), s. 3–308, 2012.DOI:10.3374/014.053.0101. (ang.).
↑abcJohn J. Wiens, Carl R. Hutter, Daniel G. Mulcahy, Brice P. Noonan, Ted M. Townsend, Jack W. Sites Jr, Tod W. Reeder. Resolving the phylogeny of lizards and snakes (Squamata) with extensive sampling of genes and species. „Biology Letters”. 8 (6), s. 1043–1046, 2012.DOI:10.1098/rsbl.2012.0703. (ang.).
↑abcRobert Alexander Pyron, Frank T. Burbrink, John J. Wiens. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. „BMC Evolutionary Biology”. 13: 93, 2013.DOI:10.1186/1471-2148-13-93. (ang.).
↑Mateusz Tałanda. Cretaceous roots of the amphisbaenian lizards. „Zoologica Scripta”. 45 (1), s. 1–8, 2016.DOI:10.1111/zsc.12138. (ang.).
↑abAndrej Čerňanský, Krister T. Smith. Eolacertidae: a new extinct clade of lizards from the Palaeogene; with comments on the origin of the dominant European reptile group – Lacertidae. „Historical Biology”, 2017.DOI:10.1080/08912963.2017.1327530. (ang.).
↑D.J. Harris, E.N. Arnold, R.H. Thomas. Relationships of lacertid lizards (Reptilia: Lacertidae) estimated from mitochondrial DNA sequences and morphology. „Proceedings of the Royal Society B”. 265 (1409), s. 1939–1948, 1998.DOI:10.1098/rspb.1998.0524.PMCID:PMC1689483. (ang.).
.jpg)
_(9714928345).jpg)
