Jan VIII(łac. Ioannes VIII, ur. wRzymie[1], zm.16 grudnia882) –papież w okresie od 14 grudnia 872 do 16 grudnia 882[2].
Z pochodzenia był rzymianinem, synem Gundona[3]. W momencie wyboru naStolicę Piotrową byłarchidiakonem w podeszłym wieku[3].
W czasie jego pontyfikatu trwały spory z Konstantynopolem odnowione po przywróceniu[1]Focjuszowi godności patriarchy po śmierciIgnacego I. Dodatkowo musiał poradzić sobie z wewnętrzną opozycją, który to problem rozwiązałekskomunikując w 876 roku[1] swojego głównego oponenta i kontrkandydata na papieżaFormozusa[3].
Jan VIII ponownie zezwoliłśw. Metodemu na stosowaniejęzyka słowiańskiego w liturgii[2]. GdyRzymowi zagroziły wojskaSaracenów, którzy osiedlili się na Sycylii, nie mogąc liczyć na pomoc rozpadającego się państwaKarolingów aniBizancjum, zbudował flotę i objął nad nią dowództwo[2]. Jednak wkrótce potem musiał przekupić najeźdźców, by nie plądrowali Rzymu[3]. Szukając sprzymierzeńców niechętnie uznał wyklętego wcześniej Focjusza i przystał na jego warunki przedstawione nasynodzie wHagia Sophia (na którym uchwalono konstantynopolitańskie credo z 381 roku)[3]. Dzięki temu porozumieniu Jan uzyskał pomoc wojskową przeciw Saracenom, a także zapewnił pokój pomiędzy Kościołami[3]. Pokonał wrogów w bitwie koło przylądka Circe.
Po śmierciLudwika II, w sporze Karolingów o koronę cesarską najpierw popierałKarola II Łysego, który poszerzył granicePaństwa Kościelnego, a także zrezygnował z wywierania wpływu na wybór papieża[3]. Potem jednak, gdyKarloman wkroczył doItalii, Karol się wycofał i wkrótce potem zmarł[3]. Papież został uwięziony i zmuszony do złożenia przysięgi Karlomanowi, czego jednak nie zrobił[3]. Wkrótce potem uciekł doProwansji i koronował na królaLudwika Jąkałę (który zmarł po roku), a następnie uznał w 879 rokuKarola III Grubego i koronował go w lutym 881[3].
Dążył do wzmocnienia swej pozycji wobec rodów arystokratycznych, które prawie dziedzicznie sprawowały najważniejsze urzędy Kościoła. Jan VIII został otruty i dobity młotem 16 grudnia 882 roku[2]. Był pierwszym z ośmiu średniowiecznychpapieży, którzy zostali zamordowani; po zakończeniu jego pontyfikatu rozpoczął się okresciemnego stulecia[2].
WedługXIII-wiecznej legendy imienia Jan VIII miała używać wcześniejpapieżyca Joanna[2].
