 | |||
| Data i miejsce urodzenia | 19 września 1892 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 19 czerwca 1943 | ||
| Delegat Rządu na Kraj | |||
| Okres | od 5 sierpnia 1942 | ||
| Przynależność polityczna | |||
| Poprzednik | |||
| Następca | |||
| Odznaczenia | |||
  | |||
| |||
| |||
 | Zobacz w Wikiźródłach tekst Oświadczenie Delegata Rządu na Kraj, piętnujące osoby pomagające Niemcom w wyniszczaniu narodu polskiego (1942) |
Jan Piekałkiewicz, ps.Juliański, Wernic, Wrocławski (ur.7 września?/19 września 1892 wKursku, zm.19 czerwca[1][2]1943 wWarszawie) – polskiekonomista, polityk, działacz ruchu ludowego (Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”,Stronnictwo Ludowe),Delegat Rządu na Kraj od 5 sierpnia 1942 do 19 lutego 1943.
Pochodził z rodzinyinteligenckiej. Był synem Seweryna i Zofii z domu Zywert, bratemStanisława (1887–1940, lekarz z tytułem doktora,majorWojska Polskiego, ofiarazbrodni katyńskiej, zamordowany wCharkowie)[3].
Ukończył studiaekonomiczne wPetersburgu. Jakostatystyk, w 1921 przeprowadził pierwszyspis ludnościII Rzeczypospolitej. W latach 20. pracował wGUS. Od 1924 pełnił funkcjęprofesoraSzkoły Nauk Politycznych w Warszawie. Od 1927 był członkiemMiędzynarodowego Instytutu Statystycznego. W latachmiędzywojennych był autorem prac z zakresu finansów, statystyki iekonometrii, a także docentem naUniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.
Od 1926 był członkiemPSL „Piast”. W latach 1931–1939 działał wSL. W okresie 1938–1939 zasiadał w Radzie Naczelnej SL. Od 1940 prowadził działalność konspiracyjną wSL „Roch”. Z ramienia SL „Roch” został w 1941 zastępcąDelegata Rządu na Kraj. W 1942, po ustąpieniuCyryla Ratajskiego, został Delegatem Rządu na Kraj.
3 grudnia 1942 wydał w „Biuletynie Informacyjnym” odezwę o powszechnym obowiązku walki cywilnej. W grudniu 1942 zatwierdził powołanieRady Pomocy Żydom „Żegota”. Następnie polecił dokumentowaniezbrodni niemieckich oraz objęcie opieką więźniów politycznych. W oświadczeniu zamieszczonym na łamach „Biuletynu Informacyjnego” z października 1942, napiętnował kolaborantów i osoby pomagające Niemcom w wyniszczaniu narodu polskiego jako zdrajców, ostrzegając ich przed konsekwencjami ich działalności (z karą śmierci włącznie).
19 lutego 1943 został aresztowany przezGestapo (wcześniej odmówił dowódcyAK przydzielenia sobie ochrony osobistej[1]) i przewieziony do więzienia naPawiaku. Następnie wywieziony dosiedziby Gestapo wAlei Szucha, gdzie po torturach[1] został zamordowany w dniu 19 czerwca 1943.
Został pochowany w grobowcu rodzinnym nacmentarzu Powązkowskim w Warszawie (został tam także pochowanyJózef Krzyżanowski) (kwatera 25-1-14/15)[4].
12 sierpnia 1954 odznaczony pośmiertnieKrzyżem Niepodległości Polski Podziemnej z Mieczami przezPrezydenta RP na WychodźstwieAugusta Zaleskiego[5].
25 listopada 1995 roku, w uznaniu wielkich historycznych zasług dla niepodległości i chwały Rzeczypospolitej Polskiej, został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha WałęsęOrderem Orła Białego[6].
W 2022 roku z inicjatywy Premiera RPMateusza Morawieckiego grób Piekałkiewicza został odrestaurowany. Cały projekt był realizowany przez Fundację Stare Powązki[7] we współpracy zKancelarią Prezesa Rady Ministrów.
