 | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Ambasador Czechosłowacji w Wielkiej Brytanii | |||
| Okres | od 1925 | ||
| Przynależność polityczna | bezpartyjny | ||
| Minister Spraw Zagranicznych Czechosłowacji na uchodźstwie | |||
| Okres | od 1940 | ||
| Przynależność polityczna | bezpartyjny | ||
| Minister Spraw Zagranicznych Czechosłowacji | |||
| Okres | od 1945 | ||
| Przynależność polityczna | bezpartyjny | ||
| Następca | |||
| Odznaczenia | |||
   | |||
| |||
| |||
Jan Garrigue Masaryk[1] (ur.14 września1886 wPradze, zm.10 marca1948 tamże[2]) –czechosłowacki dyplomata i polityk socjaldemokratyczny, minister spraw zagranicznych Czechosłowacji w latach 1940–1948, ambasador Czechosłowacji wWielkiej Brytanii w okresie 1925–1938,wolnomularz[3]; synTomáša Garrigue Masaryka, pierwszego prezydenta Czechosłowacji.
Urodził się w Pradze jako syn Tomáša iCharlotte Garrigue-Masarykovej. Studiował w Pradze iWiedniu. Po uzyskanym dyplomie odbył służbę wojskową w armiiAustro-Węgier, po czym wyjechał doStanów Zjednoczonych (1907) – miejsca, gdzie wychowywała się jego matka. Próbował tworzyć tam czeskie, a późniejczeskosłowackie środowisko emigracji niepodległościowej. W 1918 wrócił do kraju. Zaciągnięty do armii walczył na froncie polskimI wojny światowej[4]. Zdezerterował z wojska i został potem osobistym sekretarzemEdvarda Beneša.
W latach 1925–1938 był ambasadoremI republiki wLondynie. Podał się do dymisji na znak protestu przeciwkoukładowi monachijskiemu. Pozostał jednak wAnglii. W 1940 otrzymał tekę ministra spraw zagranicznychCzechosłowackim Komitecie Narodowym – nieuznawanym wówczas jeszcze przez aliantów za emigracyjny rząd. Funkcję pełnił aż do końca wojny, w czasie której wygłaszał przez radio przemówienia do Czechów.
Po 1945, był jednym z przedstawicieli sił demokratycznych w zdominowanym przezkomunistów rządzie Czechosłowacji (pozostawał ministrem bezpartyjnym)[5]. Opowiadał się za przyłączeniem Czechosłowacji doplanu Marshalla, o co zabiegał w czasie wizyty w Moskwie, nie zgodził się na toJózef Stalin[6].
20 lutego 1948 roku 12 niekomunistycznych ministrów podało się do dymisji, chcąc wymusić rozwiązanie rządu przez prezydenta i nowe wybory. Jednak do tego potrzeba było dymisji połowy gabinetu złożonego z 26 tek. Jan Masaryk nie złożył dymisji. Niezdecydowany Beneš przyjął dymisje demokratów i na ich miejsce nominował kandydatów partii komunistycznej[7]. Na prośbę Beneša Masaryk pozostał na stanowisku wnowym rządzie komunistów.
Trzy tygodnie później Jan Masaryk wypadł z okna w podejrzanych okolicznościach. Oficjalne śledztwo stwierdziłosamobójstwo. Opinia publiczna nie wierzyła w taką wersję. Mawiano wówczas w Pradze:
Jan Masaryk wyskoczył z najwyższego piętra budynku MSZ, zamykając za sobą okno[8].
Wersja o samobójstwie została podtrzymana przez śledztwo przeprowadzone w czasiePraskiej Wiosny, w 1968 i zaraz po upadku komunizmu na początku lat 90. Istnieje również wersja, w myśl której obawiający się aresztowania Masaryk wyszedł przez okno swojego mieszkania i gzymsem próbował dostać się do sąsiednich pomieszczeń, co jednak zakończyło się śmiertelnym wypadkiem[9]. Na początku 2004 czeski Urząd Śledzenia i Dokumentowania Zbrodni Komunizmu ustalił, że tajemnicza śmierć Jana Masaryka była morderstwem, jednak nie wyjaśniono wszystkich okoliczności tragicznej śmierci[10][11].
