Syn Stanisława naGninie i p. Cieleckiej. W młodości przebywał na dworze Stanisława Lubomirskiego. W roku 1645 uczestniczył w poselstwie, wyprawionym doParyża przez Marię Ludwikę. W roku 1647 otrzymał starostwo gnieźnieńskie. W1648 roku był elektoremJana II Kazimierza Wazy zwojewództwa poznańskiego[9]. W listopadzie i grudniu 1657 posłował do Danii by przygotować współpracę wojskową przeciwko Szwedom. Brał udział w wojnach polsko-szwedzkich.
Wielokrotnie (lata: 1646, 1647, 1650, 1652, 1653–1654, 1658, 1659, 1662 i 1664) był posłem na sejm, 2 razy obrany marszałkiem sejmu (1659 i 1665), a 3-krotnie (1658, 1662 i 1673) marszałkiem trybunału. Poseł na sejm1653 roku zwojewództwa poznańskiego ikaliskiego[10].
Z odbytych, najsłynniejszym było poselstwo z lat 1677-1678 do Turcji celem ratyfikacji traktatów żurawińskich, w których towarzyszył mu m.in.Samuel Proski. Po śmierci żony, Doroty z Jaskólskich, w roku 1679 przywdział szaty duchowne. W1681 został mianowanypodkanclerzem koronnym, a nieco wcześniejwojewodą malborskim (1680-1681). Brał udział, towarzysząc Janowi III Sobieskiemu, wodsieczy wiedeńskiej (1683) i w2 bitwach pod Parkanami.
Mowa podczas wręczania dyplomu elekcji Michałowi Korybutowi Wiśniowieckiemu 7 lipca 1669, wersję łacińską ogł. A.C. ZałuskiEpistolarum historico-familiarum tomus primus, Braniewo 1709, s. 132-134; wersja pol.: rękopis Biblioteki Ossolińskich, nr 244/II k. 21-24
Relacja legacji tureckiej... do Machmet sołtana... w roku Pańskim 1677, wygłoszona na sejmie grodzieńskim 9 i 10 lutego 1679, wyd. F. Pułaski pt. „Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego... do Turcji w latach 1677–1678”, Warszawa 1907,Biblioteka Ordynacji Krasińskich, Muzeum K. Świdzińskiego t. 20/22 (tu także reprodukcje – jedna wielobarwna – współczesnych obrazów ukazujących sceny z poselstwa), fragmenty przedr. A. Przyboś, R. ŻelewskiDyplomaci w dawnych czasach. Relacje staropolskie z XVI-XVIII stulecia, Kraków 1959; rękopis (oryginał) znajdował się w Bibliotece Krasińskich, nr 708 (vel 3606)
Mowa wygłoszona na sejmie grodzieńskim 8 lutego 1679, wyd. F. Pułaski pt. „Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego... do Turcji w latach 1677–1678”, Warszawa 1907,Biblioteka Ordynacji Krasińskich, Muzeum K. Świdzińskiego t. 20/22
Do Michała Kazimierza Radziwiłła, Kadzyń: 8 października i 3 listopada 1669; Bóbr, 11 października 1671; ogł. M. MalinowskiŹródła do dziejów polskich, t. 2, Wilno 1884
Listy od papieskiego Sekretariatu Stanu z 1674, wiad. podał P. Savio „De actis Nuntiaturae Poloniae quae Partem Archivi Secretariatus Status constituunt”, Watykan 1947,Studia Teologiczne XIII, s. 139
Korespondencja z lat 1677-1679 (listy i pisma urzędowe, m.in. do i od: Jana III Sobieskiego, S. Jabłonowskiego, Mirona Kostyna, A. Modrzejowskiego, K. Paca, J. Potockiego, S. Proskiego, A. Trzebickiego, D. Wiśniowieckiego, S. Wydżgi i M. Zamoyskiego), wyd. F. Pułaski pt. „Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego... do Turcji w latach 1677–1678”, Warszawa 1907,Biblioteka Ordynacji Krasińskich, Muzeum K. Świdzińskiego t. 20/22
Pro informatione, in qualibus functionibus Rpcae Polonae... Joannes Gniński... existebat (biografia łacińska, obejmująca okres lat 1644-1677), ogł. F. Pułaski pt. „Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego... do Turcji w latach 1677–1678”, Warszawa 1907,Biblioteka Ordynacji Krasińskich, Muzeum K. Świdzińskiego t. 20/22, s. 473-475.
Akta rozmaite (pisma dyplomatyczne, instrukcje, rachunki, itp.) związane z poselstwem do Turcji w latach 1677–1678, wyd. F. Pułaski pt. „Źródła do poselstwa Jana Gnińskiego... do Turcji w latach 1677–1678”, Warszawa 1907,Biblioteka Ordynacji Krasińskich, Muzeum K. Świdzińskiego t. 20/22.
↑Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 153-154.
↑Władysław Konopczyński, Chronologia sejmów polskich 1493–1793, Kraków 1948, s. 154.
↑Paweł Czaplewski, Senatorowie świeccy, podskarbiowie i starostowie Prus Królewskich: 1454-1772, Toruń 1921, s. 109.
↑Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. Krzysztof Chłapowski, Stefan Ciara, Łukasz Kądziela, Tomasz Nowakowski, Edward Opaliński, Grażyna Rutkowska, Teresa Zielińska. Kórnik 1992, s. 168.
↑Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 67.
↑Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 140.
↑Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 135.
↑Rocznik Służby Zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na 1 kwietnia 1938, Warszawa 1938, s. 57.
↑Svffragia Woiewodztw, y Ziem Koronnych, y Wielk. Xięstwa Litewskiego. Zgodnie na Naiaśnieyszego Iana Kazimierza Obranego Krola Polskiego [...]. Dane, między Warszawą, a Wolą, Dnia 17. Listopada, Roku 1648, [b.n.s].
↑Tomasz Ciesielski, Sejm brzeski 1653 r., Toruń 2003, s. 276.
↑Stefania Ochmann-Staniszewska, Sejmy lat 1661-1662. Przegrana batalia o reformę ustroju Rzeczypospolitej, Wrocław 1977, s. 248.
↑Paweł Krakowiak, Dwa Sejmy w 1666 roku, Toruń 2010, s. 488.
↑Porzadek na seymie walnym electiey między Warszawą a Wolą przez opisane artykuły do samego tylko aktu elekcyey należące vchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego tysiąc sześćset sześćdziesiąt dziewiątego dnia wtorego miesiąca maia. [b.n.s]
↑Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey Między Warszawą a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego Tysiąc Szesc Set Siedmdziesiat Czwartego, dnia Dwudziestego Miesiaca Kwietnia, s. 7.
↑Porządek Na Seymie Walnym Elekcyey Między Warszawą a Wolą, przez opisane Artykuły do samego tylko Aktu Elekcyey należące, uchwalony y postanowiony, Roku Pańskiego Tysiąc Szesc Set Siedmdziesiat Czwartego, dnia Dwudziestego Miesiaca Kwietnia., s. 28.
↑Krystyn Matwijowski, Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wrocław 1976, s. 250.
↑Robert Kołodziej, Ostatni wolności naszej klejnot. Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana III Sobieskiego, Poznań 2014, s. 600.
Jan Gniński był zleceniodawcą budowy zaprojektowanego około 1684 roku przez Tylmana z Gameren barokowego pałacu przy ul. Tamka w Warszawie, zwanego (nieprawidłowo)Zamkiem Ostrogskich.
Ten artykuł dotyczy podkanclerzego koronnego. Zobacz też:Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
