Jan Marian Draus (ur.25 marca1952 wKolbuszowej) –polski historyk, polityk inauczyciel akademicki,profesornauk humanistycznych,senator II kadencji, członek KolegiumInstytutu Pamięci Narodowej.
Syn Franciszka i Heleny[1]. W latach 1967–1971 uczęszczał do kolbuszowskiego liceum, którego jest absolwentem[2]. Ukończył w 1976 studia historyczne naUniwersytecie Jagiellońskim. W 1981 uzyskał stopieńdoktora, a w 1994doktora habilitowanego (wInstytucie Historii Nauki PAN). W 2000 otrzymał tytułprofesoranauk humanistycznych. Został nauczycielem akademickim wWyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie, a w 2001 na nowo powołanymUniwersytecie Rzeszowskim. Był też wykładowcą naKatolickim Uniwersytecie Lubelskim[3]. Od 2001 był rektorem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej wPrzemyślu[4], w 2006 przekształconej wPaństwową Wyższą Szkołę Wschodnioeuropejską. Opublikował m.in. kilkanaście pozycji książkowych o tematyce historycznej. Był również redaktorem naczelnymEncyklopedii Rzeszowa[5].
W latach 80. działał w opozycji demokratycznej, należał do„Solidarności”. Od 1991 do 1993 sprawował mandat senatoraII kadencji, wybranego z lokalnego komitetu Regionalne Forum Wyborcze. Zasiadał w klubie parlamentarnymKonwencja Polska. Wwyborach parlamentarnych w 1993 bez powodzenia ubiegał się o reelekcję, startując w województwie rzeszowskim z ramienia KW „Zjednoczenie Polskie”[6]. W latach 1994–1998 był wicedyrektoremRadia Rzeszów[3].
W 1999 został powołany w skład KolegiumInstytutu Pamięci Narodowej, w 2007 z inicjatywy posłówPiS wybrany na drugą kadencję. Zakończył pełnienie tej funkcji w 2011 w związku z likwidacją Kolegium IPN. Kolejny raz został członkiem tego ciała po jego ponownym utworzeniu w 2016[7], a w 2023 został wybrany na następną kadencję[8]. Obejmował funkcję przewodniczącego tego gremium[3]. Został członkiem rady programowej Fundacji im. Janusza Kurtyki[9]. W 2023 wszedł w skład rady fundacji Europa Karpat[10].
Został członkiem komitetu wspierającego kandydaturęKarola Nawrockiego na prezydenta RP wwyborach w 2025[11].
Jest bratemEwy Draus[12].
W 2015 prezydentBronisław Komorowski odznaczył go Krzyżem KawalerskimOrderu Odrodzenia Polski[13]. W 2017 został wyróżniony Medalem „Polonia Semper Fidelis”, w 2018 otrzymałKrzyż Wolności i Solidarności[14] orazMedal 100-lecia Odzyskania Niepodległości[15]. W 1991 został uhonorowany Nagrodą Miasta Rzeszowa[15], w 2012 rada miejska w Przemyślu nadała mu tytułhonorowego obywatela tego miasta[16].
- Oświata na Rzeszowszczyźnie w latach 1939–1945 (współautor:Ryszard Terlecki), Wrocław-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
- Polskie szkoły wyższe i instytucje naukowe na emigracji 1939–1945 (współautor: Ryszard Terlecki), Wrocław-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984.
- Diecezja przemyska w latach 1939–1945, t. 3, pod red. Jana Drausa i Jana Musiała, Przemyśl: Biblioteczka Przemyska, 1990.
- Oświata i nauka polska na Bliskim i Środkowym Wschodzie 1939–1950, Lublin: TNKUL, 1993.
- Stronnictwo Pracy w województwie rzeszowskim 1945–1946–1950: z dziejów regionalnej chadecji, Rzeszów: Instytut Europejskich Studiów Społecznych, 1998.
- Przeciw Solidarności 1980–1989: rzeszowska opozycja w tajnych archiwach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, wybór dokumentów i oprac. Jan Draus iZbigniew Nawrocki, Rzeszów: Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność”, 2000.
- Historia wychowania (współautor: Ryszard Terlecki), t. 2:Wiek XIX i XX, Kraków: Wydawnictwo WAM – WSFP „Ignatianum”, 2005.
- Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918–1946. Portret kresowej uczelni, Kraków: Księgarnia Akademicka, 2007.
- Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu 2001–2011 (współautor: Zdzisław Budzyński), Przemyśl: Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska, 2011.
- Konferencja Rektorów Publicznych Szkół Zawodowych w Polsce 1998–2013. 15 lat KRePSZ, Gniezno: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, 2013.
- Fundacje naukowo-wychowawcze Adama Kozłowieckiego (współautor:Ludwik Grzebień), Majdan Królewski: Fundacja im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego „Serce bez Granic”, 2014.
- Living torches, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2018.
- Before the Berlin wall fell. Hungary, Czechoslovakia and Poland towards the Refugees from the East Germany in 1989 (współautor: Maciej Szymanowski), Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2019.
- ↑Dane osoby z katalogu osób „rozpracowywanych”. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2023-05-20].
- ↑Jan Draus. List prof. dr hab. Jana Drausa. „Ziemia Kolbuszowska”, s. 6–7, czerwiec 2012. [dostęp 2025-06-28].
- ↑abcProf. dr hab. Jan Draus. ipn.gov.pl. [dostęp 2017-12-30].
- ↑Jolanta Ziobro. Minister wręczył nominacje. „Tygodnik Sanocki”, s. 2, 18 maja 2001.
- ↑Encyklopedia Rzeszowa. WordCat. [dostęp 2023-05-24]. (ang.).
- ↑Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 września 1993 r. o wynikach wyborów do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 19 września 1993 r. (M.P. z 1993 r. nr 50, poz. 471).
- ↑Sejm wybrał członków Kolegium IPN. rp.pl, 23 czerwca 2016. [dostęp 2016-06-23].
- ↑Sejm powołał członków Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. dzieje.pl, 17 czerwca 2023. [dostęp 2023-06-22].
- ↑Rada Programowa. fundacjakurtyki.pl. [dostęp 2025-03-01].
- ↑Europa Karpat. rejestr.io. [dostęp 2025-03-02].
- ↑Komitet poparcia Karola Nawrockiego. wszystkoconajwazniejsze.pl, 6 grudnia 2024. [dostęp 2025-04-26].
- ↑Ewa Draus wojewodą. nowiny24.pl, 1 grudnia 2005. [dostęp 2017-12-30].
- ↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 marca 2015 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2015 r. poz. 434).
- ↑Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 2018 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2018 r. poz. 1132).
- ↑abWandaW. Tarnawska WandaW.,Draus Jan, [w:]Encyklopedia Solidarności [online],Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-05-24] .
- ↑Honorowi Obywatele Przemyśla. przemysl.pl. [dostęp 2013-02-21].
Identyfikatory zewnętrzne:
dd.jpg)
