Jamajka leży naMorzu Karaibskim na południe odKuby[2]. Wyspa o powierzchni 10 991 km² jest trzecią pod względem wielkości wyspą na Karaibach (po Kubie i Haiti)[2]. Rozciąga się 235 km od cyplaMorant Point na wschodzie poNegril na zachodzie, a w najszerszym miejscu ma 82 km[3].
Ponad połowa wyspy wznosi się ponad 300 m n.p.m.[3] Najwyższym szczytem jestBlue Mountain Peak (2256 m n.p.m.[2]).
Geolodzy są zdania, że Jamajka i sąsiadujące z nią wyspy na Morzu Karaibskim powstały miliony lat temu wskutek wypiętrzenia dawnych terenów wulkanicznych. Niższe tereny wokół wierzchołków wyłoniły się ok. 30 mln lat temu. Dwie trzecie wyspy nadal pokrywa czapa białego wapienia, będącego pozostałością szkieletów morskich organizmów. Proces kształtowania się tego obszaru osiągnął punkt kulminacyjny ok. 20 mln lat temu wraz z powstaniem wyspy.Cockpit Country oraz niezliczone jaskinie zdradzają oceaniczne pochodzenie wyspy. Zaliczają się do nich Twin Sisters na wybrzeżu Hellshire niedaleko Kingston oraz szereg pieczar w rejonie Cockpit, zwanych Windsor Cave, które ciągną się przez niemal 3 km.
Blue Mountains
Kiedy na wyspę przybyli Europejczycy, jedynymi miejscowymi owocami były:gwajawa, ananas,jabłko cukrowe icaimito. Większość obecnie uprawianych turoślin została sprowadzona przez ludzi. Europejczycy dali początek plantacjomtrzciny cukrowej,bananów i owocówcytrusowych. W XVII w. kupcy hiszpańscy przywieźli z Malezjiorzechy kokosowe. Stanowiący podstawę jamajskiego śniadania owocackee został sprowadzony na statkach niewolniczych z Afryki Zachodniej w 1778 r.Drzewo pimentowe, z którego pozyskuje się ziele angielskie, jest rośliną miejscową, podobnie jakmahoe – narodowe drzewo jamajskie. Narodowym kwiatem jest kwitnący na fioletowogwajakowiec. Na wyspie zidentyfikowano blisko 3 tys. odmian roślin kwitnących. Wyłącznie na Jamajce występuje ok. 800 z nich, w tym 550 gatunków paproci, 200storczykowatych oraz 60bromeliowatych, zwanych tu dziką sosną. Całą wyspę bujnie porasta przywieziony z Chinbambus.
Na Jamajce mieszkają szczury oraz polujące na nie mangusty, sprowadzone przez XIX-wiecznych plantatorów. Charakterystycznym gryzoniem jest rzadko występującanocohutia jamajska[3]. Najliczniej występującymi ssakami sąnietoperze[3]. Spokojne wody na południowym i wschodnim wybrzeżu zamieszkuje natomiast ogromny i łagodny manat, który stał się inspiracją legend o syrenach. Zmniejsza się liczba krokodyli. Wszechobecny gekon kontroluje populację insektów. Na wzgórzach Hellshire nadal żyje ok. 100 wielkich jamajskich legwanów, które przez długi czas uważano za wymarłe. Na wyspie występują nieliczne pająki. Spotkać tu można ponad 200 gatunków ptaków, w tym 25endemicznych. Narodowy ptak,doctor bird (koliber czarnogłowy), występuje wyłącznie na Jamajce i buszuje po wyspowych ogrodach kwiatowych. W lasach żyją jaskrawożółte, pomarańczowe i zielone papugi. Urubu (sępniki) różowogłowe przetrząsają śmietniki i żywią się padliną.
Jamajka maklimat równikowy wilgotny – pory roku nie występują, a roczna średnia temperatura wynosi ok. 27 °C na wybrzeżu, spadając do 20 i nieco poniżej w wyższych partiach gór. Na szczytach Gór Błękitnych z rzadka mogą występować warunki „polarne” z temperaturą poniżej 10 °C.
Ponad 2,7 mln[4] mieszkańców wyspy to ludzie pochodzenia: afrykańskiego, arabskiego, indiańskiego, europejskiego, która dała początek narodowemu mottu: „Z wielu narodów – jeden” (ang.Out of Many One People)[5].
Kingston, 1820Zdjęcie satelitarne Jamajki z listopada 2001Morze Karaibskie
W okresie prekolumbijskim zamieszkiwana przezArawaków. W 1494 roku odkrył ją dlaEuropyKrzysztof Kolumb. Na początku XVI wieku skolonializowana przezHiszpanię. W 1655 roku zajęta przezAnglików. Do końca XVIII wieku przeżywała okres świetności jako kolonia cukrownicza, centrum handlu niewolnikami i siedziba piratów rabujących posiadłości hiszpańskie (ich siedzibaPort Royal była najbogatszym i najbardziej znanym miastem Nowego Świata)[6]. Po wymarciuIndian władze kolonialne sprowadzały na wyspęczarnoskórych niewolników. W połowie XVIII wiekuczarnoskórzy stanowili już 89% mieszkańców wyspy. Zbiegli niewolnicy tworzyli w górach wolne enklawy. Spośród nich wyłoniła się odrębna grupa etniczna,Maroni. Powstania niewolników, do których doszło w połowie XVIII i w pierwszej połowie XIX wieku, przyczyniły się do przyśpieszenia abolicji niewolnictwa (1838). Abolicja nie przyczyniła się do znaczniejszej poprawy warunków ekonomicznych mieszkańców. W 1865 roku wMorant Bay wybuchł bunt ludnościczarnoskórej motywowany pogarszającymi się warunkami życia.Brytyjskie władze w odwecie za bunt zlikwidowały lokalny samorząd i przekształciły wyspę w kolonię Korony. W pierwszej połowie XX wieku rosło przeludnienie kraju i emigracja zarobkowa (przede wszystkim doStanów Zjednoczonych, naKubę i do państwAmeryki Środkowej). Po 1918 roku zwiększyło się uzależnienie gospodarcze wyspy od Stanów Zjednoczonych (szczególnie poprzez działalnośćUnited Fruit Company)[6].
Niepokoje społeczne i falastrajków, która w latach 1935–1939 roku objęła brytyjskie Karaiby, odbiła się głośnym echem na Jamajce. Na popularności przybrały hasła murzyńskiegonacjonalizmu głoszone przezMarcusa Garveya. Nacjonaliści żądali rozszerzenia prawa wyborczego i zwiększeniaautonomii. W 1938 roku powstały pierwszezwiązki zawodowe, których organizacji podjął sięAlexander Bustamante. W tym samym roku utworzona została pierwsza partiasocjaldemokratyczna,Ludowa Partia Narodowa (PNP) zNormanem Manleyem jako przewodniczącym. W 1943 roku ze związków Bustamante wyłoniła siękonserwatywnaJamajska Partia Pracy (JLP). W 1944 roku nadano wyspie samorząd, odbyły się pierwsze wybory powszechne do Izby Reprezentantów. Zwycięstwo w 1944 i 1949 roku odnieśli konserwatyści z JLP. W 1955 roku władzę objęła PNP. W latach 50. eksploatacja dużych złóż boksytów,reforma rolna oraz rozbudowa infrastruktury turystycznej i przemysłu mechanicznego przyczyniły się do szybkiego rozwoju gospodarczego. Problemem pozostawało wysokie bezrobocie stanowiące powód emigracji mieszkańców do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych[6].
W latach 1958–1962 kraj był częściąFederacji Indii Zachodnich. W 1959 roku jako pierwsza brytyjska kolonia w regionie otrzymał pełną autonomię wewnętrzną. Poreferendum w 1961 roku Jamajka wystąpiła z federacji, a rok później proklamowała niepodległość jako członek brytyjskiejWspólnoty Narodów. W latach 1962–1972 istniały rządy konserwatystów popierającewolny rynek i bliskie relacje z USA. W latach 1972–1980 rządził PNP z premieremMichaelem Manleyem (syn założyciela partii). Manley od 1974 roku realizował program tzw.socjalizmu demokratycznego (w tym reforma rolna,nacjonalizacja części przemysłu, kontrola kapitału zagranicznego). Nastąpiło zbliżenie z rewolucyjnąKubą. Radykalne reformy spowodowały konflikt zMiędzynarodowym Funduszem Walutowym i odpływ kapitału zagranicznego, a w rezultacie załamanie gospodarcze. W 1980 roku wybory wygrali opozycyjni konserwatyści, a premierem zostałEdward Seaga. Prowadził on liberalną gospodarkę i wprowadził drastyczne oszczędności. W polityce zagranicznej utrzymywał ścisłe kontakty ze Stanami Zjednoczonymi. Po krótkim okresie prosperity nastąpiło kolejne załamanie. W 1988 roku na wyspiarskie państwo uderzyłHuragan Gilbert(inne języki). W 1989 roku do władzy powrócili socjaldemokraci i Manley. Tym razem PNP zdecydowało się kontynuować politykę rządów konserwatywnych. Postawy rządzących socjaldemokratów nie zmienił równieżPercival James Patterson, będący następcą Manleya[6].
Monarchia konstytucyjna; głową państwa jestKarol III reprezentowany przezgubernatora generalnego 2-izbowyparlament – Senat (21 miejsc), Izba Reprezentantów (60 miejsc).
W wyborach parlamentarnych w 2007 wygrała konserwatywna Partia Pracy Jamajki (Jamaica Labour Party), zdobywając 31 miejsc w Izbie Reprezentantów. Rządząca dotychczas centrolewicowa Ludowa Partia Narodowa (People’s National Party) otrzymała 29 miejsc w parlamencie[7][8].
Do pracy niewolniczej już od 1513 roku przywożono na wyspę mieszkańcówAfryki subsaharyjskiej. W 1655 roku nie było już na Jamajce rdzennychindiańskich mieszkańców. Po zniesieniu niewolnictwa w 1834 roku na wyspę migrowali do pracy Indianie z innych obszarów Ameryki Środkowej i Południowej (do 1917 przybyło ich ok. 30 tysięcy). W drugiej połowie XIX wieku na wyspę przybyli teżAzjaci (w latach 1860–1893 ok. 5 tysięcy)[13].Jamajczycy stanowią zdecydowaną większość mieszkańców kraju. Spośród grup etnicznychczarnoskórzy stanowią 92,1% mieszkańców, ludność mieszanego pochodzenia 6,1%, aHindusi 0,8%[2].
Gospodarka Jamajki oparta jest obecnie nausługach, które stanowią 70% całegoPKB kraju[18]. Według danych Jamajskiego Urzędu Statystycznego z 2015 roku stopa bezrobocia na Jamajce wynosi około 13,2%[19]. W 2017 roku Jamajka wyeksportowała towary za łączną kwotę 1,34 mlddolarów amerykańskich. W przeciągu pięciu lat, od 2012 do 2017 roku, eksport kraju zmniejszył się o 3,1%. Głównymi towarami eksportowymi są:aluminium (zarównoruda, jak i środki oraz związki chemiczne na bazie glinu),alkohol orazziarna kawy. Towary te eksportują głównie doUSA,Kanady orazNiemiec[20]. W tym samym roku Jamajka zaimportowała dobra za łączną sumę 5,82 mld dolarów. Głównymi towarami importowymi sąropa naftowa,samochody, orazczęści elektroniczne. Towary te importowano głównie z takich krajów jak USA,Trynidad i Tobago,Chiny,Meksyk iJaponia[20]. W 2017 roku Jamajka zanotowała ujemny bilans handlowy wynoszący 4,49 mld dolarów[20].
Siły zbrojne Jamajki (Jamaica Defense Force) są zawodowe. Składają się z trzech batalionów:
1st Battalion, The Jamaica Regiment (utworzony 31 lipca 1962 roku, tydzień po uzyskaniu niepodległości)
2nd Battalion, The Jamaica Regiment
3rd Battalion, The Jamaica Regiment (ochotniczy batalion rezerwowy)
Jamajka ma też batalion wsparcia, 1. pułk inżynierski (1 Engineer Regiment), siły powietrzne (Air Wing), straż przybrzeżną (Coast Guard) oraz wywiad (JDF Intelligence unit).
Głównym zadaniem JDF jest pomaganie ludności podczas kataklizmów oraz budowanie dróg i inne prace na rzecz ludności.
