Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Jack Nicholson

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jack Nicholson
Ilustracja
Jack Nicholson (2001)
Imię i nazwisko

John Joseph Nicholson

Data i miejsce urodzenia

22 kwietnia 1937
Neptune City

Zawód

aktor,reżyser,scenarzysta,producent filmowy

Współmałżonek

Sandra Knight (1962–1968; rozwód)

Lata aktywności

1956–2010

Odznaczenia
Komandor Orderu Sztuki i Literatury (Francja)[1]
Faksymile
Podpis Jacka Nicholsona
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jack Nicholson, właśc.John Joseph Nicholson (ur.22 kwietnia1937 wNeptune City) –amerykańskiaktor,reżyser,scenarzysta iproducent filmowy. Uznawany za jednego z najsławniejszych i najczęściej nagradzanych aktorów w historiikina[2]. Odgrywał role postaci komiksowych, romantycznych głównych bohaterów, antybohaterów, jak i złoczyńców, w wielu filmach grał „wiecznego outsidera, sardonicznego włóczęgę”, zbuntowanego przeciwko strukturze społecznej[3]. Postacie grane przez niego często cechujeekscentryczny,neurotyczny bądźpsychopatyczny charakter[4].

Do najsławniejszych filmów z Nicholsonem w roli głównej należą:Swobodny jeździec (1969),Chinatown (1974),Lot nad kukułczym gniazdem (1975),Lśnienie (1980),Czułe słówka (1983),Honor Prizzich (1985),Batman (1989),Dwóch Jake’ów (1990; jest takżereżyserem filmu),Ludzie honoru (1992),Lepiej być nie może (1997),Schmidt (2002),Dwóch gniewnych ludzi (2003),Lepiej późno niż później (2003),Infitracja (2006). Odrzucił wiele proponowanych mu ról, wśród nich byli m.in.:Michael Corleone wOjcu chrzestnym (1972), Roy Neary wBliskich spotkaniach trzeciego stopnia (1977),Kaligula wfilmie o tym samym tytule (1979), kapitan Willard wCzasie apokalipsy (1979), Paul Sheldon wMisery (1990),Nixon wfilmie o tym samym tytule (1995) oraz tytułowi bohaterowieEgzorcysty (1973) iHarry’ego Angela (1987).

Trzykrotny laureatOscara: za rolę w filmach:Lot nad kukułczym gniazdem (1975),Czułe słówka (1983) iLepiej być nie może (1997), był także nominowany dotej nagrody za role w filmach:Swobodny jeździec (1969),Pięć łatwych utworów (1970),Ostatnie zadanie (1973),Chinatown (1974),Czerwoni (1981),Honor Prizzich (1985),Chwasty (1987),Ludzie honoru (1992),Schmidt (2002). Łącznie był 12-krotnie nominowany do Oscara, dzięki czemu jest najczęściej nominowanym aktorem płci męskiej w historii tych nagród, a także jedynym – obokMichaela Caine’a – aktorem nominowanym doOscara w każdej dekadzie odlat 60. dolat 2000. Jest także laureatem m.in. sześciuZłotych Globów oraz nagrodyAmerykańskiego Instytutu Filmowego za całokształt twórczości (w 1994) iKennedy Center Honor (w 2001). Jest aktywnym członkiemAmerykańskiej Akademii Filmowej.

Rodzina i edukacja

[edytuj |edytuj kod]

Urodził się 22 kwietnia 1937 w Bellevue Hospital naManhattanie w stanieNowy Jork[5]. Matka Nicholsona,June Frances Nicholson(inne języki) (1918 – 31 lipca 1963), byłatancerką pochodzeniairlandzkiego,angielskiego,niemieckiego iwalijskiego[6], która występowała pod pseudonimemJune Nilson[7][8]. Nicholson nigdy nie poznał prawdy o tym, kim jest jego biologiczny ojciec[9]. Według jednej z teorii był nimwłosko-amerykański showmanDonald Furcillo (1909–1997), za którego jego matka wyszła w 1936, jednak rozstała się z nim wkrótce po tym, jak zdała sobie sprawę, że mężczyzna jest już żonaty[10][8][11][12]. Inna teoria głosi, że biologicznym ojcem Nicholsona mógł byćłotewski pianista i właściciel studia tanecznegoEddie King[13][14]. Według innych źródeł, sama kobieta nie była pewna tożsamości ojca swojego syna[7][13]. Rodzice matki – John Nicholson (dekorator witryn sklepowych) i Ethel May Nicholson (szwaczka i malarka, zm. 6 stycznia 1970) – zgodzili się na wychowanie dziecka jako własne, bez ujawniania jego prawdziwego pochodzenia, tym samym Jack uważał swoją matkę za swoją siostrę[5]. Prawdy o swojej rodzinie i o tym, że jest nieślubnym dzieckiem, dowiedział się dopiero w 1974 od redaktorówtygodnikaTime[15][16]. June Nicholson w trakcieII wojny światowej wyszła za pilota testowego, Murraya „Boba” Hawleya jra., z którym miała córkę Pamelę (ur. 1946) i syna, Murraya jra.[17]. Nicholson często odwiedzał Hawleyów w ich domu[18]. Zastępczym ojcem dla chłopca stał się jednak mąż jego ciotki Lorraine, kierownik pociągu i były futbolista George Smith[19].

Identyfikował się jakoIrlandczyk, porównując się dodramaturgaEugene’a O’Neilla, którego zagrał w filmieCzerwoni (1981). Powiedział: „Nie mówię, że jestem tak ciemny jak on, ale jestem pisarzem, jestem Irlandczykiem, miałem problemy z moją rodziną”[8].

Pierwsze lata życia spędził przy Steiner Avenue 2 w dzielnicyNeptune City w stanieNew Jersey[20][21][10][22][23]. Był otyłym dzieckiem i młodocianym chuliganem o wybuchowym charakterze, jednocześnie uchodził za osobę przyjacielską i otwartą, choć pozbawioną pewności siebie[24]. Był fanem komiksów, w tym serii oBatmanie – jego ulubioną postacią byłJoker[18]. Interesował się sportem, szczególnie futbolem amerykańskim, baseballem i koszykówką[18], a jego idolem z dzieciństwa byłbaseballistaJoe DiMaggio[25].

Przed rozpoczęciem szkoły średniej przeprowadził się z rodziną do mieszkania przy 505 Mercer Avenue wSpring Lake(inne języki) w stanieNew Jersey[10]; jednym z jego klasowych kolegów byłRussell Schweickart, późniejszy astronauta[26]. Uczęszczał do pobliskiegoManasquan High School(inne języki)[21], w której w 2001 jego imieniem nazwano szkolną aulę oraz nagrody przyznawane uczniom wykazującym wybitne zdolności aktorskie[27]. W okresie licealnym pisał artykuły sportowe do szkolnej gazetki „The Blue and Gray”[28]. Jako nastolatek dorabiał, nosząc kije golfowe i pracując jakoratownik morski[29]. W okresie dorastania stał się przystojnym mężczyzną z „zadziornymi brwiami, urzekającym spojrzeniem, idealnym nosem, szerokim uśmiechem i lśniącym, równym uzębieniem”[30]. Po zdaniu matury we wrześniu 1954 poleciał doLos Angeles, gdzie zamieszkał z matką (którą wówczas uważał za swoją siostrę)[31]. Dorabiał, pracując w sklepie z zabawkami[32].

Służba wojskowa

[edytuj |edytuj kod]

W 1957 wstąpił doCalifornia Air National Guard(inne języki)[33], a po ukończeniu podstawowego szkolenia w bazieSił Powietrznych Stanów Zjednoczonych wLackland Air Force Base[34] wykonywał weekendowe ćwiczenia i odbył dwutygodniowe szkolenie jako strażak przydzielony do jednostki z siedzibą na lotniskuVan Nuys Airport(inne języki)[34]. Podczaskryzysu berlińskiego w 1961 został powołany na kilkumiesięczną przedłużoną służbę czynną i został zwolniony pod koniec poboru w 1962[34][33].

Kariera

[edytuj |edytuj kod]

Początki kariery

[edytuj |edytuj kod]

Zafascynował się kinem, od kiedy obejrzał filmIdąc moją drogą (Going My Way, 1944) zBingiem Crosbym iBarrym Fitzgeraldem[18]. W okresie licealnym pracował jako pomocnik kierownikakina. Jego ulubionymi aktorami byliHenry Fonda iMarlon Brando[28]. O tym drugim kiedyś powiedział: „Wywarł na mnie silny wpływ. Dzisiaj ludziom, których nie było, trudno jest zdać sobie sprawę z wpływu, jaki Brando wywarł na publiczność. (...) Zawsze był patronem aktorów”[35][36]. W późniejszym okresie idolami Nicholsona byli także:Federico Fellini,Roberto Rossellini,Michelangelo Antonioni,Ingmar Bergman iLuchino Visconti, za swoje wzory aktorstwa uznawał teżCharleya Grapewina(inne języki),Waltera Hustona,Waltera Brennana,Edwarda Arnolda,Charlesa Bickforda,Spencera Tracy’ego,Humphreya Bogarta iSteve’a Cochrana, a za swoją ulubioną aktorkę uważałBette Davis[37].

Zapragnął zostać aktorem, odkąd obejrzał filmThe Babe Ruth Story (1948) zWilliamem Bendiksem[38]. W czasach licealnych wystąpił w roli szaleńca w szkolnym przedstawieniuThe Curious Savage Johna Patricka[28]. W maju 1955 rozpoczął pracę w kancelarii działu filmów rysunkowych wytwórniMGM z siedzibą wCulver City[39]. Po jakimś czasie dostał propozycję pracy animatora, ale odmówił, powołując się na chęć zostania aktorem[34]. Zwrócił na siebie uwagę producenta filmowegoJoe Pasternaka, jednak zignorował jego rady, by udał się na lekcje dykcji i gry aktorskiej[40]. Zamiast tego zaczął chodzić nacastingi i zatrudnił agenta, Freda Katza, który jednak nie znalazł mu żadnej pracy[40].

W 1957 odbył staż w Players’ Ring Theatre naSanta Monica Boulevard, gdzie zagrał niewielką rolę w spektakluTea and Sympathy[40]. Później zagrał kolejne małe role w spektaklach teatralnych, a także w telewizyjnych operach mydlanych[3]. Utraciwszy pracę w dziale animacji studia MGM, którego zostało zamknięte, przez prawie rok żył z zasiłku dla bezrobotnych[41]. Po tym czasie został zatrudniony jako aktor w programach telewizyjnychMatinee Theater iDivorce Court[41]. Pobierał lekcje aktorstwa u Jeffa Coreya, Erika Morrisa iMartina Landaua[42]. Uczył się także wActors Studio w Los Angeles[43].

Nicholson jako Wilbur Force w filmieSklepik z horrorami (1960)

Niedługo po nawiązaniu współpracy z agentem Byronem Griffithem w 1957 zadebiutował tytułową rolą Jimmy’ego Wallace’a, wrażliwego licealisty, który staje się młodocianym przestępcą, w niskobudżetowym dramacie młodzieżowym Joe AddisaThe Cry Baby Killer(inne języki) (1958)[44]. Przez kolejną dekadę kontynuował współpracę z producentem filmu,Rogerem Cormanem, występując w kilku reżyserowanych i produkowanych przez niego filmach klasy B: zagrałmasochistycznego pacjenta dentysty i przedsiębiorcy pogrzebowego Wilbura Force’a w komedii grozySklepik z horrorami (Little Shop of Horrors,1960), Rexforda Bedlo (synaczarodzieja, dr. Adolphusa Bedlo) w filmieKruk (The Raven,1963),francuskiego oficera Andre Duvaliera uwiedzionego przez złego ducha w filmieStrach (The Terror,1963; na planie zadebiutował jako reżyser, realizując jedną ze scen) i Gino w dramacie gangsterskimMasakra w dniu Świętego Walentego(inne języki) (The St. Valentine’s Day Massacre,1967)[45].

Poza współpracą z Rogerem Cormanem wystąpił także w filmach innych reżyserów. W 1960 pojawił się w trzech filmach: zagrał nastolatka wniskobudżetowej produkcjiRicharda RushaZa wcześnie na miłość(inne języki) (Too Soon to Love), gangstera Weary’ego Reilly w wielkobudżetowym dramacie Irvinga LerneraStuds Lonigan i psychopatycznego zabójcę, Johnny’ego Varrona, głównego bohatera filmu Harveya BermanaPętla (The Wild Ride)[46]. Następnie zagrał wwesternie Johna A. BushelmanaThe Broken Land (1962), a na planie filmu wykorzystał umiejętność jazdy konno, której nauczył się w stadninie Sam’s Rocking House Stables w Griffith Park whrabstwie Burbank[47]. W międzyczasie zmienił agenta na Sandy’ego Breslera[48]. Zaczął też pisać swoje pierwsze scenariusze, w tej roli zadebiutował filmem akcjiJacka LeewoodaWyspa Grzmotu(inne języki) (Thunder Island, 1963), który współtworzył z Donem Devlinem[49]. W pierwszej połowie lat 60. wystąpił także w wielkobudżetowym filmieJoshui LoganaEnsign Pulver (1963)[50].

W 1964 rozpoczął współpracę zMontem Hellmanem, grając w reżyserowanym przez niego filmie wojennymBack Door to Hell(inne języki) (1964) oraz w filmieFlight to Fury(inne języki) (1964)[51], a także wwesternach:Niesłusznie oskarżeni (Ride in the Whirlwind,1966) iW poszukiwaniu zemsty(inne języki) (The Shooting, 1966), których był także producentem[52][53].

W1967 zagrał jedną z głównych ról w filmach motocyklowych:Aniołowie Piekła (Hell’s Angels on Wheels, 1967) iRozróba (Rebel Rousers, 1967), jednak za występ w obu zebrał krytyczne recenzje[54]. W tym samym roku kinową premierę miał napisany przez niego dramat w reżyseriiRogera CormanaPodróż (The Trip), który przyniósł zysk w wysokości 6 mln dol.[55].Peter Fonda po przeczytaniu scenariusza był pod ogromnym wrażeniem umiejętności pisania scenariuszy przez Nicholsona i uważał, że może to być świetny film, jednak był rozczarowany tokiem akcji filmu, za co obwiniał montaż, który przekształcił go w „przewidywalny” film[56]. Nicholson był także scenarzystą filmu psychodelicznegoRicharda RushaDzieci miłości (Psych-Out,1968), w którym zagrał rockandrollowca „Stoneya”, a także współautorem scenariusza i współprocentem (zBobem Rafelsonem) filmuGłowa(inne języki) (Head, 1968)[57].

Jako aktor zyskał rozgłos i uznanie branży rolą hippisowskiego prawnika George’a Hansona borykającego się z problemem alkoholowym w kasowymfilmie drogiDennisa HopperaSwobodny jeździec (Easy Rider,1969),[58][59]. Za występ wSwobodnym… był nominowany doOscara iZłotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego oraz został okrzyknięty wykonawcą najlepszej roli drugoplanowej roku przezStowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych[60]. Według biografa Johna Parkera rola wSwobodnym… umieściła Nicholsona wśród „antybohaterów”, takich jakHumphrey Bogart iJames Cagney, jednocześnie promując go na „bohatera numer jeden w ruchu kontrkulturowym”[58]. Nicholson przyznał później, jak ważna była dla niego rola w tym filmie: „W pierwszych filmach (…) widziałem tylko tego zdesperowanego młodego aktora, który próbował wyskoczyć z ekranu i stworzyć karierę filmową”[61]. Dzięki roli wSwobodnym jeźdźcu został dostrzeżony przez reżyseraStanleya Kubricka, który obsadził Nicholsona w roliNapoleona Bonapartego w filmie o życiu dowódcy, jednak pomimo produkcji filmu, projekt z powodu zmiany właścicielaMGM i innych kwestii, zakończył się fiaskiem[62][63].

Lata 70.

[edytuj |edytuj kod]

Po występie wSwobodnym jeźdźcu zagrał Tada Pringle’a, przyrodniego brata Daisy Gamble (Barbra Streisand) w filmieVincente MinnellegoW pogodny dzień zobaczysz przyszłość(inne języki) (On a Clear Day You Can See Forever, 1970), a za swoją rolę w filmie zebrał głównie negatywne recenzje[64]. Dużo lepiej został oceniony przez krytyków za występ w roli Roberta Eroicy Dupea, pracownika platformy wiertniczej i niespełnionego pianistę, w kasowym filmiePięć łatwych utworów (Five Easy Pieces, 1970)[65]. Partnerująca aktorowi na planieKaren Black oceniła, że postać grana przez Nicholsona była stonowana i różniła się od prawdziwej osobowości aktora[66][67]. WedługDennisa McDougala(inne języki) film uczynił Nicholsona „nowymamerykańskim antybohaterem”[10].Krytyk filmowy Dennis Bingham zasugerował, że Nicholson „z rozmysłem stał się świadomym swego ciała aktorembrechtowskiego teatru absurdu, bardziej złożonym niż stosunkowo jednowymiarowyDean czyBrando, jednocześnie uosabiając i krytykując bohaterów, których gra, stosując różne maski. Bobby Dupea na przykład był zdolnym muzykiem, przyjmującym tożsamość prostaka, ale przybrał też wiele innych masek. W sekwencji rozgrywającej się w kręgielni, gdzie flitruje z dwiema dziewczynami (…) był utalentowanym pianistą udającym prostaka udającego wędrownego sprzedawcę telewizorów”[68]. Nicholson za występ wPięciu… był w 1971 nominowany doOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[68].

Również w 1971 wyreżyserował filmJedźmy przed siebie (Drive, He Said, 1971), nad którym pracował także jako współproducent i współautor scenariusza[69]. Za film zebrał chłodne recenzje krytyków[70]. Równocześnie pracował na planie kasowego komediodramatuMike’a NicholsaPorozmawiajmy o kobietach (Carnal Knowledge, 1971), w którym zagrał główną rolę – Jonathana Fuersta[71]. Następnie zagrał w chłodno ocenionym dramacie Henryka JaglomaBezpieczne miejsce (A Safe Place, 1971), wcześniej odrzucając propozycje zagrania w melodramacieJacka ClaytonaWielki Gatsby (The Great Gatsby, 1974) i thrillerzeFreda ZinnemannaDzień Szakala (The Day og the Jackal, 1973)[72]. Zagrał główną rolę, prezentera radiowego Davida Staeblera, w dramacie kryminalnymBoba RafelsonaKról Marvin Gardens (The King of Marvin Gardens, 1972) zBruce’em Dernm[73]. W kwietniu 1972 podczas44. ceremonii wręczenia Oscarów ogłosił laureatanagrody za najlepszy film. W tym okresie odrzucił propozycję zagrania głównej roli w oscarowej komedii kryminalnejGeorge’a Roya HillaŻądło (The Sting, 1973) oraz był rozważany do roliMichaela Corleone w dramacie gangsterskimFrancisa Forda CoppoliOjciec chrzestny (The Godfather, 1972), jednak reżyser powierzył tę rolęAlowi Pacino[74]. Ubiegał się również o rolę ojca Damiena Karrasa w horrorzeWilliama FriedkinaEgzorcysta (The Exorcist, 1973), ale reżyser obsadził w tej roliJasona Millera[74].

Nicholson iWarren Beatty na planie filmuFortuna (1974)

Zebrał pochwalne recenzje za rolęmarynarza Billy’ego Buddusky’ego wkomediodramacieHala Ashby’egoOstatnie zadanie (1973), za którą otrzymałZłotą Palmę dla najlepszego aktora na26. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes i nominację doOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[75] orazZłotego Globu dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym. Za kreacjędetektywa Jake’a Gittesa wthrillerzeRomana PolańskiegoChinatown (1974) zFaye Dunaway iJohnem Hustonm otrzymałZłoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[76] oraz kolejną nominację doOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[77].Roger Ebert opisał postać Nicholsona jako ostrego, groźnego i agresywnego bohatera, który wiedział „jak przeskoczyć”, czym sprawił, żeChinatown nie stał się typowymfilmem kryminalnym[78].Roger Ebert zwrócił uwagę na znaczenie tej roli dla kariery Nicholsona, widząc w niej poważne przejście od filmów eksploatacyjnych z poprzedniej dekady[79]. Został entuzjastycznie oceniony również za rolę dziennikarza Davida Locke’a, który podczas pracy wAfryce Północnej postanawia zrezygnować z zawodu i przyjąć nową tożsamość, we włosko-francusko-hiszpańskim dramacieMichelangelo AntonioniegoZawód: Reporter (Professione: reporter, 1975), choć sam film nie osiągnął sukcesu komercyjnego[80]. Następnie wystąpił gościnnie w filmieKena RussellaTommy (1975) i zagrał Oscara w komediiMike’a NicholsaFortuna (The Fortune, 1975), która otrzymała negatywne recenzje[81].

Nicholson zOscarem dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w filmieLot nad kukułczym gniazdem (1976)

Za rolę pacjenta szpitala psychiatrycznegoRandle’a Patricka McMurphy’ego w kasowym i nagrodzonymOscarem za najlepszy filmkomediodramacieMiloša FormanaLot nad kukułczym gniazdem (1975) na podstawie powieściKena Keseya otrzymałOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego iZłoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[82][83]. Dla roli wLocie… odrzucił propozycję zagrania George’a Lumbeya w komedii kryminalnejAlfreda HitchcockaIntryga rodzinna (Family Plot, 1976)[84]. W tym samym roku zagrał Toma Logana w fatalnie przyjętym przez krytykówwesternieArthura PennaPrzełomy Missouri (The Mossouri Breaks, 1976) zMarlonem Brando, a za występ w filmie otrzymał 1,25 mln dol. gaży i 10% udziału w zyskach (tj. 15 mln dol.)[85]. Wystąpił także w drugoplanowej roli Brimmera w melodramacieEliego KazanaOstatni z wielkich (The Last Tycoon, 1976), a po premierze filmu wytoczył proces sądowy producentowiSamowi Spiegelowi, kiedy ten próbował uniknąć wypłacenia mu obiecanych zysków[86]. Podczas49. iceremonii wręczenia Oscarów ogłosił laureatanagrody za najlepszy film.

W 1978 premierę miał wyreżyserowany przez NicholsonawesternIdąc na południe (Goin’ South, 1978), w którym zagrał także główną rolę, Henry’ego Lloyda Moona[87]. Film otrzymał negatywne recenzje i poniósł komercyjną porażkę[88]. W tym czasie odrzucił propozycję zagrania w dramacie historycznymBernardo BertolucciegoWiek XX (Novecento, 1976), filmiescience fictionStevena SpielbergaBliskie spotkania trzeciego stopnia (Close Encounters of the Third Kind, 1977) i dramacie wojennymFrancisa Forda CoppoliCzas apokalipsy (Apocalypse Now, 1979), a także ubiegał się o rolę Luke’a Martina w dramacie wojennymHala Ashby’egoPowrót do domu (Coming Home, 1978), ale reżyser obsadziłJona Voighta[89].

Lata 80.

[edytuj |edytuj kod]

Wcielił się w szaleńcaJacka Torrance’a w kasowymhorrorzeStanleya KubrickaLśnienie (1980) na podstawie powieściStephena Kinga[90][91]. Kubrick porównał Nicholsona do gwiazdZłotej Ery Hollywood:Jimmy’ego Cagneya iSpencera Tracy’ego[92], a pracę aktora na planie filmowym podsumował słowami: „[Jego praca] jest zawsze ciekawa, wyraźnie przemyślana i ma w sobieczynnik X, magię. Jack szczególnie nadaje się do ról, które wymagają inteligencji. Jest inteligentnym i piśmiennym człowiekiem, a takie działania są prawie niemożliwe. WLśnieniu wierzysz, że jest pisarzem, nieudanym lub innym”[92]. Nicholson o Kubricku mówił: „Jest wymagający. Zrobi scenę 50 razy i musisz być dobry, żeby to zrobić”[93].

Następnie zagrał włóczęgę Franka Chambersa w filmieBoba RafelsonaListonosz zawsze dzwoni dwa razy (The Postman Always Rings Twice, 1981) zJessiką Lange[94]. Za rolędramaturgaEugene’a O’Neilla w filmieWarrena Beatty’egoCzerwoni (Reds, 1981) był nominowany doOscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[95]). Wcielił się w rolę agenta imigracujnego Charliego Smitha w filmie kryminalnymTony’ego RichardsonaNa granicy (The Border, 1982)[96]. Richardson podczas pracy na planie filmu chciał, aby Nicholson grał swoją rolę mniej ekspresywnie niż we wcześniejszych rolach[34]. Tak wspominał pracę Nicholsona na planie: „Jest taki, jakie były gwiazdylat 30. i40. Może przyjść na plan i dostarczyć, bez zamieszania, bez długiego chodzenia po nim. »Czego chcesz? Dobrze«. I po prostu robi to od razu. A potem, jeśli chcesz, żeby zrobił to w inny sposób przy następnym ujęciu, może się do tego przystosować”[34].

Za rolę emerytowanego astronauty Garretta Breedlove'a (za którą otrzymał 1 mln dol. gaży oraz udział w zyskach) w kasowym i nagrodzonymOscarem za najlepszy film komediodramacieJamesa L. BrooksaCzułe słówka (Terms of Endearment, 1983) zShirley MacLaine iDebrą Winger zdobyłOscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[97].Patrick McGilligan twierdził, że była to jedna z najbardziej złożonych i niezapomnianych ról odegranych przez Nicholsona[34]. Za rolę Charleya Partanny w komedii sensacyjnejJohna HustonaHonor Prizzich (Prizzi’s Honor,1985) był nominowany doOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[98]. Huston tak ocenił aktorstwo Nicholsona: „On po prostu oświetla książkę. Zaimponował mi jedną sceną po drugiej; film składa się głównie z pierwszych ujęć z nim”[99].

Nicholson następnie zagrał główną rolę męską w tragikomediiMike’a NicholsaZgaga (Heartburn,1986) zMeryl Streep i kasowej czarnej komediiGeorge’a MilleraCzarownice z Eastwick (The Witches of Eastwick,1987) zCher,Susan Sarandon iMichelle Pfeiffer oraz drugoplanową rolę sprytnego prezentera wiadomości telewizyjnych w tragikomediiJamesa L. BrooksaTelepasja (Broadcast News, 1987)[100]. Za rolę Francisa Phelana, członka pierwszoligowego zespołu baseballowego (za którą otrzymał 5 mln dol.), w dramacieHéctora BabencoChwasty (Ironweed, 1987) zMeryl Streep otrzymał kolejną w karierze nominację doOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[101][102]. Za występy wCzarownicach…,Telemanii iChwastach otrzymał nagrodę dla najlepszego aktora odStowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych[103]. W tym okresie odrzucił rolę pisarza Petera Fallowa w komediodramacieBriana De PalmyFajerwerki próżności (The Bonfire of the Vanities, 1990) i ubiegał się o rolę Charliego Babbitta, brata głównego bohatera dramatuBarry’ego LevinsonaRain Man (1988), jednak reżyser powierzył tę rolęTomowi Cruise’owi[103].

EksponatNational Wax Museum wDublinie przedstawiający Nicholsona w roliJokera

Za rolę psychotycznego złoczyńcyJokera / Jacka Napiera w filmieTima BurtonaBatman (1989)[104] otrzymał nominację doZłotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu,Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego iNagrody Saturna dla najlepszego aktora. Film stał się międzynarodowym hitem i do 1996 przyniósł twórcom 2 mld dol. zysku, a Nicholson dzięki lukratywnej umowie otrzymał procent od sprzedaży brutto szacowanej na co najmniej 60 mlndol[105][106]. Nicholson nie krył dumy ze swojej roli, określając ją „dziełempop-artu[107]. Dzięki roli Jokera stał się także najpopularniejszą gwiazdą i największą gwiazdą kasową 1989 roku[108]. Po występie wBatmanie negocjował rolęHannibala Lectera w thrillerze psychologicznymJonathana Demme’aMilczenie owiec (The Silence of the Lambs, 1991) i podwójną rolę – doktora Jekylla i pana Hyde’a – w horrorzeStephena FrearsaMary Reilly, jednak ostatecznie nie zagrał w żadnym z tych filmów[109].

Lata 90.

[edytuj |edytuj kod]
Dennis Hopper i Nicholson (1990)

W marcu 1990 wraz zWarrenem Beattym podczas62. ceremonii wręczenia Oscarów ogłosił laureatanagrody za najlepszy film. Powrócił do roli Jake’a Gittesa w wyreżyserowanym przez siebie dramacie kryminalnymDwóch Jake’ów (The Two Jakes, 1990),kontynuacji filmuChinatown z 1974[110]. Za film zebrał głównie negatywne recenzje i poniósł z nim komercyjną porażkę, notując 15 mln dol. straty[111]. Następnie wyprodukował dramat Blaine NovakBlue Champagne zJennifer Nicholson(inne języki) iRebeką Broussard(inne języki), jednak film nigdy nie trafił do kin[112]. Za rolę porywczego pułkownika Nathana Jessupa, który próbuje tuszować przed wymiarem sprawiedliwości występujące wamerykańskiej armii zjawisko fali (za rolę otrzymał 5 mln dol.), wdramacieRoba ReineraLudzie honoru (1992) zTomem Cruise’em iDemi Moore otrzymał nominację doOscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[113][114]. Reiner wspominał wpływ doświadczenia zawodowego Nicholsona na innychaktorów podczas prób słowami: „Miałem szczęście, że miałem Jacka Nicholsona. On wie, co robi, i za każdym razem przychodzi grać, w pełni występ! A to, co mówi wielu innymaktorom, to: »Ooooo, lepiej zabiorę się do mojej gry, ponieważ ten facet przychodzi grać! Więc nie mogę się powstrzymać; muszę do niego podejść. On nadaje ton«”[115].

W 1992 został współzałożycielem i współwłaścicielem restauracji „Monkey Bar” w Los Angeles, która została zamknięta wiosną 1996[116].

Za kolejne role filmowe – Harry’ego Blissa w filmieKłopoty z facetami (Man Trouble, 1992) iJimmy’ego Hoffy w filmieHoffa (1992) był nominowany doZłotej Maliny dla najgorszego aktora[117], a za występ wHoffie otrzymał także nominację doZłotych Globów dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym[118]. W 1993 podczas65. ceremonii wręczenia Oscarów ogłosił laureataOscara za najlepszy film. W tym okresie zagrał w kilku innych słabo przyjętych przez krytyków i publiczność filmach: horrorzeMike’a NicholsaWilk (Wolf, 1994), dramacie psychologicznymSeana PennaObsesja (The Crossing Guard, 1995), dramacie obyczajowym Roberta HarlingaCzułe słówka: ciąg dalszy (The Evening Star, 1996) oraz kryminaleBoba RafelsonaKrew i wino (Blood and Wine, 1996)[119].

W 1994 został uhonorowany przezAmerykański Instytut Filmowy nagrodą za całokształt twórczości[120]. W 1996 ponownie nawiązał współpracę zTimem Burtonem, tym razem przy komedii fantastycznonaukowejMarsjanie atakują! (Mars Attacks!, 1996), w której wcielił się w podwójną rolę:prezydenta Stanów Zjednoczonych Jamesa Dale’a i dewelopera zLas Vegas Art Landa.Krytyk filmowyDavid Thomson stwierdził, że Nicholson w tym filmie wcielił się w jedną ze swoich najlepszych postaci ekranowych, tj. kogoś, kto jest „warczącym, tępym, inteligentnym, szlachetnym, łobuzem – wszystkie części Jacka”[121].

Za rolę Melvina Udalla – zabawnego, podłego powieściopisarza z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi – w kasowejkomedii romantycznejJamesa L. BrooksaLepiej być nie może (As Good As It Gets, 1997)[122] otrzymałOscarem dla najlepszego aktora pierwszoplanowego iZłoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu[123]. O kreowaniu roli Udalla powiedział: „Jestem aktoremmetody studio. Więc miałem skłonność do przedstawiania pewnego rodzaju klinicznego obrazu tego zaburzenia”[124]. Sam film odniósł ogromny sukces finansowy (zarobił 314 mlndol.), co uczyniło ten film drugim – poBatmanie – najbardziej dochodowym filmem z udziałem Nicholsona[36]. Aktor początkowo nie lubił grać roli mężczyzny w średnim wieku u boku znacznie młodszejHelen Hunt, widząc w tym klisz filmowy, jednak później stwierdził, że „Helen rozbroiła to na pierwszym spotkaniu”, dzięki czemu „przestał o tym myśleć”[122].Krytyk filmowyJack Mathews(inne języki) podsumował rolę Nicholsona w filmie jako „jeden z tych występów, które uświadamiają, jak dobrze bawi sięaktor[122].ScenarzystaAndrew Horton opisał relacje na ekranie Nicholsona i Hunt jako "ogień i lód, olej i woda – pozornie kompletne przeciwieństwa"[125].

Ostatnie lata

[edytuj |edytuj kod]
Nicholson iWładimir Putin (2001)

24 stycznia 1999 odebrałNagrodę im. Cecila B. DeMille’a podczas56. ceremonii wręczenia Złotych Globów. Zagrał Jerry’ego Blacka, policyjnego detektywa, który tuż przed przejściem na emeryturę szuka mordercy siedmioletniej dziewczynki, w thrillerze psychologicznymSeana PennaObietnica (The Pledge, 2001)[126]. W tym samym roku podczas23.Międzynarodowego Festiwalu Filmowego wMoskwie otrzymałNagrodę Stanisławskiego(inne języki) za „zdobywanie wyżyn aktorstwa i wierności”[127]. Otrzymał także nagrodęKennedy Center Honor za wkład do kultury amerykańskiej[27].

Nicholson (2002)

Za tytułową rolę Warrena Schmidta, emerytowanegoaktuariusza zOmahy w stanieNebraska, który kwestionuje własne życie po śmierci żony, w filmieAlexandra Payne’aSchmidt (About Schmidt, 2002) uzyskał pochlebne recenzje, a także otrzymał nagrodę Critics’ Choice dla najlepszego aktora iZłoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym oraz nominację doOscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[128]. Następnie wystąpił w dwóch kasowych, choć negatywnie ocenianych przez krytyków komediach – zagrał Buddy’ego Rydella, agresywnego terapeutę przydzielonego do pomocy przesadnie pacyfistycznemu Dave’owi Buznikowi (Adam Sandler), w komediiPetera SegalaDwóch gniewnych ludzi (Anger Management, 2003) oraz Harry’ego Sanborna, starzejącego sięplayboya, który rozkochuje się w matce (Diane Keaton) swojej dziewczyny (Amanda Peet), w komedii romantycznejNancy MeyersLepiej późno niż później (Something’s Gotta Give, 2003)[129].

Za rolęFranka Costellę woscarowym filmieMartina ScorseseInfiltracja (2006),remake’uhongkońskiego filmuAndrew Lau(inne języki)Infernal Affairs: Piekielna gra (2002) zyskał przychylne recenzje krytyków i nominację doZłotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego. Następnie wcielił się w rolę odpowiednio Edwarda Cole’a, umierającego mężczyznę, który spełnia swoje cele przed śmiercią, w filmieChoć goni nas czas (2007) zMorganem Freemanem[130]. Przygotowując się do tej roli, odwiedził szpital wLos Angeles, by zobaczyć, jak ludzie chorzy naraka radzili sobie ze swoimi chorobami. W 2006 i 2007 podczas78. i79. ceremonii wręczenia Oscarów ogłosił laureatanagrody za najlepszy film.

Nicholson (2010)

Zagrał drugoplanową rolę Charlesa Madisona w filmieJamesa L. BrooksaSkąd wiesz? (2010)[131]. Była to zarazem ostatnia rola Nicholsona w karierze aktorskiej. W następnych latach donoszono, że aktor wycofał się z aktorstwa w wyniku utraty pamięci[132]. We wrześniu 2013 w artykule czasopisma „Vanity Fair” Nicholson wyznał, że nie uważa się za emeryta, a jedynie, że jest teraz mniej skłonny do „bycia tam już”[133].

W 2013 wraz zpierwszą damą Stanów ZjednoczonychMichelle Obamą podczas85. ceremonii wręczenia Oscarów wręczyłOscara za najlepszy film. 15 lutego 2015 wystąpił w roli prezentera w odcinku programuSaturday Night Live z okazji 40. rocznicy jego istnienia[134]. 3 czerwca 2016 pojawił się w programieHBOThe Fight Game z Jimem Lampleyem, w którym udzielił wywiadu na wyłączność o przyjaźni ze zmarłym kilka dni wcześniejbokseremMuhammadem Alim[135]. W 2017 podano informację, że zagra wanglojęzycznymremake’uniemiecko-austriackiego filmuToni Erdmann u bokuKristen Wiig[136], jednak projekt został ostatecznie porzucony przez całą ekipę filmu[137]. Z powodu przejścia na emeryturę odrzucił propozycję zagrania w filmachMike’a Flanagana:Doktor Sen iPlayer One[138][139].

Filmografia

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Filmografia Jacka Nicholsona.

Nagrody

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Lista nagród i nominacji Jacka Nicholsona.

Życie prywatne

[edytuj |edytuj kod]

Związki i dzieci

[edytuj |edytuj kod]

Znany był z powodu bogatego życia miłosnego[140][141][142], dzięki czemu znalazł się na liście "Top 10 Living Legends of Sex" czasopisma „Maxim[143]. Ma co najmniej szóstkę dzieci z pięciu różnych związków, jednak ożenił się tylko raz[144]. Nicholson stwierdził, że dzieci „dają twojemu życiu rezonans, którego nie może mieć bez nich”, po czym dodał: „Jako ojciec jestem tam cały czas. Daję bezwarunkową miłość”[107].

17 czerwca 1962 ożenił się z aktorkąSandrą Knight(inne języki), z którą zamieszkał w domu przy 7507 Lexington Avenue w Nowym Jorku[47]. Mają córkę, projektantkę mody Jennifer (ur. 13 września 1963)[50], która z małżeństwa z Markiem Norfleetem ma dwóch synów: Seana (ur. 1997) i Duke’a (ur. 1999)[145][146]. 1 kwietnia 1967 Nicholson i Knight ogłosili separację, a 8 sierpnia 1968 się rozwiedli[147].

Ze związku z aktorkąSusan Anspach(inne języki)[148] ma syna Caleba Jamesa Goddarda[a] (ur. 26 września 1970)[149][150]. Nicholson w 1984 stwierdził, że nie jest pewny swojego ojcostwa do Caleba[151]. W 1984 po raz pierwszy spotkał się z Calebem i a od tamtej pory sporadycznie się z nim widywał[152]. W wywiadzie dla magazynu „Rolling Stone” z marca 1998 uznał Caleba za swojego syna i stwierdził, że „teraz pięknie się dogadują”[153][154]. W 2018 w nekrologu Anspach, umieszczonym w dziennikuThe New York Times, nazwano Caleba „jej synem, którego ojcem jest Jack Nicholson”[155].

Nicholson iMichelle Phillips na gali wręczeniaZłotych Globów (1971)

W latach 1971–1973 był w związku zpiosenkarkąMichelle Phillips[156][157]. Para oczekiwała dziecka, jednak Phillips poroniła[158]. W latach 1973–1990 pozostawał w nieformalnym związku z aktorkąAnjelicą Huston, jednak nie był jej wierny i wdawał się w liczne romanse[159]. Z modelkąWinnie Hollman(inne języki) ma córkę Honey Hollman (ur. 1981), do której nigdy jednak się nie przyznał[160]. W latach 1989–1992 był związany z aktorką ikelnerkąRebekki Broussard(inne języki), z którą ma córkęLorraine (ur. 16 kwietnia 1990) i syna Raya (ur. 20 lutego 1992)[161][162]. Jeszcze w trakcie trwania związku z Broussard nawiązał wieloletni romans z modelką Cynthią Basinet, który trwał do lutego 1999[163]. 15 sierpnia 1994kelnerkaJeannine Gourin urodziła córkę Tessę, której ojcem miał być Nicholson, ale aktor nigdy publicznie nie przyznał się do dziecka[164][165], choć przez wiele lat płacił na jego utrzymanie[166]. W latach 1999–2004 z przerwami spotykał się z aktorkąLarą Flynn Boyle[167].

Krytyk filmowyDavid Thomson powiedział o Nicholsonie: „Nicholson tohollywoodzka gwiazda, która jest prawie jak postać z jakiejś powieści naszych czasów. Jest też najbardziej ukochaną z gwiazd – nawet jego ogromne bogactwo, lekkomyślne starzenie się i publiczne katastrofy jego życia prywatnego nie mogą tego umniejszyć… Bo wciąż jest kamieniem probierczym, kimś, kogo cenimy za sposób, w jaki nam pomaga zobaczyć siebie”[121].

Problemy z prawem

[edytuj |edytuj kod]

8 lutego 1994 na skrzyżowaniu w San Fernando wNorth Hollywood kilkukrotnie uderzył kijem golfowym wMercedesa-Benza należącego do Roberta Blanka, rozbijając maskę i niszcząc dach samochodu[168]. Jeden ze świadków zdarzenia potwierdził atak Nicholsona, w związku z czym aktorowi postawiono zarzuty o napaść i wandalizm[168]. Blank żądał zadośćuczynienia za napad z pobiciem i wyrządzenie szkód moralnych[168]. Nicholson przyznał się do „niekontrolowanego zachowania” i przeprosił Blanka, z którym ostatecznie osiągnął ugodę[169], która obejmowała czek na 500 tys.dol. dla poszkodowanego[170].

W 1996Catherine Shaheen pozwała Nicholsona za napad, pobicie i szkody emocjonalne po tym, jak aktor nie wypłacił jej obiecanego 1 tys.dol. za seks[171]. Mimo otrzymania ugody w wysokości 32 tys.dol., Shaheen stwierdziła, że to nie wystarczy, aby pokryć zadane jej obrażenia, w tym zerwanie implantu piersi oraz uraz mózgu[168], który, jak stwierdziła, „w rzeczywistości ją zabił”[172].

Przyjaźń

[edytuj |edytuj kod]

Przez kilka lat mieszkał obokMarlona Brando w domu przy ulicyMulholland Drive (zakupionym w 1971 za 80 tys. dol.) w dzielnicyLos Angeles wBeverly Hills[173]. W pobliżu mieszkał równieżWarren Beatty, w związku z czym ulica była nazywana "Bad Boy Drive". Po śmierci Brando w 2004 kupił jegobungalow za ok. 6,1 mlndol. z zamiarem jego rozbiórki. Stwierdził, że zdecydował się na taki krok z szacunku dla spuścizny zmarłego aktora, ponieważ renowacja „opuszczonego” budynku, który był nękany przez pleśń, stała się zbyt kosztowna.

Przyjaźń Nicholsona zpisarzem-dziennikarzem,Hunterem S. Thompsonem została opisana w jego autobiografii pt.Kingdom of Fear. Po śmierci Thompsona w 2005 Nicholson wraz z innymiaktoramiJohnem Cusackiem,Johnnym Deppem iSeanem Pennem – wziął udział w prywatnym nabożeństwie żałobnym w stanieKolorado[174].

Był także bliskim przyjacielemRoberta Evansaproducenta m.in.Chinatown. Po tym, jak Evans stracił dom Woodland w wyniku napadu narkotykowego wlatach 80., Nicholson wraz z przyjaciółmi kupił mu nowy dom[175].

Przyjaźnił się także zQuincym Jonesem i został ojcem chrzestnym córki muzyka, Jolie[176].

Hobby

[edytuj |edytuj kod]

Jest fanem występującego w lidzeNBALos Angeles Lakers[177][178]. Podczas meczów czasem wdał się w kłótnie z sędziami i zawodnikami drużyn przeciwnych[179]. 11 maja 2003 podczas meczu półfinałowegoKonferencji Zachodniej fazyplay-off ligi NBA, w którymLos Angeles Lakers grało u siebie zSan Antonio Spurs (99:95), wszedł na plac gry i krzyczał na sędziego, w wyniku czego groziło mu wyrzucenie z tego meczu, jednak ostatecznie pozostał na trybunach do końca[180][181].

Jest miłośnikiem sztukiXX wieku i sztuki współczesnej. Kolekcjonuje obrazyTamary Łempickiej[182], Jiriego Sehnala[183],Henriego Matisse’a,Andy’ego Warhola iJacka Vettriano[184]. W 1995 artystaEdward Ruscha stwierdził, że Nicholson ma „jedną z najlepszych kolekcji na świecie”[185].

Poglądy polityczne

[edytuj |edytuj kod]

Nicholson określił siebie jako „dożywotniegoirlandzkiego demokratę”, chociaż wspomniał, że popiera każdego prezydenta[186]. Choć jest przeciwnyaborcji, jest za wyborem; twierdził: „Jestem za wyborem, ale jestem przeciwaborcji, ponieważ sam jestem nieślubnym dzieckiem, a przyjęcie innego stanowiska byłoby hipokryzją. Byłbym martwy. Nie istniałbym. (…) Nie mam nic poza całkowitym podziwem, wdzięcznością i szacunkiem dla siły kobiet, które podjęły decyzję, którą podjęły w moim indywidualnym przypadku”.

W 1972 wziął udział w kampanii demokratycznego senatoraGeorge’a McGoverna przedwyborami prezydenckimi w Stanach Zjednoczonych[187]. Popierał kandydaturęBilla Clintona wwyborach prezydenckich w latach 90. i publicznie wspierał go po wybuchu seks-afery zMoniką Lewinsky[188]. W 2020 poparł kandydataBerniego Sandersa wwyborach prezydenckich w USA[189].

Poglądy religijne

[edytuj |edytuj kod]

Wychowywał się w wierzerzymskokatolickiej swojej matki, został ochrzczony w 1943 w Kościele Wniebowstąpienia w Bradley Beach[38]. W dorosłym życiu stał sięagnostykiem[38]. W 1992 w wywiadzie dla czasopisma „Vanity Fair” wyznał: „Teraz nie wierzę w Boga. Nadal mogę wzbudzić zazdrość wobec kogoś, kto ma wiarę. Widzę, jak może to być głęboko kojące doświadczenie”[190].

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]

Uwagi

[edytuj |edytuj kod]
  1. Caleb James Goddard otrzymał nazwisko po Marku Goddardzie, za którego Susan Anspach wyszła w trakcie ciąży i który przysposobił jej dziecko

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Jack Nicholson décoré par Jack Lang. bibliotheque-paysflechois.fr. [dostęp 2025-10-13]. (fr.).
  2. Jack Nicholson Biography. jack-nicholson.info. [dostęp 2015-07-01]. [zarchiwizowane ztego adresu (2015-06-09)]. (ang.).
  3. abEphraim Katz: The Film Encyclopedia. HarperCollins, 2012, s. 1079–1080.
  4. David Gritten (2015-09-05): Jack Nicholson: he's as good as they get. „The Daily Telegraph”. [dostęp 2015-07-01]. [zarchiwizowane ztego adresu (2019-06-09)]. (ang.).
  5. abDouglas 2006 ↓, s. 18.
  6. Jack Nicholson – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  7. abOn His Own Terms. cigaraficionado.com. [zarchiwizowane ztego adresu (2010-03-31)]. [data dostępu: 2010-03-31](ang.)
  8. abcDennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2008, s. 229.
  9. Douglas 2006 ↓, s. 17, 116.
  10. abcdDennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2007.ISBN 978-0-471-72246-5.
  11. June and Don's Certificate of Marriage(ang.)
  12. Douglas 2006 ↓, s. 17, 143.
  13. abDouglas 2006 ↓, s. 17.
  14. Dennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2008, s. 8, 278.
  15. The Great Seducer: Jack Nicholson. „Rolling Stone”, 1984-03-29. 
  16. Douglas 2006 ↓, s. 18–19, 116.
  17. Douglas 2006 ↓, s. 21–22.
  18. abcdDouglas 2006 ↓, s. 22.
  19. Douglas 2006 ↓, s. 21.
  20. Douglas 2006 ↓, s. 20.
  21. abINTERVIEW / Great film, Jack, now let's talk about you: Jack Nicholson [data dostępu: 1993-02-23](ang.)
  22. Jack Nicholson, [w:]Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
  23. Jack Nicholson w bazie FamilySearch.org(ang.)
  24. Douglas 2006 ↓, s. 22, 24–26.
  25. Jack Nicholson Receives Cecil B Demille Award – Golden Globes 1999 [data dostępu: 2011-01-29](ang.)
  26. Douglas 2006 ↓, s. 24.
  27. abDouglas 2006 ↓, s. 243.
  28. abcDouglas 2006 ↓, s. 25.
  29. Douglas 2006 ↓, s. 20, 26.
  30. Douglas 2006 ↓, s. 25–26.
  31. Douglas 2006 ↓, s. 26–27.
  32. Douglas 2006 ↓, s. 27.
  33. abCalum Cumming: Jack Nicholson. Bloomington: Author House, 2014, s. 18.ISBN 978-1-4918-9225-1.
  34. abcdefgPatrick McGilligan: Jack's Life: A Biography of Jack Nicholson. W.W. Norton & Company, 1996, s. 126, 219.ISBN 978-0-393-31378-9.
  35. Jack Nicholson. Remembering Marlon. „Rolling Stone”, s. 110, 2004-08-19. 
  36. abMarc Eliot: Nicholson: A Biography. Random House, 2013.
  37. Douglas 2006 ↓, s. 31, 34.
  38. abcDouglas 2006 ↓, s. 23.
  39. Douglas 2006 ↓, s. 29–40.
  40. abcDouglas 2006 ↓, s. 32.
  41. abDouglas 2006 ↓, s. 33.
  42. Douglas 2006 ↓, s. 33, 35.
  43. Douglas 2006 ↓, s. 36.
  44. Douglas 2006 ↓, s. 39.
  45. Douglas 2006 ↓, s. 40, 42–44, 51.
  46. Douglas 2006 ↓, s. 40–41.
  47. abDouglas 2006 ↓, s. 42.
  48. Douglas 2006 ↓, s. 41.
  49. Douglas 2006 ↓, s. 43.
  50. abDouglas 2006 ↓, s. 45.
  51. Douglas 2006 ↓, s. 46.
  52. Douglas 2006 ↓, s. 47.
  53. Jack Nicholson. Rotten Tomatoes. [dostęp 2020-04-25]. (ang.).
  54. Douglas 2006 ↓, s. 50.
  55. Douglas 2006 ↓, s. 48–51.
  56. Lawrence Linderman. Wywiad z Peterem Fondą. „Playboy”, wrzesień 1970. 
  57. Douglas 2006 ↓, s. 51–53.
  58. abJohn Parker.Michael Douglas: Acting on Instinct, Hachette Book Group (2011)e-book(ang.)
  59. Douglas 2006 ↓, s. 53–58.
  60. Douglas 2006 ↓, s. 63.
  61. Easy rider: The Jack Nicholson interview [data dostępu: 2008-02-24](ang.)
  62. Douglas 2006 ↓, s. 59, 95.
  63. Paul Duncan: Stanley Kubrick: The Complete Films. Taschen GmbH, 2003, s. 122.ISBN 978-3-8365-2775-0.
  64. Douglas 2006 ↓, s. 61–63.
  65. Douglas 2006 ↓, s. 69–70, 76–77, 80.
  66. Hold the Chicken – Five Easy Pieces (3/8) Movie CLIP (1970) HD [data dostępu: 2012-10-07](ang.)
  67. Robert Crane: The Early Years. Wyd. University Press of Kentucky. 2012.
  68. abDouglas 2006 ↓, s. 78.
  69. Douglas 2006 ↓, s. 83, 85–88.
  70. Douglas 2006 ↓, s. 88.
  71. Douglas 2006 ↓, s. 90–94.
  72. Douglas 2006 ↓, s. 95.
  73. Douglas 2006 ↓, s. 96–99.
  74. abDouglas 2006 ↓, s. 97.
  75. Douglas 2006 ↓, s. 100–102.
  76. Chinatown w bazieZłotych Globów(ang.)
  77. Douglas 2006 ↓, s. 109–112.
  78. Roger Ebert: The Great Movies. Cz. 1. Broadway Books, 2002, s. 106.
  79. Roger Ebert: 27 Movies from the Dark Side: Ebert's Essentials. Wyd. e-book. Andrews McMeel Publishing, 2012.
  80. Douglas 2006 ↓, s. 107–108.
  81. Douglas 2006 ↓, s. 115–116.
  82. ‘Cuckoo's Nest’ Wins Top 3 Oscars [data dostępu: 1976-03-30](ang.)
  83. Douglas 2006 ↓, s. 119–124, 131–132.
  84. Douglas 2006 ↓, s. 120.
  85. Douglas 2006 ↓, s. 125–127, 130.
  86. Douglas 2006 ↓, s. 128–130.
  87. Douglas 2006 ↓, s. 140–142.
  88. Douglas 2006 ↓, s. 142.
  89. Douglas 2006 ↓, s. 140–142, 145.
  90. Patrick Webster: Love and Death in Kubrick: A Critical Study of the Films. McFarland & Company, 2010, s. 221.ISBN 978-0-7864-5916-2.
  91. Douglas 2006 ↓, s. 146–150.
  92. abVincent LoBrutto: Stanley Kubrick: A Biography. Da Capo Press, 1997, s. 420.
  93. Michel Climent: Kubrick: The Definitive Edition. Faber and Faber, 1980; 1999.
  94. Douglas 2006 ↓, s. 153–155.
  95. The 54th Academy Awards: 1982(ang.)
  96. Douglas 2006 ↓, s. 156.
  97. Douglas 2006 ↓, s. 170–174.
  98. The 58th Academy Awards: 1986(ang.)
  99. Lawrence Grobel. Wywiad z Johnem Hustonem. „Playboy”, wrzesień 1985. 
  100. Douglas 2006 ↓, s. 181–184.
  101. The 60th Academy Awards: 1988(ang.)
  102. Douglas 2006 ↓, s. 184–187.
  103. abDouglas 2006 ↓, s. 187.
  104. Douglas 2006 ↓, s. 191–194.
  105. Douglas 2006 ↓, s. 194.
  106. You don't know Jack (Nicholson) [data dostępu: 2013-11-08](ang.)
  107. abRyan D'Agostino: Esquire the Meaning of Life: Wisdom, Humor, and Damn Good Advice from 64 Extraordinary Lives. Sterling Publishing, 2009, s. 97–99.
  108. Douglas 2006 ↓, s. 194–195.
  109. Douglas 2006 ↓, s. 191–195.
  110. Douglas 2006 ↓, s. 195–196.
  111. Douglas 2006 ↓, s. 199–200.
  112. Douglas 2006 ↓, s. 202.
  113. The 65th Academy Awards: 1993(ang.)
  114. Douglas 2006 ↓, s. 206–208.
  115. Jeremy Kagan: Directors Close Up. Scarecrow Press, 2006, s. 148.
  116. Douglas 2006 ↓, s. 208, 211, 238.
  117. Razzie nominations 1992. razzies.com. [zarchiwizowane ztego adresu (2012-08-31)]. [data dostępu: 2012-08-31](ang.)
  118. Jack Nicholson w bazieZłotych Globów(ang.)
  119. Douglas 2006 ↓, s. 206.
  120. Douglas 2006 ↓, s. 219–220.
  121. abDavid Thomson: The New Biographical Dictionary of Film. Alfred A. Knopf, 2002, s. 634–635.
  122. abcDamien Bona: Inside Oscar 2. Wyd. e-book. Random House, 2002.
  123. Douglas 2006 ↓, s. 228–229.
  124. Fred Schruers: Rolling Stone Interview with Jack Nicholson. Rolling Stone, 1998, s. 38–40.
  125. Andrew Horton: Laughing Out Loud: Writing the Comedy-centered Screenplay. Berkeley: UC Press, 2000, s. 64.ISBN 978-0520220157.
  126. Douglas 2006 ↓, s. 235.
  127. 23rd Moscow International Film Festival (2001). moscowfilmfestival.ru. [zarchiwizowane ztego adresu (2013-03-28)]. (ang.).
  128. Douglas 2006 ↓, s. 249–254.
  129. Douglas 2006 ↓, s. 256–259, 262–265.
  130. The Bucket List (4/4) Movie CLIP – He Saved My Life (2007) HD [data dostępu: 2011-05-27](ang.)
  131. The Lost Roles of Bill Murray. splitsider.com. [zarchiwizowane ztego adresu (2015-05-20)]. [data dostępu: 2011-02-17](ang.)
  132. Jack Nicholson 'retires from acting due to memory loss' [data dostępu: 2013-09-05](ang.)
  133. Jack Nicholson–Retirement Clarification: The Actor Is Retiring from Hitting on Women, Not Acting [data dostępu: 2013-09-16](ang.)
  134. Politics – SNL 40th Anniversary Special [data dostępu: 2015-02-16](ang.)
  135. HBO’s Jim Lampley captures essence of Muhammad Ali in ‘The Fight Game’ closing [data dostępu: 2016-06-15](ang.)
  136. Jack Nicholson, Kristen Wiig to Star in ‘Toni Erdmann’ Remake (EXCLUSIVE) [data dostępu: 2017-07-02](ang.)
  137. Jack Nicholson Drops Out Of ‘Toni Erdmann’ As American Remake Sees Behind-The-Scenes Changes [data dostępu: 2018-08-15](ang.)
  138. How ‘Doctor Sleep’ Filmmakers Pulled Off That ‘Shining’ Cameo [data dostępu: 2019-10-30](ang.)
  139. Shades of The Shining: Hunting for Easter Eggs in Doctor Sleep [data dostępu: 2019-11-09](ang.)
  140. Douglas 2006 ↓, s. 14, 19, 80, 92, 191.
  141. Jack Nicholson: The Hollywood Heartbreaker [data dostępu: 2019-09-30](ang.)
  142. Jack Nicholson: I’m “Uncomfortable” With “Sex Legend” Rumors [data dostępu: 2012-11-06](ang.)
  143. The Living Legends of Sex [data dostępu: 2019-01-19](ang.)
  144. Nicholson Kids Hard To Count [data dostępu: 2007-08-04](ang.)
  145. Meet Duke Nicholson, Jack’s Grandson and In-Demand Actor [data dostępu: 2019-12-17](ang.)
  146. Douglas 2006 ↓, s. 266.
  147. Douglas 2006 ↓, s. 49.
  148. Douglas 2006 ↓, s. 73.
  149. Douglas 2006 ↓, s. 73, 76.
  150. Jack Nicholson’s Son Looks Identical To Him When He Was Young [data dostępu: 2017-03-30](ang.)
  151. Wywiad z Jackiem Nicholsonem [data dostępu: 1984-03-29](ang.)
  152. Douglas 2006 ↓, s. 169–170.
  153. Jack Nicholson: The Badass Hollywood Star [data dostępu: 1998-03-19](ang.)
  154. The House That Jack Owns [data dostępu: 1996-01-01](ang.)
  155. Susan Anspach, 75, Dies; Daring Actress in Maverick Films. nytimes.com. [zarchiwizowane ztego adresu (2019-03-28)]. [data dostępu: 2018-04-05](ang.)
  156. Douglas 2006 ↓, s. 88–89, 103.
  157. California Dreamgirl [data dostępu: 2007-11-20](ang.)
  158. Michelle Phillips Is a Mama Again, and Grainger Hines Is a Papa, but Don't Bill Them as Mr. and Mrs. [data dostępu: 1982-04-26](ang.)
  159. Douglas 2006 ↓, s. 16, 105–107, 127, 141, 151–153, 164, 166–167, 183, 186–188, 198.
  160. The women Jack Nicholson loved and lost: In pictures. telegraph.co.uk. [zarchiwizowane ztego adresu (2018-08-12)]. [data dostępu: 2015-01-13](ang.)
  161. Jack Nicholson, Daughter Lorraine Nicholson Make Rare Public Appearance Together: Photos [data dostępu: 2014-12-16](ang.)
  162. Sam Creighton (2014-08-18): Share or comment on this article: Jack Nicholson's youngest son Ray is spitting image of his father. „Daily Mail”. [dostęp 2020-04-26]. (ang.).
  163. Douglas 2006 ↓, s. 9–12, 221–223, 229–237.
  164. Up in smoke [data dostępu: 2012-05-08](ang.)
  165. Dennis McDougal: Five Easy Decades: How Jack Nicholson Became the Biggest Movie Star in Modern Times. Hoboken: John Wiley & Sons, 2008, s. 351.
  166. Douglas 2006 ↓, s. 214.
  167. Douglas 2006 ↓, s. 224–226, 241–242.
  168. abcdDouglas 2006 ↓, s. 217.
  169. Douglas 2006 ↓, s. 217–218.
  170. The religion of Jack Nicholson, actor. adherents.com. [zarchiwizowane ztego adresu (2015-10-09)]. [data dostępu: 2005-12-16](ang.)
  171. Douglas 2006 ↓, s. 216–217.
  172. Jack Nicholson sued for assault [data dostępu: 2000-05-15](ang.)
  173. Douglas 2006 ↓, s. 66.
  174. Jack Nicholson Draws Hunter S. Thompson [data dostępu: 2005-09-03](ang.)
  175. The Kid Stays in the Picture [data dostępu: 2002-09-27](ang.)
  176. Douglas 2006 ↓, s. 66–67.
  177. Shirley Maclaine: Moje szczęśliwe gwiazdy. Wspomnienia hollywoodzkie. Barbara Korzon (tłum.). Wydawnictwo Videograf II, 1997, s. 134.ISBN 83-7183-048-3.
  178. Douglas 2006 ↓, s. 180, 260–261.
  179. Douglas 2006 ↓, s. 259–260.
  180. Nicholson gets court rage [data dostępu: 2003-05-11](ang.)
  181. Jack Nicholson yells at referee [data dostępu: 2003-05-11](ang.)
  182. New Angle on a Symbol of Art Deco : Painting: Tamara de Lempicka's portraits of the '20s and '30s leisure class are finding revived interest. articles.latimes.com. [zarchiwizowane ztego adresu (2016-03-06)]. [data dostępu: 1994-09-23](ang.)
  183. Douglas 2006 ↓, s. 131.
  184. Jack Nicholson loves him. The public adores him. His erotic art has made him millions and his posters outsell Van Gogh and Star Wars. So why is Jack Vettriano so bitter? [data dostępu: 1999-07-22](ang.)
  185. The Art of the Deal [data dostępu: 1995-04-01](ang.)
  186. Jack Nicholson goes public with his politics [data dostępu: 2007-12-20](ang.)
  187. Douglas 2006 ↓, s. 81.
  188. Douglas 2006 ↓, s. 205–206, 239.
  189. Who Is Winning the Democratic Celebrity Primary? [data dostępu: 2020-01-21](ang.)
  190. Warren Allen Smith: Celebrities in Hell. Fort Lee. New Jersery: Barricade Books, 2002.ISBN 978-0557666058.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
  • Edward Douglas: Jack Nicholson. Wielki uwodziciel. Wanda Gadomska (tłum.). Wydawnictwo Świat Książki, 2006.ISBN 978-83-247-0121-6.

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Filmy w reżyseriiJacka Nicholsona
1960-69
1970-79
1990-99
  • p
  • d
  • e
Nagrody Jacka Nicholsona
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
1936–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
1968–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
1946–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–
1950–1969
1970–1989
1990–2009
2010–2029

1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

NagrodaNational Board of Review dla najlepszego aktora
NagrodaNational Board of Review dla najlepszego aktora drugoplanowego
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jack_Nicholson&oldid=78013578
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp