Język ormiański,język armeński (orm.Հայերենtrb.hajeren) – język z rodzinyjęzyków indoeuropejskich z grupysatem, stanowiący w niej samodzielną gałąź (patrz:języki ormiańskie). Język naroduOrmian. Obecnie używany jest wRepublice Armenii, gdzie jest językiem urzędowym, a także wGruzji,Iranie,Syrii,Rosji, wLibanie i w 24 innych państwach przez 6 milionów ludzi. Był także, obok rosyjskiego, jednym z dwóch języków urzędowych nieistniejącej jużRepubliki Górskiego Karabachu[1] –separatystycznego państwa, które przestało istnieć 1 stycznia 2024 r. w wyniku przegrania walk zAzerbejdżanem[2].
Współcześnie istnieją dwastandardy języka ormiańskiego oraz liczne dialekty nieliterackie[3]. Standardy różnią się wymową niektórychgłosek, a takżeodmianą czasowników iczasami gramatycznymi. Ich nazwy pochodzą od miejsca ich powstania:
W liturgiiKościoła ormiańskiego używany jest dawny język ormiański zwanygrabar, który pochodzi z V–IX wieku, czyli okresu uznawanego za „złoty wiek”literatury ormiańskiej[4].
Ormianie polscy od XVII wieku, choć nie powszechnie, posługiwali się językiem zachodnioormiańskim. Na skutek postępującejpolonizacji znajomość języka ormiańskiego niemal zanikła – przetrwała jedynie w kolonii ormiańskiej wKutach nad Czeremoszem[5] (do II wojny światowej). Do dziś żyje w Polsce kilka osób, które pamiętają używany tam język zachodnioormiański.
Współcześnie język ormiański w zdecydowanej większości językoznawczych opracowań uważa się zajęzyk indoeuropejski, naznaczony silnym wpływem innych języków regionu, m.in.aramejskiego iśrednioperskiego. Według najpopularniejszych teorii język ten, a ściślej jego wczesne stadium nazywanejęzykiem praormiańskim, oddzielił się w starożytności od głównego pnia języków indoeuropejskich wraz z kilkoma innymi językami zaliczanymi doligi paleobałkańskiej. Za język najbliżej spokrewniony z ormiańskim uważano w przeszłościfrygijski, dziś teoria ta jest mniej popularna. Istnieją też hipotezy o bliższym związku języka ormiańskiego zjęzykiem greckim.
Zaproponowano też kilka innych, znacznie mniej popularnych hipotez, przeczących indoeuropejskiemu rodowodowi języka ormiańskiego. W myśl tych teorii język ormiański miałby nabrać cech indoeuropejskich pod wpływem interakcji z językami tej rodziny (zwłaszczaanatolijskimi), a genetycznepokrewieństwo wykazywać raczej z niektórymi językami hipotetycznejgrupy azjanickiej. Teorie te kwestionowane są przez zdecydowaną większość językoznawców. W 1875 roku niemiecki językoznawcaHeinrich Hübschmann opublikował pracęPołożenie języka ormiańskiego wśród języków indoeuropejskich, w której wykazuje, że język ormiański stanowi osobną gałąź wśród języków indoeuropejskich, a podobieństwa z językiem perskim i innymi starożytnymi językami są zapożyczeniami.
- ↑Promocja,Język rosyjski oficjalny w Górskim Karabachu - Studium Europy Wschodniej UW [online], 27 marca 2021 [dostęp 2025-04-29] .
- ↑Republika Górskiego Karabachu przestaje istnieć [online],Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 29 września 2023 [dostęp 2025-04-29] (pol.).
- ↑JozefJ. Genzor JozefJ.,Jazyky sveta: história a súčasnosť, Bratislava:Lingea, 2015, s. 105,ISBN 978-80-8145-114-0,OCLC 950004358 (słow.).
- ↑Obrządek ormiański [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2024-01-10] (pol.).
- ↑Do miast. W: Ferdynand Ossendowski: Huculszczyzna: Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, 1936, s. 65-66, seria: Cuda Polski. (pol.).
- Andrzej Pisowicz: Gramatyka ormiańska (Grabar – Aszcharabar). Kraków: 2001. Brak numerów stron w książce
- Andrzej Pisowicz, Szuszanik Sedojan, Norajr Norajr Ter-Grigorian: Mały słownik ormiańsko-polski, polsko-ormiański. Kraków: 2006. Brak numerów stron w książce
- Robert Godel: An introduction to the study of Classical Armenian. Wiesbaden: 1975. (ang.). Brak numerów stron w książce
- Jan Henrik Holst: Armenische Studien. Wiesbaden: 2009. (niem.). Brak numerów stron w książce
- Heinrich Hübschmann: Armenische Grammatik. Teil 1: Armenische Etymologie. 1895, seria: Bibliothek indogermanischer Grammatiken, Band 6. (niem.). Brak numerów stron w książce
.png)
