Ta strona zawiera symbole fonetyczneMAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znakówUnikodu.
Koptyjska inskrypcja z tekstem liturgicznym z V – VI wieku (Górny Egipt)
Do zapisu języka koptyjskiego używa się pisma koptyjskiego, które powstało na podstawie alfabetu greckiego. Sześć liter, które występują w piśmie koptyjskim nie wzięło się z greki, a są to: Ϣ, Ϥ, Ϧ, Ϩ, Ϫ, Ϭ oraz Ϯ.
Nie istniał jeden literacki język koptyjski: teksty pisano w pięciudialektach. Najważniejszymi były:
saidzki (sahidycki) – jako język literacki aż do X wieku n.e., początkowo był głównym dialektem koptyjskim;
bohairski (bohairyjski) – pierwotny dialekt Delty Zachodniej, od XI wieku zastąpił dialekt saidzki. Ma dużo greckich zapożyczeń (ok. 15% słownictwa), także gramatycznych.
Dialekty achmimski oraz fajumski miały znacznie mniejsze znaczenie i zasięg terytorialny.
W języku tym powstały głównie przekłady zBiblii,żywoty świętych i męczenników,bajki, a nawetpowieść historyczna. Nowy Testament przełożono na dialekt saidzki już w końcu II wieku, na początku III wieku na dialekt bohairycki. W języku koptyjskim zachowały się przekłady z greckiego (lubaramejskiego) niektórychapokryfów wczesnochrześcijańskich oraz oryginalne dziełagnostyckie, m.in.Ewangelia Judasza iEwangelia Tomasza (fragment tej ostatniej zachował się także w języku greckim). Najstarsze zachowane rękopisy z pełnym tekstem Ewangelii Mateusza pochodzą z II / III wieku (greckie rękopisy z pełnym tekstem Mateusza pochodzą dopiero z IV wieku).
Po podbiciuEgiptu przezArabów językKoptów powoli wymierał. Do wieku XVII / XVIII pisano w nim jeszcze pieśni kościelne, ale stopniowo stawał się wyłącznie rytualnym językiemnabożeństw. Jeszcze w XIX wieku, za czasówChampolliona, niektórzykapłani koptyjscy swobodnie mówili po koptyjsku, a nawet prowadzili w nim korespondencję. Na początku XX stulecia czyniono próby wprowadzenia języka koptyjskiego do szkół i uczynienia go znów językiem żywym. Próby te nie przyniosły rezultatu. W latach trzydziestych XX wieku odkryto, że niektórzy mieszkańcy wioski Pi-Solsel wGórnym Egipcie wciąż używają w swojej mowie (wjęzyku arabskim) szeregu wyrazów i zwrotów koptyjskich[2].
Obecnie, dzięki postępowi technicznemu, a także pojawieniu sięInternetu, język koptyjski na nowo wzbudził zainteresowanie. Zaczęto wprowadzać do niego nowe wyrazy i określenia (np.πιτελεναυ –telewizja,νιουὼ – program informacyjny itp.). Pojawiła się grupa dyskusyjna w tym języku, zgłoszono nawet projekt koptyjskiejWikipedii.
Słowo „Kopt” wywodzi się z języka koptyjskiego –Γαπτιας (a to z kolei z grekiΑίγυπτος) poprzezjęzyk arabski, w którym wyrazQibtقبط oznaczaEgipcjanina. Tak zaczęli nazywać mieszkańców dolinyNiluArabowie-muzułmanie.
Ponieważ pewna część mieszkańców Egiptu utrzymałachrześcijaństwo, określenieQibt oznaczało także egipskiego chrześcijanina. Stopniowo Egipcjanie przyjmowaliislam i zaczęli używać języka arabskiego. Jednak chrześcijanie egipscy zachowali nie tylkoreligię, lecz także ciągłość językową. Sfera występowania języka koptyjskiego była ograniczona, zachował się jedynie w religii i jej obrzędach. Współcześni Koptowie, tj. Egipcjanie-chrześcijanie, porozumiewają się po arabsku i jedynie kapłani rozumieją teksty napisane językiem koptyjskim.
