Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Język duński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
dansk
Obszar

Dania,Niemcy,Wyspy Owcze,Grenlandia i inne

Liczba mówiących

6 milionów

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy Dania
 Grenlandia
 Wyspy Owcze
jeden z urzędowych wUnii Europejskiej
Organ regulującyDansk Sprognævn
UNESCO1 bezpieczny
Ethnologue1 narodowy
Kody języka
ISO 639-1da
ISO 639-2dan
ISO 639-3dan
IETFda
Glottologdani1284,dani1285
Ethnologuedan
GOST 7.75–97дат 178
WALSdsh
SILDNS
Występowanie
Ilustracja
W Wikipedii
Zobacz też:język,języki świata
Wikipedia w języku duńskim
Słownik języka duńskiego
wWikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczneMAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znakówUnikodu.

Język duński (duń.dansk,det danske sprog) –język zgrupyskandynawskiejjęzyków germańskich. Posługuje się nim około 5,2 mln mówiących[1], głównie wDanii iSzlezwiku w północnychNiemczech (ok. 50 tys. osób). Duński w charakterzejęzyka urzędowego używany jest wDanii a także naWyspach Owczych. WIslandii, która aż do 1944 r. była posiadłością Danii, duński jest nauczany jako jeden z głównych języków obcych, obokangielskiego,norweskiego iszwedzkiego.

Historia

[edytuj |edytuj kod]

Najstarsze zapisyruniczne pochodzą z V w., natomiast zabytki języka duńskiego walfabecie łacińskim pochodzą z końca XIII w. (ustawySkanske Lov iJyske Lov). Można wyróżnić 3 głównedialekty: jutlandzki, zelandzki i fioński, przy czym standardowy język duński, tzw.rigsmål, powstał w XVII w. na bazie dialektu zelandzkiego.

Gramatyka

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Gramatyka języka duńskiego.

Gramatyka duńska jest zbliżona do gramatyki pozostałych kontynentalnych języków skandynawskich, tj.szwedzkiego inorweskiego, z którymi wspólnie ewoluowała. Mniejsze, choć wciąż wyraźnie zauważalne, jest podobieństwo do języków skandynawskich wyspiarskich (tj.islandzkiego ifarerskiego), które zachowały więcej zjęzyka staronordyckiego. Równie widoczne jest wyraźne pokrewieństwo z pozostałymijęzykami germańskimi, w tymangielskim iniemieckim.

Gramatyka duńska charakteryzuje się dużą prostotą, szczególnie widoczną przy porównaniu z formami staronordyckimi. Niemal całkowicie zanikładeklinacja i większość formkoniugacyjnych.

Ortografia

[edytuj |edytuj kod]
 Osobny artykuł:Alfabet duńsko-norweski.
Litery alfabetu duńskiego na klawiaturze komputera

Charakterystyczne dla języka duńskiego litery to Æ/æ, Ø/ø orazÅ/å[1] (ta ostatnia zapisywana przed reformą ortografii z roku 1948 jako Aa/aa[2]; taka pisownia pozostała w przypadku niektórych nazwisk i nazw miast, np.Aalborg[3]). Wyrazy zaczynające się na te litery znajdują się na końcu słowników i książek telefonicznych[2].

Przed wspomnianą reformą ortografiirzeczowniki zapisywanodużą literą, podobnie jak dziś wjęzyku niemieckim.

Odmiany

[edytuj |edytuj kod]
Występowanie jednego, dwóch oraz trzech rodzajów gramatycznych w duńskich dialektach. W Zelandii zaszło przejście od systemu trzyrodzajowego do dwurodzajowego. W dialektach znajdujących się na zachód od czerwonej linii rodzajnik określony występuje przed słowem określanym, podobnie jak w języku angielskim czy niemieckim, a na wschód od tej linii w formie końcówki danego słowa

Duńskijęzyk standardowy (duń.rigsdansk lubrigsmål) oparty jest na dialekcie miejskimKopenhagi oraz jej okolic. W odróżnieniu odjęzyka szwedzkiego oraznorweskiego, nie ma alternatywnych, regionalnych standardów językowych,dialekty obiegowe cechują się zaś niskimpoważaniem społecznym. Ponad 20% użytkowników języka duńskiego mieszka w strefie stołecznej, tu mieści się także ogromna większość instytucji rządowych i większych przedsiębiorstw, działa tu także telewizja państwowa, wychodzą większe gazety, dzięki czemudialekt miejski Kopenhagi oraz oparty na nimjęzyk literacki ma w społeczeństwie najwyższy prestiż.

Wyróżnia się trzy główne grupy dialektów języka duńskiego:

  • wschodnioduńskie (østdansk): dialekt Bornholmu;
  • duńskie wyspiarskie (ødansk): dialekty Zelandii, Fionii, Lollandii, Falster oraz wyspy Møn
  • jutlandzkie (jysk), dzielone następnie na wschodnio-,południowo-, zachodnio- i północnojutlandzkie.

Z historycznego punktu widzenia do dialektów wschodnioduńskich zalicza się także dialekty południowe języka szwedzkiego. Wynika to z faktu, że aż do 1658 r. obszarySkanii,Blekinge orazHallandu należały do Danii i były zamieszkane przez ludność duńską. Później natomiast obszary te zostały zajęte przez Szwecję i obecnie znajdują się na terenie tego państwa.

Zobacz też

[edytuj |edytuj kod]
Zobacz multimedia związane z tematem:Język duński
Zobacz hasłoduński w Wikisłowniku

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. abWojciech Walczak: Dania. Warszawa: PWN, 1984, s. 59.ISBN 83-01-05182-5.
  2. abRobin Allan: Danish. An essential grammar. Londyn iNowy Jork: Routledge, 2000, s. 185.ISBN 0-203-97876-5.
  3. Christian Becker-Christensen: Politikens Nudansk Ordbog med etymologi. T. II. Kopenhaga: Politikens Forlag, 2000, s. 1592.ISBN 87-567-6087-6. (duń.).

Linki zewnętrzne

[edytuj |edytuj kod]
Języki germańskie
wschodniogermańskie †
zachodniogermańskie
północnogermańskie
  • Język pragermański nie jest językiem germańskim, ale przodkiem wszystkich języków germańskich
JęzykiUnii Europejskiej

Unia Europejska

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_duński&oldid=76980031
Kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp