Ta strona zawiera symbole fonetyczneMAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znakówUnikodu.
Dialekty j. chorwackiego wraz z dodanym terytorium BiH (rok 1991)Płyta z Baški, 1100.Modlitewnik (1380–1400)
Status języka chorwackiego i kwestia jego odrębności odjęzyka serbskiego stanowią przedmiot kontrowersji politycznej[5][6]. Oba języki, na poziomie odmian standardowych, są do siebie zbliżone i zachowują dobrąwzajemną zrozumiałość, przy czym serbski charakteryzuje się przywiązaniem doprawosławia i cyrylicy, a chorwacki jest kojarzony zkatolicyzmem i pismem łacińskim[7][8]. Różnice między językami ujawniają się w zakresie słownictwa – serbski i chorwacki wykazują różne preferencje leksykalne[8], co wynika m.in. z wpływów różnych języków i tym samym odrębnych źródełzapożyczeń[7]. Najbardziej wyraźne podziały językowe istnieją jednak nie w obszarze języka standardowego, lecz na poziomie silnie zróżnicowanych dialektów regionalnych[9].
Z punktu widzeniatypologii chorwacki należy do kategoriijęzyków fleksyjnych. W zdaniu przeważa szykSVO (podmiot orzeczenie dopełnienie), przy czym porządek wyrazów jest stosunkowo swobodny. W języku standardowym istnieje siedem przypadków, do których dołącza się przyimki. Do zapisu języka chorwackiego stosuje się zmodyfikowaną formę alfabetu łacińskiego, a jego zasady ortografii mają przede wszystkim charakter fonologiczny[10]. Charakterystyczną cechą ortografii chorwackiej (w odróżnieniu od serbskiej) jest niedostosowywanie postaci graficznej nazw obcych do pisowni chorwackiej[11][12]. W chorwackim powszechnie stosuje się formybezokolicznika, co odróżnia ten język od serbskiego, unikającego tych form pod wpływem związków zbałkańską ligą językową[13].
Status państwowego język chorwacki (wraz z alfabetem łacińskim) otrzymał na mocy konstytucji Republiki Chorwacji z 22 grudnia 1990 r.[14] W 2013 roku chorwacki stał się jednym z języków urzędowychUnii Europejskiej[15]. W Chorwacji panują politycznie umotywowane dążnościpurystyczne[14][16].
Do zapisu języka chorwackiego używa się dostosowanej formyalfabetu łacińskiego, wzbogaconej o dodatkoweznaki diakrytyczne (zob.alfabet chorwacki). Sposób zapisu został ostatecznie ustalony w XIX w. podczas wielkiej reformy językowej. Alfabet zawiera 30 liter, z czego trzy są dwuznakami. Są to:A,B,C,Č,Ć,D,Dž,Đ,E,F,G,H,I,J,K,L,Lj,M,N,Nj,O,P,R,S,Š,T,U,V,Z,Ž.
Pierwsze wzmianki o języku chorwackim sięgają IX wieku, kiedy tojęzyk staro-cerkiewno-słowiański został przyjęty jako język liturgii. Język był stopniowo przyswajany do nieliturgicznych celów i stał się znany jako chorwacka wersja języka starosłowiańskiego. Obie wersje języka, liturgiczna i nieliturgiczna, były kontynuowane jako częśćgłagolicy od połowy IX wieku.
Aż do końca XI wieku średniowieczne chorwackie teksty były pisane trzema alfabetami: łacińskim, głagolicą oraz chorwacką cyrylicą, a także w trzech językach: chorwackim, łacińskim oraz starosłowiańskim. Ten ostatni rozwinął się w chorwacki wariantjęzyka cerkiewnosłowiańskiego między XII a XVI wiekiem.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją.
Standardowy język chorwacki opiera się nanarzeczu sztokawskim, które jest najbardziej rozpowszechnionym dialektem na serbsko-chorwackim obszarze językowym[17]. Na poziomieodmian standardowych (literackich) chorwacki,serbski,bośniacki i czarnogórski bywają traktowane jako odmiany jednegopolicentrycznego języka standardowego, zwanegoserbsko-chorwackim[18][19]. Rozróżnienie między tymi językami narodowymi opiera się w większej mierze na uwarunkowaniach socjopolitycznych aniżeli czynnikach lingwistycznych[20]. Kwestii odrębności języka chorwackiego przypisuje się ogromne znaczenie ze względu na europejski pogląd o nierozłączności języka i tożsamości narodowej[21].
Relacja między serbskim a chorwackim bywa porównywana do różnicy międzyangielszczyzną amerykańską i brytyjską[21]. Różnice między tymi językami bywają uwypuklane i wyolbrzymiane z pobudek politycznych[22]. W Chorwacji dąży się do rugowania pożyczek serbskich i form językowych uchodzących za serbskie[4][16].
Oprócz sztokawszczyzny na terytorium Chorwacji występują dwa kolejne zespoły dialektalne: dialektykajkawskie i czakawskie[23], które nie tworzą podstawy żadnego z języków standardowych (choć niegdyś narzecze kajkawskie stanowiło samodzielny język literacki[24]). Dialekty te mają charakter regionalny; są to odmiany silnie odrębne zarówno od gwar sztokawskich, jak i od wywodzącego się z nich języka standardowego. BadaczRoman Szul rozmiar odrębności dialektalnych na terenie Chorwacji porównał wręcz do różnicy między polszczyzną a językiem czeskim[25]. Najbardziej wyraźne podziały językowe na obszarze byłej Jugosławii nie pokrywają się zatem z podziałami narodowymi[23].
Mianem języka serbsko-chorwackiego w dalszym ciągu określa się wspólną podstawę, na której oparto języki narodowe, przy czym jest to przede wszystkim termin lingwistyczny (nie jest akceptowany w krajach byłej Jugosławii)[26]. W Chorwacji powszechny jest pogląd, że język urzędowy Jugosławii, zwany wtedy oficjalnie „serbsko-chorwackim”, był sztucznym tworem politycznym mającym na celu zunifikowanie dwóch odrębnych narodów[27]. W krajach byłej Jugosławii termin ten został zastąpiony określeniami: „język serbski”, „język chorwacki”, „język bośniacki” i „język czarnogórski”. Alternatywna nazwa wspólnej podstawy dialektalnej, na której opierają się języki standardowe, to „sztokawszczyzna literacka” lub „sztokawszczyzna standardowa”[19].
Standardowy język chorwacki charakteryzuje się wymową i pisowniąijekawską (związaną z odmiennym rozwojem prasłowiańskiejjaci w języku scs.) i wyłącznym użyciemalfabetu łacińskiego. Istnieje także zasadnicza różnica w zakresieskładni: w serbskim rzadko używa siębezokolicznika, a zamiast tego występuje konstrukcja „da + czasownik odmieniony”[13][34] (tzw.dakavica). Między serbskim a chorwackim występuje także znaczna liczba różnic leksykalnych[7][8]. Przykładowe różnice w słownictwie serbskim i chorwackim przedstawiono w poniższej tabeli.
↑FootittF.HilaryFootittF.,MichaelM.KellyMichaelM. (red.),Languages at War: Policies and Practices of Language Contacts in Conflict, Houndmills, Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan, 2012, s. 111–120,ISBN 0-230-36877-8,OCLC797975722(ang.).
↑Hans-DieterH.D.PohlHans-DieterH.D.,Serbokroatisch – Rückblick und Ausblick, [w:]IngeborgI.Ohnheiser (red.),Wechselbeziehungen zwischen slawischen Sprachen, Literaturen und Kulturen in Vergangenheit und Gegenwart, Innsbruck: Non Lieu, 1996 (Innsbrucker Beiträge zur Kulturwissenschaft, Slavica aenipontana 4), s. 219,OCLC243829127(niem.).
↑DanielD.BlumDanielD.,Sprache und Politik, Würzburg: Ergon, 2002 (Beiträge zur Südasienforschung 192), s. 125–126,ISBN 3-89913-253-X,OCLC51961066(niem.).
StefaniaS.BaroncelliStefaniaS.,Linguistic Pluralism in European Studies, [w:]StefaniaS.Baroncelli i inni red.,Teaching and Learning the European Union: Traditional and Innovative Methods, Dordrecht: Springer Science & Business Media, 2013 (Innovation and Change in Professional Education 9), s. 133–153,DOI: 10.1007/978-94-007-7043-0_9,ISBN 978-94-007-7042-3,ISBN 978-94-007-7043-0,OCLC861080589(ang.).
