Ta strona zawiera symbole fonetyczneMAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znakówUnikodu.
Basque Country in Spain and France
Język baskijski (nazwy własne, zależnie od dialektu:euskara,euskera,eskuara,üskara) – językBasków, zamieszkujących kilka prowincji i departamentów na pograniczuHiszpanii iFrancji. Posługuje się nim dzisiaj ponad milion osób, z których ok. 90% mieszka wHiszpanii.
Wyróżnia się dziesięćdialektów języka baskijskiego. Ze względu na duże różnice pomiędzy nimi powstałaustandaryzowana odmiana języka baskijskiego (euskara batua), kumulująca cechy największych dialektów języka baskijskiego, oparta zwłaszcza nadialekcie gipuzkoańskim. Norma ta nauczana jest w szkołach.Literatura w tym języku powstaje od XVI wieku. Pierwsządrukowanąksiążkę w języku baskijskim wydano w 1545 roku.
W języku baskijskim istnieje 5 samogłosek: /a/, /e/, /i/, /o/ i /u/. Brzmią one tak samo jak ich polskie odpowiedniki. W niektórych dialektach istnieje szósta samogłoskaü /ø/.Ton iiloczas nie są fonemiczne.
Gizonak mutila ikusi du – „Mężczyzna widzi chłopca”.
W polskim w obu zdaniach podmiot jest wyrażony w mianowniku. W baskijskim natomiast podmiot drugiego, przechodniego zdania wyrażony jest specjalnym przypadkiem – ergatywem, natomiast mianownik wyraża dopełnienie bliższe.
Baskijski jest teżjęzykiem aglutynacyjnym. Istnieje w niminkorporacja zaimków, np. zdanie „mam książkę” brzmi po baskijskuliburua dut, dosłownieksiążka ja-mam-to.
Nominativus, czyli po prostumianownik, zwany także absolutywem. Używany jest on do określeniapodmiotu przyczasowniku nieprzechodnim lub dopełnienia bliższego przy czasowniku przechodnim; sufiksy: -(-), -a, -ak.
Ergativus, używany do określenia podmiotu przy czasowniku przechodnim;sufiksy: -(e)k, -ak, -ek.
Dativus, czylicelownik, oznacza osobę, która korzysta na jakiejś akcji; sufiksy: -(r)i, -ari, -ei.
Genetivus possesivus, tłumacząc na polski „dopełniacz posiadacza”, określa przedmiot należący do kogoś; sufiksy: -(r)en, -aren.
Wskutekkontaktów z sąsiednimi językami zaczerpnął liczne wyrazy o podłożu hiszpańskim, francuskim czy łacińskim. Zapożyczenie zwykle wiązało się ze zmianą wynikającą ze specyfiki baskijskiej fonetyki. Przykładowo:lore („kwiat”, odflorem),errota („młyn”, odrotam, „[młyńskie] koło”),gela („pokój”, odcellam),gauza („rzecz”, odcausa).
Duża liczba zapożyczeń z łaciny może dowodzić ciągłości kontaktów narodu z mocno zlatynizowanymi grupami ludności miejskiej oraz mieszkańcami obszarów wiejskich[5].
↑José IgnacioJ.I.HualdeJosé IgnacioJ.I.,JosebaJ.LakarraJosebaJ.,R.L.R.L.TraskR.L.R.L.,Towards a history of the Basque language, Amsterdam: J. Benjamins Pub. Co, 1995,ISBN 90-272-3634-8,OCLC709596553. Brak numerów stron w książce
↑R.L.R.L.TraskR.L.R.L.,The history of Basque, London: Routledge, 1997,ISBN 0-415-13116-2,OCLC34514667. Brak numerów stron w książce
↑Baskowie-Euskaldunowie, [w:]Jorge RuizJ.R.LardizabalJorge RuizJ.R.,Mity, wierzenia i obyczaje Basków, Poznań 2018, s. 21,ISBN 978-83-85557-94-4.
