 | |||
 generał major | |||
| Data i miejsce urodzenia | 25 sierpnia1905 | ||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Przebieg służby | |||
| Lata służby | 1928–1965 | ||
| Siły zbrojne | |||
| Formacja | |||
| Stanowiska | szefGRU | ||
| Główne wojny i bitwy | |||
 | |||
| Odznaczenia | |||
                           Odebrane:    [a] | |||
| |||
Iwan Aleksandrowicz Sierow (ros. Иван Александрович Серов, ur.12 sierpnia?/25 sierpnia 1905 we wsi Afimskoje wguberni wołogodzkiej, zm.1 lipca1990 wMoskwie) – oficerArmii Czerwonej i bezpieczeństwa państwowegoZSRR w stopniugenerała armii (12 marca 1963 roku stopień generała armii został mu obniżony do stopniagenerała majora), szefKGB (1954–1958), szefGłównego Zarządu Wywiadowczego (GRU) (wywiadu wojskowego, 1958–1963). Odsunięty w konsekwencji sprawyOlega Pieńkowskiego.
Zbrodniarzstalinowski. Ponosi współodpowiedzialność za mord polskich oficerów wKatyniu i figuruje w tzw. „Rejestrach akt śledczychmordu katyńskiego” (w zbiorachProkuratury Generalnej RP) jako jedna z „osób zatrudnionych w aparacieNKWD w latach II wojny i mających związek ze sprawą wymordowania polskich oficerów jeńców w 1940 roku”[1]. Osobiście kierował pacyfikacjąpowstania węgierskiego jesienią 1956 roku.
W 1923 ukończył szkołę II stopnia w miejscowościKadnikow i wstąpił doKomsomołu, a w 1925 do Rosyjskiej Komunistycznej Partii (bolszewików). W sierpniu 1925 oddelegowany przez Wołogodzki Gubernialny Komitet RKP(b) doLeningradu na naukę w Leningradzkiej Szkole Piechoty, którą ukończył w 1928 i został skierowany do służby wojskowej. W 1931 na Artyleryjskich Kursach Doskonalenia Kadry Dowódczej Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej. Od maja 1936 do stycznia 1939 na studiach w Wojskowej Akademii im. Frunzego, po których w lutym 1939 roku został przeniesiony doNKWD, objął stanowisko zastępcy komendanta, później komendanta Milicji Robotniczo-Chłopskiej NKWD ZSRR, następnie został mianowany szefem Tajnego Wydziału PolitycznegoGłównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego (GUGB), i przez jeden miesiąc (sierpień 1939), był zastępcą szefaGUGB.
2 września 1939 roku objął funkcję Ludowego Komisarza Spraw WewnętrznychUkraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, a 2 dni potem otrzymał stopień komisarza Bezpieczeństwa Państwowego 3 rangi. Poradzieckiej agresji na Polskę 17 września 1939 roku zajmował się przesiedleniem ludności polskiej z zajętychKresów Wschodnich RP. 17 maja 1940 został członkiem KC i Biura Politycznego KCKomunistycznej Partii (bolszewików) Ukrainy (KP(b)U), a w lutym 1941 brał udział w IV plenum KC KP(b)U i został delegatem na XVIII konferencję partyjną WKP(b) 20 II 1941, na której wybrano go kandydatem na członka KC WKP(b).
Rozbijał polską konspirację niepodległościową (ZWZ), w tym osobiście przesłuchiwał i torturowałLeopolda Okulickiego, późniejszego Komendanta GłównegoAK, który został wówczas osadzony w więzieniu naŁubiance. Rozbrajał oficerów Korpusu Litewskiego i przeprowadzał masowe deportacjeLitwinów,Estończyków iŁotyszy z terenupaństw bałtyckich.
Po wybuchu wojny z Niemcami w 1941 dowodził wojskamiNKWD na najbardziej zagrożonych odcinkach frontu: podMoskwą, naKrymie, naKaukazie i podStalingradem; jesienią naPrzełęczy Kłuchorskiej został kontuzjowany w wyniku wybuchu miny. W 1943 roku kierowałmasowymi deportacjamiCzeczenów,Inguszów iTatarów, za co został odznaczonyOrderem Czerwonego Sztandaru iOrderem Suworowa I klasy. W 1944 mianowany zastępcą kolejnych dowódców1 Frontu Białoruskiego[2]. 11 stycznia 1945 został Pełnomocnikiem NKWD ZSRR przy 1 Froncie Białoruskim. Za kierowanie działalnością grup operacyjnych NKWD „na rzecz zlikwidowania elementu antysowieckiego” w pasie działań 1 Frontu Białoruskiego został 21 kwietnia 1945 odznaczonyOrderem Kutuzowa I klasy.
Po utworzeniuLudowego Komisariatu Bezpieczeństwa Państwowego (NKGB)ZSRR w lutym 1941 objął stanowisko I-go zastępcyWsiewołoda Mierkułowa Ludowego Komisarza Bezpieczeństwa Państwowego; sprawował ów stanowisko do 31 lipca 1941, czyli do rozformowaniaNKGB.
W latach 1941–1947 sprawował funkcję jednego z zastępcówludowego komisarza spraw wewnętrznych (NKWD) którym byłŁawrientij Beria, od marca 1946 minister spraw wewnętrznychMWD.
Mianowany 6 marca 1945 roku głównym doradcą NKWD przyMinisterstwie Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) osobiście, jako gen. Iwanow, przeprowadził 27 i 28 marca 1945 roku aresztowanie 16 przywódcówPolskiego Państwa Podziemnego, postawionych następnie przed sądem wMoskwie (tzw.proces szesnastu). Kierował działaniami NKWD na ziemiach polskich i nadzorował masowe aresztowania byłych AK-owców. Wydatnie przyczynił się do rozbicia strukturAK i Polskiego Państwa Podziemnego. W Polsce pozostał do maja 1945 r. Następnie został przeniesiony do radzieckiej strefy okupacyjnej wNiemczech[3].
Za porwanie polskich przywódcówStalin odznaczył go tytułem Bohatera Związku Radzieckiego i awansował do stopnia generała-pułkownika.Bolesław Bierut nadał mu w kwietniu 1946 roku Krzyż OrderuVirtuti Militari IV klasy. Order został odebrany Sierowowi w 1995 roku przez Prezydenta RPLecha Wałęsę.
Po śmierci Stalina Sierow opowiedział się zaChruszczowem w walce z Ławrientijem Berią, za co objął stanowisko pierwszego zastępcy ministra w zintegrowanymMinisterstwie Spraw Wewnętrznych ZSRR (MWD). 13 marca 1954 roku powołany na przewodniczącegoKGB, stanowisko to sprawował do 8 grudnia 1958 roku, zastąpił goAleksandr Szelepin. Od grudnia 1958 do lutego 1963 roku szefGłównego Zarządu Wywiadowczego (GRU) (wywiadu wojskowego). Podczas sprawowania funkcji przewodniczącego KGB, Sierow m.in. brał udział w tłumieniupowstania węgierskiego w 1956 roku, osobiście dowodził operacjami KGB. Za stłumienie powstania na Węgrzech Sierow otrzymał drugi Order Kutuzowa I klasy w grudniu 1956.
2 lutego 1963 został zwolniony ze stanowiska szefa GRU, a 7 marca 1963 uchwałą Rady Ministrów ZSRR „za utratę czujności politycznej” zdegradowany do stopnia generała majora (po aferze z płk.Pieńkowskim). 4 kwietnia 1962 uchwałą Prezydium Rady Najwyższej ZSRR został pozbawiony Orderu Suworowa I klasy przyznanego w 1944 za udział w wysiedlaniu Czeczenów i Inguszy, 12 marca 1963 został pozbawiony tytułu Bohatera Związku Radzieckiego i Orderu Lenina przyznanego mu wraz ze Złotą Gwiazdą Bohatera ZSRR, a 3 lutego 1964 został pozbawiony jednego z Orderów Czerwonego Sztandaru przyznanego mu w lipcu 1944 za udział w operacjiwysiedlania Tatarów krymskich. 9 kwietnia 1965 Komitet Kontroli Partyjnej po rozpatrzeniu jego akt personalnych wykluczył go z partii za „łamanie prawa radzieckiego oraz wykorzystywanie pozycji służbowej do celów osobistych”, a 1 września 1965 rozkazem ministra obrony ZSRRRodiona Malinowskiego został zwolniony do rezerwy.
W 1965 roku przeszedł w stan spoczynku, zmarł 1 lipca 1990.
.svg)
