Według średniowiecznego rękopisuLandnámabók, osadnictwo na Islandii rozpoczęło się w 874 roku n.e., kiedy tonorweski wódzIngólfr Arnarson został pierwszym stałym osadnikiem na wyspie[12] W następnych stuleciach Norwegowie i w mniejszym stopniu inniSkandynawowie wyemigrowali na Islandię, przywożąc ze sobąniewolników (lub chłopów pańszczyźnianych) pochodzeniagaelickiego.
Wyspa była zarządzana jako niezależna wspólnota pod rządami rodzimego parlamentuAlthing, jednego z najstarszych funkcjonujących zgromadzeń ustawodawczych na świecie. Po okresie konfliktów społecznych Islandia weszła w XIII wieku pod panowanie norweskie. Utworzenieunii kalmarskiej w 1397 roku zjednoczyło królestwa Norwegii,Danii iSzwecji. W ten sposób Islandia wraz z Norwegią wstąpiła do unii. Następnie przeszła pod panowanie duńskie po odłączeniu się Szwecji od unii w 1523 r. Królestwo duńskie siłą wprowadziłoluteranizm na Islandię w 1550 r.[13]
Pod wpływem ideałównacjonalizmu porewolucji francuskiej, walka Islandii oniepodległość nabrała kształtu i zakończyła się Aktem Unii Duńsko-Islandzkiej w 1918 r., wraz z utworzeniemKrólestwa Islandii, dzielącego poprzezunię personalną urzędującego monarchę Danii. Podczas okupacji Danii podczasII wojny światowej, Islandia większością głosów zdecydowała o przyjęciurepubliki w 1944 r., kończąc w ten sposób pozostałe formalne więzy z Danią. Chociaż Althing zostało zawieszone w latach 1799–1845, republice wyspiarskiej przypisuje się utrzymanie najstarszego i najdłużej działającego parlamentu na świecie.
Kultura Islandii opiera się na skandynawskim dziedzictwie narodu. Większość Islandczyków to potomkowie osadników nordyckich i gaelickich. Islandzki,język północnogermański, pochodzi ze staronordyckiego i jest blisko spokrewniony z językiemfarerskim. Dziedzictwo kulturowe kraju obejmuje tradycyjną kuchnię islandzką,literaturę islandzką i średniowiecznesagi. Islandia ma najmniejszą populację ze wszystkich członkówNATO i jako jedynanie ma stałej armii, posiada jedynie lekko uzbrojoną straż przybrzeżną[17].
Sagi islandzkie mówią, że Norweg o imieniuNaddodd (lub Naddador) był pierwszym Normanem, który dotarł na Islandię i w IX wieku nazwał ją Snæland, czyli „kraina śniegu”, ponieważ podczas jego pobytu na wyspie, występowały opady śniegu. W ślad za Naddoddem na odkryty ląd przybył Szwed Garðar Svavarsson. Wyspę nazwano wówczas Garðarshólmur, co oznacza „Wyspa Garðara”[18].
Po nich przybył wiking Flóki Vilgerðarson; jego córka utonęła po drodze, a bydło zdechło z głodu. Sagi mówią, że Flóki wspiął się na górę i zobaczył fiord (Arnarfjörður) pełen gór lodowych, co skłoniło go do nadania wyspie nowej i obecnej nazwy[19]. Pogląd, że islandzcy osadnicy wikingów wybrali tę nazwę, aby zniechęcić do osiedlania się na ich zielonej wyspie, jest jedynie mitem[19].
Zarówno według Landnámabóka, jak iÍslendingabóka, mnisi znani jako Papar żyli na Islandii przed przybyciem osadników skandynawskich, prawdopodobnie byli to członkowie misji hiberno-szkockiej. Niedawne wykopaliskaarcheologiczne odsłoniły ruiny chaty wHafnir na półwyspieReykjanes.Datowanie radiowęglowe wskazuje, że została porzucona między 770 a 880 rokiem naszej ery[20]. W 2016 roku archeolodzy odkrylidługi dom wStöðvarfjörður, który datowano już na rok 800.[21]
Szwedzki odkrywca i wiking Garðar Svavarsson jako pierwszy opłynął Islandię w 870 roku i ustalił, że jest to wyspa[22]. Zatrzymał się on na zimę i zbudował dom wHúsavíku. Garðar wyjechał następnego lata, natomiast jeden z jego ludzi, Náttfari, zdecydował się zostać z dwoma niewolnikami. Náttfari osiedlił się w miejscu znanym obecnie jako Náttfaravík, a on i jego niewolnicy stali się pierwszymi stałymi mieszkańcami Islandii, których udokumentowano[23][24].
Norwesko-nordycki wódzIngólfr Arnarson zbudował swoje gospodarstwo w dzisiejszymReykjaviku w 874 roku. Za Ingólfrem podążyło wielu innych osadników-emigrantów, głównie Skandynawów i ich niewolników, z których wielu byłoIrlandczykami lubSzkotami[25]. Do 930 r. zajęto większośćgruntów ornych na wyspie; powołanoAlthing, zgromadzenie ustawodawcze i sądownicze w celu uregulowania Wolnej Wspólnoty Islandzkiej. Brak gruntów ornych był również impulsem do osadnictwa naGrenlandii, które rozpoczęło się w 986 r.[26] Okres wczesnego osadnictwa zbiegł się ześredniowiecznym optimum klimatycznym, kiedy temperatury były podobne do tych z początku XX wieku[27]. W tym czasie około 25% Islandii było pokryte lasami, obecnie zajmują jedynie 1% jej powierzchni[28].Chrześcijaństwo zostało przyjęte w drodzekonsensusu około 999–1000, chociażpogaństwo nordyckie utrzymywało się wśród części populacji przez kilka lat[29].
Wolna Wspólnota Islandzka przetrwała do XIII wieku, kiedy to system polityczny opracowany przez pierwotnych osadników okazał się niezdolny do poradzenia sobie z rosnącą potęgą islandzkich wodzów[30]. Wewnętrzne zmagania i konflikty społeczne epoki Sturlungów doprowadziły do podpisania Starego Przymierza w 1262 roku, co zakończyło istnienie Wspólnoty i wprowadziło Islandię pod koronę norweską. Posiadanie Islandii przeszło z Królestwa Norwegii (872–1397) w ręceunii kalmarskiej w 1415 r., kiedy zjednoczyły się królestwa Norwegii, Danii i Szwecji. Po rozpadzie unii w 1523 r. pozostawała pod panowaniem norweskim, jako częśćKrólestwa Danii i Norwegii.
Jałowa gleba, erupcje wulkanów, wylesianie i bezlitosny klimat przyczyniły się do trudnego życia w społeczeństwie, którego utrzymanie prawie całkowicie zależało od rolnictwa.Czarna śmierć dwukrotnie nawiedziła Islandię, najpierw w latach 1402–1404 i ponownie w latach 1494–1495[31]. Pierwsza epidemia zabiła od 50% do 60% populacji, a druga od 30% do 50%[32].
Około połowy XVI wieku, w ramachreformacji protestanckiej, król DaniiChrystian III zaczął narzucaćluteranizm wszystkim swoim poddanym.Jón Arason, ostatni katolicki biskupHólar, został ścięty w 1550 roku wraz z dwoma synami. Następnie religią oficjalną w państwie stał się luteranizm i do tego czasu pozostaje on religią dominującą.
W XVII i XVIII wieku Dania nałożyła na Islandię surowe ograniczenia handlowe. Klęski żywiołowe, w tym erupcje wulkanów i choroby przyczyniły się do spadku populacji kraju. Latem 1627 rokuPiraci berberyjscy dopuścili się wydarzeń znanych lokalnie jako porwania tureckie, podczas których setki mieszkańców wzięto do niewoli w Afryce Północnej, a dziesiątki zabito; była to jedyna inwazja w historii Islandii, która pociągnęła za sobą ofiary[33][34]. Szacuje się, że epidemiaospy prawdziwej na Islandii w latach 1707–1708 spowodowała śmierć od jednej czwartej do jednej trzeciej populacji[35][36]. W 1783 r. wybuchł wulkanLaki, co miało niszczycielskie skutki[37]. W latach następujących po erupcji zginęła ponad połowa istot żywych w kraju. Około jedna czwarta populacji zmarła w wynikuklęski głodu[38].
W 1814 roku, w następstwiewojen napoleońskich, Dania i Norwegia zostały podzielone na dwa odrębne królestwa na mocytraktatu kilońskiego, ale Islandia pozostała zależnością Danii. Przez cały XIX wiek klimat kraju stawał się coraz chłodniejszy, co doprowadziło do masowej emigracji doNowego Świata, szczególnie do regionuGimli wManitobie wKanadzie, zwanego czasami Nową Islandią. Na ogólną liczbę 70 000 mieszkańców wyemigrowało około 15 000 osób[39].
Świadomość narodowa zaczęła wzrastać w pierwszej połowie XIX wieku, inspirowana ideamiromantycznymi inacjonalistycznymi z Europy kontynentalnej. Islandzki ruch niepodległościowy ukształtował się w latach pięćdziesiątych XIX wieku pod przywództwemJóna Sigurðssona, oparty na rozwijającym się islandzkim nacjonalizmie inspirowanym przez Fjölnismennów i innych islandzkich intelektualistów wykształconych w Danii. W 1874 roku Dania przyznała Islandiikonstytucję i ograniczoną samorządność. Została ona rozszerzona w 1904 r., aHannes Hafstein był pierwszym ministrem Islandii w rządzie duńskim.
Duńsko-islandzki akt unii, umowa z Danią podpisana 1 grudnia 1918 r. i obowiązująca przez 25 lat, uznała Islandię za w pełni suwerenne i niezależne państwo pozostające wunii personalnej z Danią. Rząd Islandii utworzył ambasadę w Kopenhadze i zwrócił się do Danii o prowadzenie w jej imieniu niektórych spraw związanych z obronnością i sprawami zagranicznymi, z zastrzeżeniem konsultacji z Althingiem. Ambasady Danii na całym świecie wywiesiły dwa herby i dwie flagi: Królestwa Danii i Królestwa Islandii. Pozycja prawna Islandii stała się porównywalna z sytuacją krajów należących do Wspólnoty Narodów.
Podczas II wojny światowej Islandia dołączyła do Danii, zapewniając neutralność. Po niemieckiejokupacji Danii 9 kwietnia 1940 r. Althing zastąpił króla regentem i oświadczył, że rząd islandzki przejmie kontrolę nad własną obronnością i sprawami zagranicznymi[40]. Miesiąc później brytyjskie siły zbrojne przeprowadziłyoperację Fork, czyli inwazję i okupację kraju, naruszającneutralność Islandii[41]. W 1941 roku przyjazny Wielkiej Brytanii rząd Islandii zaprosił wówczas neutralne Stany Zjednoczone do przejęcia ich obrony, aby Wielka Brytania mogła użyć swoich wojsk gdzie indziej[40].
31 grudnia 1943 r. po 25 latach wygasł Akt Unii Duńsko-Islandzkiej. Począwszy od 20 maja 1944 r. Islandczycy głosowali w czterodniowym plebiscycie nad rozwiązaniem unii personalnej z Danią, zniesieniem monarchii i ustanowieniem republiki. 97% głosowało za zakończeniem unii, a 95% za nową konstytucją republikańską[42]. Islandia formalnie stała się republiką 17 czerwca 1944 r., a jej pierwszym prezydentem zostałSveinn Björnsson.
W 1946 roku alianci Sił Obronnych USA opuścili Islandię. Państwo formalnie stało się członkiemNATO 30 marca 1949 r. Spotkało się to z wewnętrznymi kontrowersjami i zamieszkami. 5 maja 1951 r. podpisano porozumienie obronne ze Stanami Zjednoczonymi. Wojska amerykańskie wróciły na Islandię jako Islandzkie Siły Obronne i pozostały tam przez cały okreszimnej wojny. Stany Zjednoczone wycofały ostatnie siły 30 września 2006 r.
Bezpośrednio po okresie powojennym w Islandii nastąpił znacznywzrost gospodarczy, napędzany industrializacją przemysłu rybnego i amerykańskim programemplanu Marshalla, w ramach którego Islandczycy otrzymali największą sumę pieniężną na mieszkańca ze wszystkich krajów europejskich (209 dolarów)[43][44].
Vigdís Finnbogadóttir objęła prezydenturę Islandii 1 sierpnia 1980 r., co uczyniło ją pierwszą na świecie wybraną głową państwa, będącą kobietą[45].
Lata 70. XX wieku naznaczone byływojnami dorszowymi – kilkoma sporami z Wielką Brytanią w sprawie rozszerzenia przez Islandię limitów połowowych do 200 mil morskich (370 km) od brzegu. W 1986 r. Islandia była gospodarzem szczytu w Reykjaviku, pomiędzy prezydentem Stanów ZjednoczonychRonaldem Reaganem a przywódcąZSRRMichaiłem Gorbaczowem, podczas którego podjęto znaczące kroki w kierunku rozbrojenia nuklearnego. Kilka lat później Islandia jako pierwszy kraj uznała niepodległośćEstonii,Łotwy iLitwy, powstałych wskutekrozpadu ZSRR. W latach 90. kraj rozszerzył swoją rolę międzynarodową i rozwinął politykę zagraniczną zorientowaną na sprawy humanitarne i pokojowe. W tym celu Islandia zapewniła pomoc i wiedzę fachową różnym interwencjom pod przewodnictwem NATO wBośni i Hercegowinie,Kosowie iIraku[46].
Islandia Wstąpiła doEuropejskiego Obszaru Gospodarczego w 1994 r., wskutek czego, gospodarka została silnie zdywersyfikowana i zliberalizowana. Międzynarodowe stosunki gospodarcze zacieśniły się jeszcze bardziej po 2001 r., kiedy nowo zderegulowane banki Islandii zaczęły zaciągać ogromne kwotydługu zewnętrznego, przyczyniając się do 32-procentowego wzrostudochodu narodowego Islandii w latach 2002–2007[47].
W latach 2003–2007, w następstwie prywatyzacji sektora bankowego pod rządamiDavíða Oddssona, Islandia przeszła w kierunku gospodarki opartej na międzynarodowej bankowości inwestycyjnej i usługach finansowych[48]. Islandia szybko stała się jednym z najbogatszych krajów na świecie. Mimo wszystko nie uniknęła dotknięcia poważnymkryzysem finansowym[48]. Kryzys spowodował największą migrację z kraju po 1887 r., z saldem migracji wynoszącym -5000 osób w 2009 r.[49]
Po wyborach parlamentarnych w 2021 r. nowy rząd, podobnie jak poprzedni, był trójpartyjną koalicją Partii Niepodległości, Partii Postępu i Ruchu Lewicowo-Zielonych, na której czele stała premier Katrín Jakobsdóttir[56].
Islandia leży na stykuOceanu Atlantyckiego iOceanu Arktycznego. Główna wyspa znajduje się całkowicie na południe odkoła podbiegunowego północnego, które przebiega przez małą islandzką wyspęGrímsey u północnego wybrzeża głównej wyspy. Kraj leży pomiędzy 63°24' a 66°32' równoleżnikiem szerokości geograficznej północnej i 24°32' a 13°30' południkiem długości geograficznej zachodniej.
Islandia jest państwem europejskim ze względów geograficznych, historycznych, politycznych, kulturowych, językowych i praktycznych[57][58][59][60]. Kraj znajduje się pomiędzy Europą a Ameryką Północną. Geologicznie wyspa obejmuje części obu płyt kontynentalnych. Lądem znajdującym się najbliżej Islandii jest należąca do Ameryki PółnocnejGrenlandia (290 km; 157 Mm). Mimo to Islandia leży bliżej kontynentalnej Europy niż kontynentalnej części Ameryki Północnej. Najbliższe europejskie lądy toWyspy Owcze (420 km; 227 Mm); WyspaJan Mayen (570 km; 308 Mm);Szetlandy orazHebrydy Zewnętrzne, oba około 740 km (400 Mm) od Islandii; oraz kontynent Szkocji iOrkady, oba w odległości około 750 km (405 Mm). Najbliższą częścią kontynentalnej Europy jest kontynentalna Norwegia, oddalona o około 970 km (524 Mm), podczas gdy kontynentalna część Ameryki Północnej znajduje się w odległości 2070 km (1118 Mm), na północnym krańcuLabradoru.
Islandia jest18. co do wielkości wyspą na świecie i drugą co do wielkości wyspą w Europie poWielkiej Brytanii, a przedIrlandią. Główna wyspa zajmuje powierzchnię 101 826 km², a powierzchnia całego państwa wynosi 103 000 km², z czego 62,7% totundra. Islandia obejmuje około 30 mniejszych wysp, w tym słabo zaludnioną Grímsey i archipelagVestmannaeyjar. Jeziora i lodowce zajmują 14,3% jego powierzchni; tylko 23% jest porośnięte roślinnością. Największe jeziora toÞórisvatn: 83–88 km² iÞingvallavatn: 82 km²; inne ważne jeziora toLagarfljót iMývatn.Jökulsárlón to najgłębsze jezioro, mające 248 m głębokości[61].
Linię brzegową Islandii o długości 4970 km przecina wielefiordów. Przy brzegu znajduje się również większość ośrodków miejskich i osad. Centralna część wyspy,Wyżyny Islandii, to zimne i nie nadające się do zamieszkania połączenie połaci piasku, gór i pól lawy. Główne ośrodki miejskie państwa to stolica państwaReykjavík wraz z peryferyjnymi miastamiKópavogur,Hafnarfjörður iGarðabær,Reykjanesbær, gdzie znajduje się międzynarodowe lotnisko, oraz miastoAkureyri w północnej Islandii. Wyspa Grímsey na kole podbiegunowym posiada najbardziej wysunięty na północ teren zamieszkały Islandii, podczas gdyKolbeinsey zawiera najbardziej wysunięty na północ punkt Islandii. Na terenie państwa znajdują się trzyparki narodowe:Park Narodowy Vatnajökull,Park Narodowy Snæfellsjökull orazPark Narodowy Þingvellir[63]. Kraj ten jest uważany za „silnego gracza” w dziedzinie ochrony środowiska, zajmując 13. miejsce w indeksie efektywności środowiskowejUniwersytetu Yale z 2012 r.[64]
Islandia, geologicznie młoda kraina mająca 16–18 milionów lat, jest powierzchniowym wyrazem Płaskowyżu Islandzkiego,dużej prowincji magmatycznej powstałej w wyniku wulkanizmu z gorącego punktu Islandii wzdłużgrzbietu śródatlantyckiego[65]. Oznacza to, że wyspa jest bardzo aktywna geologicznie, posiadając wiele wulkanów, w tymHekla,Eldgjá,Herðubreið iEldfell[66]. Erupcja wulkanuLaki w latach 1783–1784 spowodowała głód, w wyniku którego zginęła prawie jedna czwarta populacji wyspy[67]. Ponadto erupcja spowodowała pojawienie się chmur pyłu i mgły nad większością Europy oraz części Azji i Afryki, co wpłynęło na zmiany klimatu na innych obszarach.
Islandia ma wielegejzerów, w tymGeysir, od którego pochodzi angielskie słowogeyser, oraz słynnyStrokkur, który wybucha co 8–10 minut. Po fazie bezczynności Geysir zaczął ponownie wybuchać poserii trzęsień ziemi w 2000 r. Od tego czasu Geysir ucichł i wybucha rzadko[68].
Dzięki powszechnej dostępności energii geotermalnej oraz wykorzystaniu wielu rzek i wodospadów do wytwarzania energii wodnej, większość mieszkańców ma dostęp do niedrogiej ciepłej wody, ogrzewania i energii elektrycznej. Wyspa składa się głównie zbazaltu, lawy o niskiej zawartościkrzemionki, związanej zefuzją, która miała miejsce również naHawajach. Na Islandii występuje jednak wiele rodzajów wulkanów (złożonych i szczelinowych), z których wiele wytwarza skały wulkaniczne, takie jakryolit iandezyt. Islandia ma setki wulkanów z około 30 aktywnymi systemami wulkanicznymi.
Surtsey, jedna z najmłodszych wysp na świecie, jest częścią Islandii. Nazwana na cześćSurtra, wzniosła się nad oceanem w wyniku serii erupcji wulkanów między 8 listopada 1963 a 5 czerwca 1968. Wyspę mogą odwiedzać wyłącznie naukowcy badający rozwój nowych form życia[69].
W dniu 21 marca 2010 r. wulkanEyjafjallajökull na południu Islandiiwybuchł po raz pierwszy od 1821 r., zmuszając 600 osób do opuszczenia swoich domów[70]. Dodatkowe erupcje, które miały miejsce 14 kwietnia, zmusiły następne setki ludzi do opuszczenia miejsca swojego zamieszkania[71]. Powstała chmurapopiołu wulkanicznego spowodowała poważne zakłócenia w podróżach lotniczych w całej Europie[72].
Kolejna duża erupcja miała miejsce 21 maja 2011 r. Tym razem był to wulkanGrímsvötn, położony pod grubym lodem największego lodowca Europy,Vatnajökull. Grímsvötn to jeden z najbardziej aktywnych wulkanów na Islandii, a erupcja ta była znacznie silniejsza niż aktywność Eyjafjallajökull w 2010 r., kiedy popiół i lawa zostały wyrzucone do atmosfery na odległość 20 km, tworząc dużą chmurę[73].
W latach 2020 i 2021, po prawie 800 latach braku aktywności, na półwyspieReykjanes miała miejsce duża aktywność wulkaniczna. Po erupcji wulkanuFagradalsfjall 19 marca 2021 r. eksperciNational Geographic przewidywali, że „może to oznaczać początek dziesięcioleci aktywności wulkanicznej”. Erupcja była niewielka, co doprowadziło do przewidywań, że jest mało prawdopodobne, aby wulkan ten zagroził „jakimkolwiek skupiskom ludności”[74].
Najwyższe wzniesienie Islandii toHvannadalshnúkur mający 2110 mn.p.m. (64°00′N 16°39′W).
Klimat wybrzeża Islandii jestokołobiegunowy. CiepłyPrąd Północnoatlantycki zapewnia generalnie wyższe roczne temperatury niż w większości miejsc na podobnych szerokościach geograficznych na świecie. Regiony o podobnym klimacie obejmująAleuty,Półwysep Alaska iZiemię Ognistą, chociaż regiony te znajdują się bliżej równika. Pomimo bliskościArktyki, wybrzeża wyspy pozostają wolne od lodu przez całą zimę. Zlodowacenia są rzadkie, a ostatnie miało miejsce na północnym wybrzeżu w 1969 r.
Klimat jest inny w różnych częściach wyspy. Południowe wybrzeże jest cieplejsze, bardziej wilgotne i wietrzne niż północ. Środkowe wyżyny to najzimniejsza część kraju. Najbardziej suche są nisko położone obszary lądowe na północy. Opady śniegu zimą występują częściej na północy niż na południu.
Najwyższa zarejestrowana temperatura powietrza wyniosła +30,5 °C 22 czerwca 1939 r. w Teigarhorn na południowo-wschodnim wybrzeżu. Najniższa temperatura wynosiła –38 °C 22 stycznia 1918 r. wGrímsstaðir iMöðrudalur w północno-wschodniej części wyspy. Rekordy temperatury w Reykjavíku wynoszą +26,2 °C 30 lipca 2008 r. i –24,5 °C 21 stycznia 1918 r.
Fitogeograficznie Islandia należy do obszaru cyrkumborealnego wPaństwie holarktycznym. Na roślinność składają się głównie łąki, które są regularnie wypasane przez zwierzęta gospodarskie. Najpopularniejszym drzewem występującym na Islandii jestbrzoza omszona (Betula pubescens), która dawniej tworzyła lasy na większej części Islandii, wraz ztopolą osiką (Populus tremula),jarząbem pospolitym (Sorbus aucuparia),jałowcem pospolitym (Juniperus communis) i innymi mniejszymi drzewami, główniewierzbami.
Kiedy wyspa została zasiedlona ok. 30% jej powierzchni była pokryta lasami. Pod koniec XII wieku,Ari Þorgilsson opisał ją wÍslendingabók jako „zalesioną od gór do brzegu morza”[75]. Stałe osadnictwo ludzkie w znacznym stopniu zakłóciło odizolowany ekosystem cienkich, wulkanicznych gleb i ograniczoną różnorodność gatunkową. Na przestrzeni wieków lasy były intensywnie eksploatowane w celu pozyskiwania drewna opałowego i konstrukcyjnego[76].Wylesianie, pogorszenie klimatu podczasmałej epoki lodowej i nadmierny wypas owiec sprowadzonych przez osadników spowodowały utratę krytycznej wierzchniej warstwy gleby w wynikuerozji. Współcześnie wiele dawnych gospodarstw jest już opuszczonych. Trzy czwarte ze 100 000 kilometrów kwadratowych Islandii jest dotknięte erozją gleby; 18 000 km² jest dotknięte w stopniu na tyle poważnym, że teren staje się bezużyteczny[75]. Obecnie w odizolowanych rezerwatach istnieje tylko kilka małych drzewostanów brzozowych. Sadzenie nowych lasów zwiększyło liczbę drzew, ale wynik nie jest porównywalny z lasami pierwotnymi. Część sadzonych lasów składa się z gatunkówintrodukowanych[76]. Najwyższym drzewem na Islandii jestświerk sitkajski posadzony w 1949 roku wKirkjubæjarklaustur; w 2013 r. mierzył 25,2 m[77].
Jedynym rodzimym ssakiem lądowym występującym na wyspie, kiedy dotarli na nią ludzie, byłlis polarny[76], który przybył na wyspę pod koniec epoki lodowcowej, przechodząc po zamarzniętym morzu. W rzadkich przypadkach nietoperze przenosiły się nad wyspę z wiatrem, ale nie były w stanie się tam rozmnażać. Na wyspie nie występują żadne rodzime ani wolno żyjące gady ani płazy[78].
Do zwierząt Islandii należą islandzkie owce, krowy, kury, kozy, silnykoń islandzki iislandzki szpic pasterski. Wszystkie z nich są potomkami gatunków zwierząt importowanych przez Europejczyków. Dzikie ssaki obejmują lisa polarnego, norkę, myszy, szczury, króliki irenifery tundrowe.Niedźwiedzie polarne odwiedzają czasem wyspę, docierając zGrenlandii na górach lodowych, ale nie ma tam żadnej islandzkiej populacji[79]. W czerwcu 2008 r. w tym samym miesiącu przybyły dwa niedźwiedzie polarne[80]. Dossaków morskich zalicza sięszarytkę morską (Halichoerus grypus) ifokę pospolitą (Phoca vitulina).
W wodach oceanicznych otaczających Islandię żyje wiele gatunków ryb, arybactwo stanowi główną część islandzkiej gospodarki i odpowiada za mniej więcej połowę całkowitego eksportu kraju. Ptaki, zwłaszcza morskie, są ważną częścią fauny na Islandii.Maskonury zwyczajne,wydrzyki imewy trójpalczaste gniazdują na klifach morskich[81].
Wielorybnictwo w celach komercyjnych jest sporadycznie praktykowane[82][83], wraz z polowaniami w celach naukowych[84]. Obserwowanie wielorybów stało się ważną częścią islandzkiej gospodarki po 1997 r.[85]
Na Islandii znanych jest około 1300 gatunków owadów. To niewiele w porównaniu z innymi krajami (na świecie opisano ponad 1 milion gatunków). Na Islandii nie występują gatunki komarów.
Althing jest najstarszym działającym parlamentem na świecie
Islandia posiada lewicowo-prawicowysystem wielopartyjny. Po wyborach parlamentarnych w2017 i 2021 r. największymi partiami są centroprawicowaPartia Niepodległości (Sjálfstæðisflokkurinn),Partia Postępu (Framsóknarflokkurinn) iRuch Zieloni-Lewica (Vinstrihreyfingin – grænt framboð). Są to trzy partie wchodzące w koalicję posiadającą rząd kierowany przez przewodniczącą Ruchu Zieloni-Lewica,Katrín Jakobsdóttir. Inne partie polityczne posiadające mandaty wAlthing (parlamencie) toSojusz (Samfylkingin), Partia Ludowa (Flokkur fólksins),Partia Piratów (Píratar),Odrodzenie (Viðreisn) i Partia Centrum (Miðflokkurinn).
Islandia była pierwszym krajem na świecie, w którym została utworzona partia polityczna kierowana wyłącznie przez kobiety[86]. Znana jakoLista Kobiet lub Sojusz Kobiet (Kvennalistinn), została założona w 1983 roku w celu zaspokajania politycznych, gospodarczych i społecznych potrzeb kobiet. Po wzięciu udziału w pierwszych wyborach parlamentarnych, Lista Kobiet pomogła zwiększyć odsetek kobiet w parlamencie o 15%[87]. Partia została rozwiązana w 1999 r., formalnie łącząc się w następnym roku z Sojuszem Socjaldemokratycznym, jednak około połowa jej członków dołączyła do Ruchu Lewicowo-Zielonych. Wywarło to trwały wpływ na politykę Islandii: każda większa partia ma 40% udziału kobiet, a w 2009 r. prawie jedną trzecią członków parlamentu stanowiły kobiety, w porównaniu ze średnią światową wynoszącą 16%[88]. Po wyborach w2016 i 2021 r. 48% członków parlamentu to kobiety[89][90].
W 2016 r. Islandia zajmowała drugie miejsce pod względem siły swoich instytucji demokratycznych[91] i 13. pod względem transparentności rządów. Kraj ten charakteryzuje się wysokim poziomem aktywności obywatelskiej – w ostatnich wyborach frekwencja wyniosła 81,4% w porównaniu ze średnią OECD wynoszącą 72%. Jednak tylko 50% Islandczyków twierdzi, że ufa swoim instytucjom politycznym, co stanowi nieco mniej niż średnia OECD wynosząca 56% (najprawdopodobniej jest to konsekwencja skandali politycznych pokryzysie finansowym w Islandii)[92].
Na Islandii obowiązujedemokracja pośrednia, a samo państwo jestrepubliką parlamentarną. Nowoczesny parlament Alþingi (Polski:Althing) został założony w 1845 roku jako organ doradczy duńskiego monarchy. Powszechnie postrzegano go jako przywrócenie zgromadzenia założonego w 930 r. w okresie Wspólnoty Islandzkiej i tymczasowo zawieszonego w latach 1799–1845. W rezultacie „jest to prawdopodobnie najstarszysystem parlamentarny na świecie”[93]. Liczy 63 członków wybieranych na czteroletnią kadencję[94].
W Stjórnarráðshúsið mieści sięRząd Islandii i Kancelaria Premiera
Prezydent Islandii jest głową państwa w głównej mierze ceremonialną i pełni funkcję dyplomaty, ale może zawetować ustawy przyjęte przez parlament i poddać je pod ogólnokrajowe referendum[95]. Prezydenci są wybierani w głosowaniu powszechnym na czteroletnią kadencję bez ograniczenia ich liczby. Obecnym prezydentem jestHalla Tómasdóttir, która objęła urząd 1 sierpnia 2024 r.
Wybory prezydenta, Althing i lokalnych rad miejskich odbywają się oddzielnie co cztery lata[96].
Gabinet rządu kraju jest zwykle powoływany przez prezydenta po wyborach powszechnych do Althing. Jednak nominacja jest zwykle negocjowana przez przywódców partii politycznych, którzy decydują między sobą, które partie mogą utworzyć gabinet i w jaki sposób podzielić jego mandaty, o ile ma on poparcie większości w Althing. Jeżeli przywódcom partii nie uda się dojść do porozumienia w rozsądnym terminie, prezydent osobiście powołuje rząd. Nie zdarzyło się to od powstania republiki w 1944 r., choć w 1942 r. regentSveinn Björnsson powołał rząd pozaparlamentarny. Sveinn sprawował wówczas praktyczną funkcję prezydenta, a w 1944 r. został pierwszym oficjalnym prezydentem kraju.
Rządy Islandii zawsze były rządami koalicyjnymi, obejmującymi dwie lub więcej partii, ponieważ żadna partia polityczna nigdy nie uzyskała większości mandatów w Althing w okresie istnienia republiki. Nie ma konsensusu prawnego co do zakresu władzy politycznej sprawowanej przez urząd prezydenta; wydaje się, że kilka przepisów konstytucji przyznaje prezydentowi pewne ważne uprawnienia, ale inne postanowienia i tradycje sugerują coś innego[97]. W 1980 roku Islandczycy wybrali na prezydentaVigdís Finnbogadóttir, pierwszą na świecie bezpośrednio wybraną kobietę na głowę państwa. Odeszła ze stanowiska w 1996 r. W 2009 r., gdy premierem zostałaJóhanna Sigurðardóttir, Islandia stała się pierwszym krajem, którego szefem rządu była osoba deklarująca się jako homoseksualna.
Islandia jest podzielona na okręgi wyborcze, regiony i gminy. Osiem regionów wykorzystuje się głównie do celów statystycznych. W jurysdykcjach sądów rejonowych stosuje się starszą wersję tego podziału.
Do 2003 roku okręgi wyborcze w wyborach parlamentarnych były jednoznaczne z regionami, jednak w wyniku zmiany konstytucji zmieniono je na dzisiejsze sześć okręgów:
Południowo-zachodni (Suðvesturkjördæmi) (cztery nieciągłe obszary podmiejskie wokół Reykjavíku);
Północno-zachodni (Norðvesturkjördæmi) (północno-zachodnia część Islandii);
Północno-wschodni (Norðausturkjördæmi) (północno-wschodnia część Islandii);
Południowy (Suðurkjördæmi) (południowa połowa Islandii, z wyłączeniem Reykjavíku i jego przedmieść).
Zmiany w zakresie wyglądu okręgów wyborczych dokonano, aby zrównoważyć wagę różnych regionów kraju, ponieważ wcześniej głos oddany w słabo zaludnionych obszarach kraju liczył się znacznie bardziej niż głos oddany na obszarze miasta Reykjavík. Nowy system zmniejszył brak równowagi między okręgami, która mimo to w mniejszym stopniu nadal występuje.
Sześćdziesiąt dziewięć gmin na Islandii reguluje sprawy lokalne, takie jak szkolnictwo, transport i podział na strefy[98]. Są to faktyczne jednostki podziału Islandii drugiego stopnia, ponieważ okręgi wyborcze nie mają znaczenia z wyjątkiem wyborów i celów statystycznych. Reykjavík jest zdecydowanie najbardziej zaludnioną gminą, około cztery razy bardziej zaludnioną niż druga gmina Kópavogur.
Nordyccy premierzy i prezydent Finlandii z wizytą wBiałym Domu w 2016 r., IslandczykSigurður drugi od lewej
Islandia będąca członkiemONZ,NATO,EFTA,Rady Europy iOECD utrzymuje stosunki dyplomatyczne i handlowe praktycznie ze wszystkimi narodami, aczkolwiek powiązania z krajami nordyckimi, Niemcami, Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i innymi państwami NATO są szczególnie bliskie. Historycznie rzecz biorąc, ze względu na podobieństwa kulturowe, gospodarcze i językowe, Islandia jestkrajem nordyckim i uczestniczy we współpracy międzyrządowej za pośrednictwemRady Nordyckiej.
Islandia jest członkiemEuropejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), co umożliwia jej dostęp do jednolitego rynkuUnii Europejskiej. Nigdy nie była członkiem UE, ale w lipcu 2009 r. islandzki parlament Althing głosował za wnioskiem o członkostwo w UE[99] i 17 lipca 2009 r. oficjalnie złożył wniosek[100]. Jednak badania opinii publicznej w 2013 r. wykazały, że wielu Islandczyków jest obecnie przeciwnych przystąpieniu do UE; powyborach parlamentarnych na Islandii w 2013 r. dwie partie, które utworzyły nowy rząd wyspy – centrowa Partia Postępu i prawicowa Partia Niepodległości – ogłosiły, że przeprowadzą referendum w sprawie członkostwa w UE[101]. W 2015 r. Minister Spraw Zagranicznych Gunnar Bragi Sveinsson poinformował Unię Europejską, że Islandia nie będzie już ubiegać się o członkostwo, jednak wniosek nie został formalnie wycofany i pojawiły się kolejne wezwania do zorganizowania referendum w tej sprawie[102][103].
Islandia nie ma stałej armii, jednak posiada Islandzką Straż Przybrzeżną, która utrzymuje Islandzki System Obrony Powietrznej, oraz Islandzką Jednostkę Reagowania Kryzysowego, która wspiera misje pokojowe i pełni funkcje paramilitarne.
Islandzkie Siły Obronne (IDF) byłydowództwem wojskowymSił ZbrojnychStanów Zjednoczonych od 1951 do 2006 roku. IDF, utworzone na zlecenieNATO, powstały, gdy Stany Zjednoczone podpisały porozumienie zapewniające obronę Islandii. IDF składało się także z cywilnych Islandczyków i żołnierzy innych krajów NATO. Siły zbrojne IDF zostały zmniejszone po zakończeniuzimnej wojny, aSiły Powietrzne Stanów Zjednoczonych utrzymywały od czterech do sześciumyśliwców przechwytujących w Bazie Lotnictwa Marynarki Wojennej w Keflaviku do czasu ich wycofania 30 września 2006 r. Od maja 2008 r. państwa NATO okresowo rozmieszczały myśliwce w celu patrolowania Islandii przestrzeń powietrzna w ramachIcelandic Air Policing[104][105]. Islandia wsparłainwazję na Irak w 2003 r. pomimo wielu wewnętrznych kontrowersji, wysyłając do Iraku zespół EOD Straży Przybrzeżnej[106], który został później zastąpiony przez członków Islandzkiej Jednostki Reagowania Kryzysowego. Islandia brała także udział wWojnie w Afganistanie[107] ibombardowaniu Jugosławii przez NATO w 1999 r. Pomimo trwającego kryzysu finansowego, pierwszy od dziesięciolecinowy statek patrolowy, został zwodowany 29 kwietnia 2009 r.[108].
Islandia była neutralnym gospodarzem historycznego szczytu Reagana–Gorbaczowa, który odbył się w 1986 r. w Reykjavíku, przygotowując grunt pod zakończenieZimnej Wojny. Główne historyczne spory międzynarodowe w Islandii dotyczyły nieporozumień dotyczącychwyłącznych stref ekonomicznych. Konflikt z Wielką Brytanią doprowadził do serii tzw.wojen dorszowych, które obejmowały starcia Islandzkiej Straży Przybrzeżnej zKrólewską Marynarką Wojenną o brytyjskich rybaków: w latach 1952–1956 w związku z rozszerzeniem islandzkiej strefy połowowej z 3 do 4 mil morskich (5,6 do 7,4 km), w latach 1958–1961 po dalszym przedłużeniu do 12mil morskich (22,2 km), w latach 1972–1973 z kolejnym przedłużeniem do 50 mil morskich (92,6 km) oraz w 1975–1976 po kolejnym przedłużeniu do 200 mil morskich (370,4 km)[109].
WedługGlobal Peace Index z 2011 r. Islandia jest najbardziej pokojowym krajem na świecie ze względu na brak sił zbrojnych, niski wskaźnik przestępczości i wysoki poziom stabilności społeczno-politycznej. Islandia została wpisana doKsięgi Rekordów Guinnessa jako „najbardziej pokojowy kraj” i „kraj o najniższych wydatkach wojskowych na mieszkańca”[110].
W 2007 r. Islandia była krajem z7 największym PKB per capita (54 858 USD) i piątym pod względem wysokościPKB wedługparytetu siły nabywczej (40 112 USD). Około 85 procent całkowitego zaopatrzenia wenergię pierwotną w Islandii pochodzi z krajowych źródeł energii odnawialnej[111]. Wykorzystanie obfitej energii wodnej i geotermalnej uczyniło Islandię największym na świecie producentem energii elektrycznej na mieszkańca[112]. W wyniku zaangażowania Islandii w energię odnawialną w ramach globalnego indeksu zielonej gospodarki z 2016 r. Islandia znalazła się wśród 10 najbardziej ekologicznych gospodarek na świecie[113]. Historycznie rzecz biorąc, gospodarka Islandii w dużym stopniu opierała się na rybołówstwie, które nadal zapewnia 40% dochodów z eksportu i zatrudnia 7% siły roboczej[114]. Gospodarka jest podatna na zmniejszanie się zasobów ryb i spadek światowych cen głównych surowców eksportowanych: ryb i produktów rybnych, aluminium iżelazokrzemu. Wielorybnictwo na Islandii ma znaczenie historyczne. Znaczenie rybołówstwa w gospodarce Islandii zmalało w udziale eksportu wynoszącym 90% w latach 60. XX w. do 40% w 2006 r.[115].
Do XX wieku Islandia była krajem dość biednym. Obecnie jest to jeden z najbardziej rozwiniętych krajów świata. Silny wzrost gospodarczy sprawił, że Islandia zajęłatrzecie miejsce w raporcieONZ dotyczącymwskaźnika rozwoju społecznego za lata 2021–2022. Według Economist Intelligence Index z 2011 r. Islandia miała drugi najwyższy wskaźnik jakości życia na świecie. Na podstawiewspółczynnika Giniego Islandia ma również jeden z najniższych wskaźników nierówności w dochodach na świecie[116] oraz zajmuje szóste miejsce w rankingu HDI[117]. Stopa bezrobocia w Islandii stale spada od czasu kryzysu w 2008 roku: w czerwcu 2012 r. 4,8% siły roboczej było bezrobotnych w porównaniu z 6% w 2011 r. i 8,1% w 2010 r.[114][118]
Wiele partii politycznych pozostaje przeciwnych członkostwu w UE, przede wszystkim ze względu na obawy Islandczyków przed utratą kontroli nad swoimi zasobami naturalnymi (w szczególności rybołówstwem). Walutą narodową Islandii jestkorona islandzka (ISK). Islandia jest jedynym krajem na świecie, którego populacja wynosi mniej niż dwa miliony, a mimo to nadal posiada płynny kurs walutowy i niezależną politykę pieniężną[119].
Sondaż opublikowany 5 marca 2010 r. przezCapacent Gallup wykazał, że 31% respondentów opowiedziało się za przyjęciemeuro, a 69% było przeciwne. Inne badanie Capacent Gallup przeprowadzone w lutym 2012 r. wykazało, że 67,4% Islandczyków odrzuciłoby w referendum członkostwo w UE[120].
W ciągu ostatniej dekady gospodarka Islandii dywersyfikowała się, obejmując przemysł wytwórczy i usługi, w tym produkcję oprogramowania,biotechnologię i finanse; przemysł stanowi około jednej czwartej działalności gospodarczej, podczas gdy usługi stanowią blisko 70%. Sektor turystyczny rozwija się, zwłaszcza w zakresieekoturystyki i obserwacji wielorybów. Islandię odwiedza średnio około 1,1 miliona gości rocznie, czyli ponad trzykrotnie więcej niż rodzima populacja[121]. W 2016 r. Islandię odwiedziło 1,7 mln osób, czyli 3 razy więcej niż w 2010 r.[122] Islandzki przemysł rolniczy, wytwarzający 5,4% PKB[68], składa się głównie zziemniaków, zielonych warzyw (wszklarniach),baraniny i produktów mlecznych[114]. Centrum finansowe to Borgartún w Reykjavíku, w którym mieści się wiele firm i trzy banki inwestycyjne. Islandzka Giełda Papierów Wartościowych (ISE), została założona w 1985 r.[123]
Islandia zajmowała 27. miejsce wewskaźniku wolności gospodarczej w 2012 r., niżej niż w poprzednich latach, ale nadal znajdowała się wśród najbardziej wolnych gospodarczo państw na świecie[124]. Od 2016 r. zajmuje 29. miejsce w globalnym indeksie konkurencyjnościŚwiatowego Forum Ekonomicznego, o jedno miejsce niżej niż w 2015 r. Według Global Innovation Index, Islandia jest 20. najbardziej innowacyjnym krajem na świecie w latach 2022 i 2023[125][126]. W przeciwieństwie do większości krajów Europy Zachodniej, Islandia ma systempodatku liniowego: główna stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi 22,75%, a w połączeniu z podatkami komunalnymi całkowita stawka podatku wynosi nie więcej niż 35,7%, nie licząc wielu dostępnych odliczeń[127]. Stawkapodatku dochodowego od osób prawnych wynosi stałe 18% i jest jedną z najniższych na świecie[127]. W Islandii obowiązuje takżepodatek od towarów i usług, natomiast w 2006 r. zniesionopodatek majątkowy netto. Przepisy dotyczące zatrudnienia są stosunkowo elastyczne, a rynek pracy należy do najbardziej wolnych na świecie. Prawa własności są silne, a Islandia jest jednym z niewielu krajów, w których stosuje się je w zarządzaniu rybołówstwem[127]. Podobnie jak w innychpaństwach opiekuńczych, podatnicy płacą sobie nawzajem różne dotacje, ale wydatki są mniejsze niż w większości krajów europejskich.
Pomimo niskich stawek podatkowych, pomoc dla rolnictwa jest najwyższa wśród krajów OECD i stanowi potencjalną przeszkodę w zmianach strukturalnych. Również wydatki na opiekę zdrowotną i edukację przynoszą stosunkowo słabe wyniki według wskaźników OECD, chociaż w obu obszarach nastąpiła poprawa. W badaniu gospodarczym OECD dotyczącym Islandii z 2008 r. podkreślono wyzwania stojące przed Islandią w zakresie polityki walutowej i makroekonomicznej[128].Kryzys walutowy rozpoczął się wiosną 2008 r., a 6 października handel w islandzkich bankach został zawieszony w związku z walką rządu o ratowanie gospodarki[129]. Ocena przeprowadzona przez OECD z 2011 r.[130] wykazała, że Islandia poczyniła postępy w wielu obszarach, w szczególności w tworzeniu zrównoważonej polityki fiskalnej i przywracaniu dobrej kondycji sektora finansowego; jednakże nadal istnieją wyzwania związane ze zwiększeniem wydajności i zrównoważonego rozwoju sektora rybołówstwa, a także z poprawą polityki pieniężnej w celu ograniczenia inflacji[130]. Dług publiczny Islandii zmniejszył się od czasu kryzysu gospodarczego i od 2015 r. państwo zajmuje 31. miejsce świecie pod względem wielkości odsetka krajowego PKB do długu publicznego[131].
W 2008 r. w wynikuświatowego kryzysu finansowegoislandzki system bankowy, będący zarazem najlepiej rozwiniętą z gałęzi islandzkiej gospodarki, załamał się. Islandzki kryzys finansowy z 2008, będący efektem koniunktury na rynkach światowych i systemu bankowego w kontekście światowego kryzysu ekonomicznego w 2008, stanowi ogromny problem dla Islandii. Trzy z największych islandzkich banków dotknięte zostały kryzysem i kontrolę nad nimi przejął rząd. Pierwszy z nichGlitnir został znacjonalizowany pod koniec września 2008. Po niedługim czasie kontrola nadLandsbanki została przekazana Fjármálaeftirlitið (Urząd Nadzoru Finansowego). Następnie ten sam organ przejął kontrolę nad największym bankiem IslandiiKaupthing Bank. Efekty tych zdarzeń były odczuwalne w Wielkiej Brytanii, kiedy to klienci upadającegoIcesave (banku internetowego będącego własnością Landsbanki) od 7 października nie byli w stanie wypłacić z kont swoich oszczędności.
Od września 2007 do września 2008 kurs islandzkiej waluty spadł o ponad 70 proc. PremierGeir Haarde w emocjonalnym orędziu telewizyjnym zapowiedział, że rząd gwarantuje wypłatę środków z rachunków bankowych do wysokości 2,5 mln ISK. Według rządu oszczędnościom nic nie zagrażało, jednak transakcje walutowe zostały wstrzymane. Wszystkie te środki nie wystarczyły jednak by ustabilizować zagrożony sektor bankowy, nad którym rząd przejął pełną kontrolę.
Islandia ma bardzo wysoki wskaźnik liczby samochodów na 1000 mieszkańców (768 samochodów na 1000 mieszkańców)[134]; jest to główna forma transportu w państwie. Islandia posiada 12 890 km dróg administracyjnych, z czego 4782 km jest utwardzonych, a pozostałe 8108 km nie[135]. Ograniczenia prędkości na drogach wynoszą 50 km/h w terenie zabudowanym, 80 km/h na drogach szutrowych i 90 km/h na drogach utwardzonych. W islandzkiej sieci drogowej nie ma autostrad i dróg ekspresowych[136].
Główną drogą w Islandii jest ukończona w 1974 r.Droga nr 1 (isl.Þjóðvegur 1 lubHringvegur), "zwana obwodnicą kraju". Trasa biegnie w większości wzdłuż wybrzeża, okrążając wyspę. Jest główną drogą Islandii, łącząc większość zamieszkałych regionów wyspy ze sobą. Trasa ma 1332 km długości, a jej nawierzchnia jest utwardzona. Na większości przebiegu posiada po jednym pasie ruchu w każdą stronę. Wyjątkiem są części zlokalizowane w miastach oraz łączące pobliskie duże miejscowości, gdzie droga posiada więcej pasów ruchu[137]. Na całej odległości trasy wybudowano około 30 mostów, posiadających po jednym pasie w każdym kierunku ruchu. Znajdują się one głównie w południowo wschodniej części wyspy[138].
Islandia nie posiada i nigdy nie posiadałapublicznego systemu transportu kolejowego. Jest ona największym europejskim państwem nieposiadającym kolei[141]. Na wyspie istniały w historii jedynie trzy odrębne systemy kolei przemysłowych. Były to kolej portowa w Reykjaviku, kolej na farmie w Korpúlfsstaðir oraz kolejhydroelektrowni Kárahnjúkar.
Międzynarodowy port lotniczy Keflavík (KEF, BIKF)[142] jest największym lotniskiem i głównym pasażerskim węzłem lotniczym w państwie[143]. Obsługuje głównie ruch międzynarodowy. Jest zlokalizowany w południowo-zachodniej części kraju, 51 km od centrum Reykjaviku[144].
W stolicy państwa znajduje sięport lotniczy Reykjavik (RKV, BIRK)[145] jest drugim co do liczby obsłużonych pasażerów lotniskiem w Islandii. Znajduje się zaledwie 1,5 km od centrum Reykjaviku. Lotnisko obsługuje głównie rejsowe loty krajowe, ruchlotnictwa ogólnego, lotnictwa prywatnego i transport medyczny[146].
Kolejnymi ważnymi lotniskami w Islandii sąport lotniczy Akureyri (AEY, BIAR)[147] iport lotniczy Egilsstaðir (EGS, BIEG)[148]. Obsługują ruch krajowy i pojedyncze loty międzynarodowe. Port lotniczy Akureyri otworzył w 2024 roku rozbudowany terminal międzynarodowy[149]. W państwie znajdują się 103 zarejestrowane lotniska i lądowiska. Większość z nich jest nieutwardzona i zlokalizowana na obszarach wiejskich.
W Islandii istnieje kilka połączeń promowych, umożliwiających regularny dostęp do wielu mniejszych wysp i ich społeczności. Niektóre połączenia istnieją w celu skrócenia dystansu na niektórych trasach. Spółka Smyril Line za pomocą promu Norröna zapewnia międzynarodowe połączenie promowe zSeyðisfjörður naWyspy Owcze i doDanii[150].
Klika spółek świadczy usługi transportu morskiego na Islandię. Najważniejsze z nich to Eimskip i Samskip. Największymi portami kraju zarządza spółka Faxaflóahafnir[151].
Odnawialne źródła energii (głównie energia wodna i geotermalna) zapewniają około 85% islandzkiego zapotrzebowania na energię elektryczną. Pozostałe 15% zapotrzebowania zaspokaja głównie energia z importowanych paliw kopalnych. Największą elektrownią wodną w kraju jest elektrownia wodna Kárahnjúkar. Po otwarciu elektrowni, Islandia została największym na świecie producentem energii elektrycznej na mieszkańca. Energetyka wodna jest głównym źródłem energii na Islandii, posiadając teoretyczny potencjał brutto wynoszący 184 TWh/rok[152]. Największe elektrownie wodne wykorzystują siłę lodowcowych rzek, takich jak Thjórsá i Tungnaá. Największe elektrownie geotermalne w Islandii to Hellisheiði i Nesjavellir. Elektrownie geotermalne w państwie mają potencjał szacowany na 4300-7000 MHe. Są one skupione głównie w południowo-zachodniej części kraju, w okolicach Reykjaviku. Mniejsza część znajduje się również na północnym wschodzie Islandii.
Około 69% pracujących na Islandii jest zatrudnionych w usługach, głównie turystycznych. Wyspę odwiedza około 1 mln turystów zagranicznych rocznie. Są to głównie turyści zNiemiec,Wielkiej Brytanii iStanów Zjednoczonych. W 2004 dochód z turystyki wyniósł 372 mlnUSD[153]. W 2015 roku kraj ten odwiedziło 1,289 mln turystów (29,2% więcej niż w roku poprzednim – to największy wzrost w Europie), generując dla niego przychody na poziomie 1,579 mlddolarów[154]. Coraz bardziej popularną formą podróżowania po Islandii staje się turystyka rowerowa[155].
Odizolowanie wyspy od resztykontynentu ograniczyłoimigrację. Stąd też dopływ nowegomateriału genetycznego był ograniczony przezwieki. Dzięki bogatejtradycji ustnej i pisanej wiele zrodzin może wskazać swoich przodków na wielepokoleń wstecz. Wszystko to sprawia, że współcześniIslandczycy są przedmiotem wielu badańgenetycznych. Przyrost naturalny wynosi 0,66% (2013). Ludność poniżej 14. roku życia stanowi 21%, a powyżej 65. roku 12%. Przeciętna długość życia mężczyzny wynosi 78 lat (78,43), a kobiety prawie 83 lata (82,73).
Kuchnia Islandii jest typową kuchnią północy opierającą się na elementach wyżywienia, które były w tym rejonie od zawsze, jak: ryby, wyroby mleczarskie, zboża i jagnięcina. Na Islandii powstało wiele typowych specjałów, jak choćby:hákarl, czyli sfermentowane mięso rekina, selshreifar – kwaszone płetwy foki alboharðfiskur, czyli ryby suszone na świeżym powietrzu. W kuchni tego kraju najpopularniejsze są dania z ryb, takich jak:pstrągi,dorsze,łososie,halibuty, łupacze, płastugi. Do przyprawiania dań często również dodaje się sproszkowane algi morskie. Tradycyjnymi potrawami z mięsa są:
hangikjöt – czyli wędzona lub gotowana baranina lub jagnięcina
svið – gotowane głowy owcze lub baranie
lifrarpylsa – pudding z wątroby owczej zmąką żytnią oraz płatkami owsianymi[160]
↑Do 2023 roku była zalecana długa nazwaRepublika Islandii, która nie występuje wkonstytucji Islandii, zob. uchwałaKSNG przyjęta na126. posiedzeniu, Protokół między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Islandii o zmianie Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Islandii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzonej w Reykjavíku dnia 19 czerwca 1998 r., podpisany w Reykjavíku dnia 16 maja 2012 r.Dz.U. z 2013 r. poz. 1353. NazwaRepublika Islandii występuje także w poradniku stylu Unii Europejskiej, zob.Style guide for authors., (Poprzednia edycja poradnika stylu UE odradzała używanie określenia „Republika Islandii”, ale zmieniło się to w wydaniu z 2019, które przedstawia tę nazwę jako oficjalną.), Publications Office of the European Union, 5 marca 2019, s. 41,DOI: 10.2811/556722 [dostęp 2019-05-01](ang.).
↑Philippon, Mélody; Von Hagke, Christoph; E. Reber, Jacqueline. Cutting-Edge Analogue Modeling Techniques Applied to Study Earth Systems. Page 99. 2020. „Iceland is the only place on Earth where a mid-ocean ridge is exposed above sea level, atop the extensional plate boundary separating the North American plate and the Eurasian plate.”.
↑Rae, Alison. Earthquakes and Volcanoes. Page 9. 2008. „Iceland is the only part of the Mid-Atlantic Ridge that rises above sea-level, and its central volcanic plateau is erupting almost constantly.”.
↑Richard F.R.F.TomassonRichard F.R.F.,Iceland, the first new society, University of Minnesota Press, 1980, p. 63,ISBN 978-0-8166-0913-0.
↑Jón R.J.R.HjálmarssonJón R.J.R.,History of Iceland: From the Settlement to the Present Day., Iceland Review, 1993. Brak numerów stron w książce
↑OECD Tax Database, Oecd.org, 25 stycznia 2010 [dostęp 2010-01-26](ang.). Brak numerów stron w książce
↑JonathanJ.WilcoxJonathanJ.,Zawiah AbdulZ.A.LatifZawiah AbdulZ.A.,Iceland, Marshall Cavendish, 2007,ISBN 978-0-7614-2074-3 [dostęp 2023-12-10](ang.). Brak numerów stron w książce
↑JonathanJ.WilcoxJonathanJ.,Zawiah AbdulZ.A.LatifZawiah AbdulZ.A.,Iceland, Marshall Cavendish, 2007,ISBN 978-0-7614-2074-3 [dostęp 2023-12-16](ang.). Brak numerów stron w książce
↑Energy Data [online], Askja Energy - The Essential Perspective on Energy in the Northern Atlantic and Arctic Region, 3 maja 2012 [dostęp 2023-12-24](ang.).
↑Jędrzej Kołtunowicz, Kamilla Staszak, Marta Mizuro, Michał Cyraniewicz, Paweł Majewski: Islandia: Premier zdymisjonował rząd. Rzeczpospolita, 26 stycznia 2009. [dostęp 2021-05-22].
↑Redaktor prowadzący: Bartłomiej Kaczorowski: Państwa Świata. Encyklopedia PWN. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 361–364.ISBN 978-83-01-15886-6.
↑Naddniestrzańska Republika Mołdawska nie jest uznawana przez żadne w pełni suwerenne państwo.
↑Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, którajest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam specjalna misja Unii Europejskiej –EULEX.
.png)
.jpg)
.svg)
