Wybrane instrumenty perkusyjne:kocioł ,talerze wiszące ,tam-tamy ,ksylofon ,pudełeczka (inne języki) (bloki chińskie),werbel ,tom-tomy ,marimba i zestawkrotali Perkusja (instrumenty perkusyjne [ 1] [ 2] [ 3] [ 4] ,łac. percussio = uderzenie[ 5] ) – wklasyfikacji praktycznej grupa instrumentów, w których dźwięk powstaje przez uderzanie, potrząsanie i pocieranie[ 5] membrany lub twardego przedmiotu w kształcie płyty, płytki, pręta lub sztabki[ 6] . Perkusja grupuje w jeden zbiórmembranofony iidiofony uderzane (czyli wgsystematyki naukowej również potrząsane i skrobane[ 7] )[ 8] [ 9] [ 10] [ 6] . Komplet instrumentów perkusyjnych obsługiwany przez jednego perkusistę[ 11] [ 12] i potocznie nazywany perkusją[ 13] [ 14] nazywa sięzestawem perkusyjnym [ 11] [ 12] [ 15] .
Terminem „perkusja” określa się również sekcjęorkiestry zajmowaną przez instrumenty perkusyjne[ 16] [ 6] .
Pudełeczka (inne języki) (bloki chińskie)Przykładowe ludowe instrumenty perkusyjne ze zbiorówMuzeum Niemieckiego Perkusję dzieli się według wysokości dźwięku na instrumenty o określonejwysokości dźwięku (m.in.kotły ,ksylofon ,dzwonki ,dzwony rurowe ,czelesta ) oraz instrumenty o nieokreślonej wysokości dźwięku (m.in.bęben ,talerze ,trójkąt ,tam-tam ,kastaniety ,tamburyn )[ 17] [ 10] . Na instrumentach perkusyjnych o określonej wysokości dźwięku można graćmelodie [ 5] . Instrumenty z drugiej grupy wydają dźwięki o charakterystycewielotonów nieharmonicznych zbliżonych doszumów [ 18] . Szumy te mieszczą się w pewnym zakresieczęstotliwości i mogą sprawiać wrażenie brzmienia wyższego lub niższego[ 5] .
Kocioł ,talerz perkusyjny i zestawkrotali orkiestrowych Instrumenty perkusyjne są najstarszymi instrumentami muzycznymi[ 19] . Przezludy pierwotne używane były jako narzędzia sygnałowe; później zaczęły służyć do wyznaczaniarytmu podczastańca ipracy [ 20] .
Perkusję w początkach istnieniaorkiestry wykorzystywano sporadycznie[ 21] . W okresiebaroku iklasycyzmu były tokotły oraz instrumenty zapożyczone zmuzyki janczarskiej (inne języki) :wielki imały bęben ,talerze oraztrójkąt [ 22] . W okresieromantyzmu w składorkiestry symfonicznej włączonoksylofon ,dzwonki ,czelestę ,tam-tam ,dzwony , a także instrumenty narodowe różnych krajów (np.kastaniety itamburyn )[ 22] .
W XX wieku sekcja perkusji rozrosła się do kilkudziesięciu instrumentów[ 21] , wymagając niekiedy udziału kilkunastu perkusistów. Do instrumentarium włączonowibrafon ,marimbę [ 23] oraz rozmaite instrumenty ludowe i regionalne pochodzenia południowoamerykańskiego, kubańskiego, afrykańskiego, chińskiego, koreańskiego i indonezyjskiego[ 21] , m.in.tom-tom ,bongosy ,tumbę (inne języki) ,kongi ,krowi dzwonek ,klawesy ,guiro ,marakasy orazcabase [ 23] . W składzieorkiestry tanecznej (inne języki) ustandaryzował sięzestaw perkusyjny – komplet instrumentów perkusyjnych obsługiwany przez jednego instrumentalistę[ 11] .
Prekursorami wykorzystania szerokiej gamy instrumentów perkusyjnych w orkiestrze symfonicznej byliClaude Debussy (Morze ) iRichard Strauss (Don Kichot (inne języki) orazSymfonia alpejska )[ 6] . Niektórzy kompozytorzy tworzyli utwory muzyczne przeznaczone wyłącznie na instrumenty perkusyjne (m.in.Edgar Varèse ,Iannis Xenakis ,Kazimierz Serocki ,Marta Ptaszyńska ). Inni, w sposób perkusyjny wykorzystywali fortepian (m.in.Igor Strawinski wWeselu (inne języki) ,Béla Bartók orazSiergiej Prokofjew ) i instrumenty smyczkowe (m.in. Igor Strawinski wŚwięcie wiosny iKrzysztof Penderecki wI kwartecie )[ 21] .Erik Satie w muzyce do baletuParade (inne języki) wykorzystał dźwiękisyreny ,pistoletów startowych ,butelkofonu (inne języki) orazmaszyny do pisania [ 6] .
↑ Chodkowski 2006 ↓ , s. 386.↑ Śledziński 1981 ↓ , s. 431.↑ Drobner 1997 ↓ , s. 32.↑ Sikorski 1975 ↓ , s. 10.↑a b c d Ekiert 2006 ↓ , s. 392.↑a b c d e Holland i Page 2001 ↓ , lead.↑ Vogel 2015 ↓ , s. 6–7.↑ perkusja , [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-06-02] .↑ Chodkowski 2006 ↓ , s. 679.↑a b Śledziński 1981 ↓ , s. 760.↑a b c Drobner 1997 ↓ , s. 251.↑a b Jędrzej Bączyk,Hubert Zemler ,Zestaw perkusyjny w serwisieYouTube ,NIMiT , 2019 ↑ Zestaw perkusyjny , [w:] Fundacja MEAkultura [online], Instrumentownik, 31 sierpnia 2022 [dostęp 2025-06-02] [zarchiwizowane zadresu 2025-03-18] .↑ Krzysztof K. Klejnowski Krzysztof K. ,Z czego się składa perkusja? [online], Mapex Polska, 31 stycznia 2023 [dostęp 2025-06-02] .↑ Masz bębny rozstawione, jak… [online], Magazyn Perkusista, 20 grudnia 2019 [dostęp 2025-06-02] .↑ Drobner 1997 ↓ , s. 246.↑ Chodkowski 2006 ↓ , s. 386, 679.↑ Drobner 1997 ↓ , s. 223, 231.↑ Wełpa i Sadura 1996 ↓ , s. 6, 8.↑ Wełpa i Sadura 1996 ↓ , s. 6.↑a b c d Ekiert 2006 ↓ , s. 393.↑a b Drobner 1997 ↓ , s. 240.↑a b Drobner 1997 ↓ , s. 241.Alexander Buchner: Encyklopedia instrumentów muzycznych . Racibórz: R.A.F. SCRIBA, 1995.ISBN 83-85578-71-4 . Encyklopedia muzyki . Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.ISBN 83-01-13410-0 .Mieczysław Drobner : Instrumentoznawstwo i akustyka . Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne , 1997.ISBN 83-224-0469-7 .Janusz Ekiert : Bliżej muzyki: encyklopedia . Warszawa: Muza SA , 2006.ISBN 978-83-7200-087-3 .James J. Holland James J. ,Janet K. J.K. Page Janet K. J.K. ,Percussion , [w:] Grove Music Online, Oxford University Press, 2001,DOI : 10.1093/gmo/9781561592630.article.21291 [dostęp 2025-01-19] (ang.) .typ? Kurt Sachs : Historia instrumentów muzycznych . Stanisław Olędzki (tłum.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen , 2005.ISBN 83-7233-036-0 .Kazimierz Sikorski : Instrumentoznawstwo . Kraków: PWM , 1975.OCLC 750005911 .Mała encyklopedia muzyki . Stefan Śledziński (red.). Warszawa: PWN, 1981.ISBN 83-01-00958-6 .Katarzyna Wełpa, Monika Sadura: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu . Maria Jost-Prześlakowska (red.). Szydłowiec: MLIM, 1996.ISBN 83-904721-2-0 . Beniamin B. Vogel Beniamin B. ,Rewizja klasyfikacji instrumentów muzycznych Hornbostela-Sachsa przez Konsorcjum MIMO , [w:]NIMiT [online],MKiDN , 31 marca 2015 [dostęp 2025-01-10] [zarchiwizowane zadresu 2023-06-05] (pol.) .