Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Perkusja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano zInstrument perkusyjny)
Wybrane instrumenty perkusyjne:kocioł,talerze wiszące,tam-tamy,ksylofon,pudełeczka(inne języki) (bloki chińskie),werbel,tom-tomy,marimba i zestawkrotali

Perkusja (instrumenty perkusyjne[1][2][3][4],łac. percussio = uderzenie[5]) – wklasyfikacji praktycznej grupa instrumentów, w których dźwięk powstaje przez uderzanie, potrząsanie i pocieranie[5]membrany lub twardego przedmiotu w kształcie płyty, płytki, pręta lub sztabki[6]. Perkusja grupuje w jeden zbiórmembranofony iidiofony uderzane (czyli wgsystematyki naukowej również potrząsane i skrobane[7])[8][9][10][6]. Komplet instrumentów perkusyjnych obsługiwany przez jednego perkusistę[11][12] i potocznie nazywany perkusją[13][14] nazywa sięzestawem perkusyjnym[11][12][15].

Terminem „perkusja” określa się również sekcjęorkiestry zajmowaną przez instrumenty perkusyjne[16][6].

Budowa i zasada działania

[edytuj |edytuj kod]
Pudełeczka(inne języki) (bloki chińskie)
 Osobny artykuł:Budowa i zasada działania membranofonów.
 Osobny artykuł:Budowa i zasada działania idiofonów.

Podział

[edytuj |edytuj kod]
Przykładowe ludowe instrumenty perkusyjne ze zbiorówMuzeum Niemieckiego

Perkusję dzieli się według wysokości dźwięku na instrumenty o określonejwysokości dźwięku (m.in.kotły,ksylofon,dzwonki,dzwony rurowe,czelesta) oraz instrumenty o nieokreślonej wysokości dźwięku (m.in.bęben,talerze,trójkąt,tam-tam,kastaniety,tamburyn)[17][10]. Na instrumentach perkusyjnych o określonej wysokości dźwięku można graćmelodie[5]. Instrumenty z drugiej grupy wydają dźwięki o charakterystycewielotonów nieharmonicznych zbliżonych doszumów[18]. Szumy te mieszczą się w pewnym zakresieczęstotliwości i mogą sprawiać wrażenie brzmienia wyższego lub niższego[5].

 Zobacz też:Podział membranofonów.
 Zobacz też:Podział idiofonów.

Historia

[edytuj |edytuj kod]
Kocioł,talerz perkusyjny i zestawkrotali orkiestrowych

Instrumenty perkusyjne są najstarszymi instrumentami muzycznymi[19]. Przezludy pierwotne używane były jako narzędzia sygnałowe; później zaczęły służyć do wyznaczaniarytmu podczastańca ipracy[20].

Perkusję w początkach istnieniaorkiestry wykorzystywano sporadycznie[21]. W okresiebaroku iklasycyzmu były tokotły oraz instrumenty zapożyczone zmuzyki janczarskiej(inne języki):wielki imały bęben,talerze oraztrójkąt[22]. W okresieromantyzmu w składorkiestry symfonicznej włączonoksylofon,dzwonki,czelestę,tam-tam,dzwony, a także instrumenty narodowe różnych krajów (np.kastaniety itamburyn)[22].

W XX wieku sekcja perkusji rozrosła się do kilkudziesięciu instrumentów[21], wymagając niekiedy udziału kilkunastu perkusistów. Do instrumentarium włączonowibrafon,marimbę[23] oraz rozmaite instrumenty ludowe i regionalne pochodzenia południowoamerykańskiego, kubańskiego, afrykańskiego, chińskiego, koreańskiego i indonezyjskiego[21], m.in.tom-tom,bongosy,tumbę(inne języki),kongi,krowi dzwonek,klawesy,guiro,marakasy orazcabase[23]. W składzieorkiestry tanecznej(inne języki) ustandaryzował sięzestaw perkusyjny – komplet instrumentów perkusyjnych obsługiwany przez jednego instrumentalistę[11].

Prekursorami wykorzystania szerokiej gamy instrumentów perkusyjnych w orkiestrze symfonicznej byliClaude Debussy (Morze) iRichard Strauss (Don Kichot(inne języki) orazSymfonia alpejska)[6]. Niektórzy kompozytorzy tworzyli utwory muzyczne przeznaczone wyłącznie na instrumenty perkusyjne (m.in.Edgar Varèse,Iannis Xenakis,Kazimierz Serocki,Marta Ptaszyńska). Inni, w sposób perkusyjny wykorzystywali fortepian (m.in.Igor Strawinski wWeselu(inne języki),Béla Bartók orazSiergiej Prokofjew) i instrumenty smyczkowe (m.in. Igor Strawinski wŚwięcie wiosny iKrzysztof Penderecki wI kwartecie)[21].Erik Satie w muzyce do baletuParade(inne języki) wykorzystał dźwiękisyreny,pistoletów startowych,butelkofonu(inne języki) orazmaszyny do pisania[6].

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Chodkowski 2006 ↓, s. 386.
  2. Śledziński 1981 ↓, s. 431.
  3. Drobner 1997 ↓, s. 32.
  4. Sikorski 1975 ↓, s. 10.
  5. abcdEkiert 2006 ↓, s. 392.
  6. abcdeHolland i Page 2001 ↓, lead.
  7. Vogel 2015 ↓, s. 6–7.
  8. perkusja, [w:]Encyklopedia PWN [online],Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2025-06-02] .
  9. Chodkowski 2006 ↓, s. 679.
  10. abŚledziński 1981 ↓, s. 760.
  11. abcDrobner 1997 ↓, s. 251.
  12. abJędrzej Bączyk,Hubert Zemler,Zestaw perkusyjny w serwisieYouTube,NIMiT, 2019
  13. Zestaw perkusyjny, [w:] Fundacja MEAkultura [online], Instrumentownik, 31 sierpnia 2022 [dostęp 2025-06-02] [zarchiwizowane zadresu 2025-03-18] .
  14. KrzysztofK. Klejnowski KrzysztofK.,Z czego się składa perkusja? [online], Mapex Polska, 31 stycznia 2023 [dostęp 2025-06-02] .
  15. Masz bębny rozstawione, jak… [online], Magazyn Perkusista, 20 grudnia 2019 [dostęp 2025-06-02] .
  16. Drobner 1997 ↓, s. 246.
  17. Chodkowski 2006 ↓, s. 386, 679.
  18. Drobner 1997 ↓, s. 223, 231.
  19. Wełpa i Sadura 1996 ↓, s. 6, 8.
  20. Wełpa i Sadura 1996 ↓, s. 6.
  21. abcdEkiert 2006 ↓, s. 393.
  22. abDrobner 1997 ↓, s. 240.
  23. abDrobner 1997 ↓, s. 241.

Bibliografia

[edytuj |edytuj kod]
Kontrola autorytatywna (rodzina instrumentów):
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Perkusja&oldid=76917927
Kategoria:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp