Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Przejdź do zawartości
Wikipediawolna encyklopedia
Szukaj

Imiona birmańskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Imionom birmańskim brak typowej dla większości współczesnych imion spotykanych w innych językach cechy seryjności.Birmańczycy nie posiadają tradycyjnego systemupatronimicznego animatronimicznego, stąd też nie używają w ogóle nazwisk. Wiele imion może być też nadawanych dzieciom obojga płci. Możliwe są więc sytuacje, że małżonkowie mają identyczne imiona, a odróżniani są dzięki różnym zwrotom grzecznościowym. W kulturze birmańskiej ludzie mogą dowolnie zmieniać swoje imiona, często bez wiedzy administracji, odzwierciedlając w ten sposób zmiany zachodzące w ich życiu. Oprócz tego wielu Birmańczyków wykorzystujezwroty grzecznościowe nadawane w określonych momentach życia, jako integralną część imienia. We współczesnej Birmie jednak wiele z tych tradycji ulega zmianie[1].

Imiona tradycyjne i w stylu zachodnim

[edytuj |edytuj kod]

Imiona birmańskie były początkowo jednosylabowe, tak jak na przykładU Nu iU Thant (przy czym "U" jest zwrotem grzecznościowym). W połowie XX wieku wielu Birmańczyków zaczęło używać dwóch sylab, aczkolwiek nie odwoływali się przy tym do żadnego formalnego schematu. Pod koniec lat 90. XIX wieku uczeni brytyjscy zaobserwowali, żeArakańczycy często przyjmowali imiona trójsylabowe, podczas gdyBirmańczycy w większości nadal stosowali imiona jedno- lub dwusylabowe[2] W miarę zaznajamiania się z kulturą zachodnią, Birmańczycy zwiększają stopniowo liczbę sylab w imionach swoich dzieci w oparciu o różne schematy. Współcześnie wśród mężczyzn spotyka się powszechnie imiona długości do czterech, a wśród kobiet do pięciu sylab.

Uczeni tacy jakThant Myint-U utrzymywali, że wzrost złożoności imion birmańskich wynikał z upadku monarchii, który pociągnął za sobą zanik wyrafinowanej tytulatury palijsko-birmańskiej, tytułów szlacheckich i dworskich, pozostawiając większość Birmańczyków jedynie z ich jednosylabowymi imionami[3]. Dawniejsze tytuły, takie jakmin (မင်း; "przywódca") zostały przyswojone ponownie jako część imion osobistych[3].

I tak na przykład rodzice birmańskiego działacza narodowegoAung Sana nosili jednosylabowe imiona Pha (ဖာ) i Suu (စု). Przy urodzeniu nadano mu imię Htain Lin (ထိန်လင်း), jednak w późniejszych latach zmienił on je na Aung San (အောင်ဆန်း). Jego córka została nazwanaAung San Suu Kyi (အောင်ဆန်းစုကြည်). Pierwsza część jej imienia, "Aung San", pochodzi z imienia ojca jakie posiadał w chwili jej urodzenia. "Suu" pochodzi od imienia babki, "Kyi" - od imienia matki (Khin Kyi (ခင်ကြည်). Dodawanie imion ojca i matki do własnego imienia zdarza się obecnie całkiem często, choć nie oznacza to rozwijania się nazwisk. W użytku są jednocześnie inne systemy nadawania imion.

Używanie imion rodziców bądź krewnych w imionach osobistych było krytykowane jako niebirmańskie przyswajanie seryjności, choć różni się ono od historycznych praktyk zachodnich.

ImionaBirmańczyków często zwierają słowa pochodzące zjęzyka pali łączone z wyrazamibirmańskimi, w tym:

  • Męskie:
    • thura (သူရ "męstwo" odsura)
    • thiha (သီဟ "lew" odsiha)
    • zeya (ဇေယျာ "zwycięstwo" odjaya)
    • wunna (ဝဏ္ဏ "złoto" odvanna)
  • Żeńskie:
    • sanda (စန္ဒာ "księżyc" odchanda)
    • thanda (သန္တာ "koral" odsanta)
    • thiri (သီရိ "wspaniałość" odsri)
    • hayma (ဟေမာ, "las", porównaj zHimalaje)

Birmańczycy wchodzący w związki małżeńskie z ludźmi z Zachodu lub emigrujący do krajów, w których używa się nazwisk mogą używać swych imion tak, jakby ich część stanowiłanazwisko rodowe. I tak na przykład żonaTun Myinta przybrała nazwisko Myint, jednak Myint jest w rzeczywistości częścią jego osobistego imienia.

Wśród birmańskich chrześcijan, zwłaszczaKarenów, powszechne jest przyjmowanie imion biblijnych w brzmieniu angielskim, np. Moses, Joseph, Mary czy Ruth[4].

Zwroty grzecznościowe

[edytuj |edytuj kod]

Jak wspomniano wyżej zwroty grzecznościowe są dodatkiem do nadanego imienia i mogą być zwyczajną formą zwracania się do danej osoby zarówno w mowie jak i piśmie, zwłaszcza w przypadku imion jedno- lub dwusylabowych. Szerokie korzystanie ze zwrotów grzecznościowych spotyka się we wszystkich kulturach obszaru birmańskiego. chociaż niektóre grupy etniczne mają specjalne zwroty grzecznościowe, słowa te są rozpoznawane i stosowane przez inne grupy (raczej zamiast tłumaczenia). Zdarza się, że dla podkreślenia swojej birmańskości osoby innego pochodzenia etnicznego dodają przed swoim imieniem nadmiarowy zwrot grzecznościowy w brzmieniu birmańskim (np. Karen może przybrać imię U Saw Tha Htoo, choćU iSaw to zwroty odpowiadające sobie)[4]. Zwroty grzecznościowe zmieniają się w ciągu życia wraz z wiekiem i statusem danej osoby.

Rodzice Aung Sana są na przykład bardziej powszechnie znani jako U Pha i Daw Suu. Imiona te można przetłumaczyć jako „Pan Pha” i Pani Suu” ale często są one używane w mniej formalny sposób.

Poniżej przedstawiono niektóre często stosowane zwroty grzecznościowe używane w imionach birmańskich:

Zwrot grzecznościowyZapis birmańskiTłumaczenieUwagi
Ashinအရှင် lub အသျှင်Wielki PanUżywane przez mnichów, szlachtę i, rzadko, kobiety
Binnya, Banyaဗညား lub ဗညာUżywane by wskazać na godność królewską bądź szlachecką, pochodzi odmońskiego ဗညာ /pəɲɛ̀a/[5]
Bo, Bogyokeဗိုလ်/ဗိုလ်ချုပ်Dowódca/Generał/PrzywódcaUżywane wobec oficerów wojska (np. BogyokeAung San)
Dawဒေါ်Ciotka//PaniUżywane wobec dojrzałych kobiet lub kobiet zajmujących wyższą pozycję (np. DawAung San Suu Kyi)
DuwaဒူးဝါးWódzUżywane wobec wodzówkaczińskich
Khunခွန်PanUżywane przez mężczyznSzanów (pochodzących z Kyaingdôn; np.Khun Htun Oo)
KoကိုBrat (starszy)Używane wobec mężczyzn w podobnym wieku (np. KoMya Aye)
MaSiostra/PaniUżywane wobec młodych kobiet lub kobiet w podobnym wieku
Mahnမန်း-Używane przez mężczyznKarenów (np.Mahn Win Maung)
Mai, Meမယ်Używane przez niektóre młode kobiety zamiast မ, jednak niezwykle rzadkie
Maung (skr. Mg)မောင်Brat (młodszy) - do chłopcówCzasami używane jako część nadanego imienia
MiမိPaniUżywane wobec niektórych młodych kobiet, zwykle jako przydomek (np.Mi Swe)
MiမိPaniUżywane przez kobietyMonów
Minမင်းKrólUżywane jako sufiks (np.Mindon Min)
Minhမင်းUżywane przez chłopców Monów; ekwiwalent Maung, z mońskiego မာံ /mèm/[5]
Naiနိုင်PanUżywane przez mężczyzn Monów; ekwiwalent U (np.Nai Shwe Kyin), z mońskiego နဲာ /nài/)[5]
Nangနန်းPaniUżywane przez kobietySzanów, od szańskiego ၼၢင်း /naaŋ/)[6]
Nawနော်PaniUżywane przez kobiety Karenów
Saiစိုင်းPanUżywane przez mężczyzn Szanów (np.Sai Htee Saing), od szańskiego ၸၢႆး /tsaaj/[6]
Salaiဆလိုင်းUżywane przez mężczyznCzinów
Saoစဝ်Wielki PanUżywane przez królewskie rody Szanów (np.Sao Shwe Thaik), od szańskiego ၸဝ်ႈ /tsaw/)[6]
SawစောWielki PanUżywane przez królewskie rody Szanów (Zbirmanizowana forma Sao) (np.Saw Mon Hla)
SawစောPanUżywane przez mężczyznKarenów (np. SawBo Mya)
Sawbwaစော်ဘွားWódzBirmańskie przybliżenieszańskiego 'saopha' (ၸဝ်ႈၽႃႉ /tsawpʰaa/), dodawane jako sufiks do imion wodzów Szanów (np.Nyaungshwe Sawbwa Sao Shwe Thaik)[6]
SayaဆရာNauczycielUżywane wobec mężczyzn starszych wiekiem lub zajmujących wyższą pozycję
Sayadawဆရာတော်Królewski NauczycielUżywane wobec wyższych rangą mnichów (np. SayadawU Pandita)
SayamaဆရာမNauczycielkaUżywane wobec kobiet w starszym wieku lub zajmujących wyższą pozycję
Shinရှင် lub သျှင်Wielki PanUżywane przez mnichów oraz mężczyzn i kobiet obdarzanych dostojeństwem (Przestarzałe; np.Shin Arahan,Shin Ye Htut,Yawei Shin Htwe)
Tekkathoတက္ကသိုလ်UniwersytetUżywane przez autorów książek (Przestarzałe; np.Tekkatho Phone Naing)
Thakinသခင်MistrzUżywane przez członków stowarzyszeniaDobama Asiayone (Przestarzałe; np.Thakin Kodaw Hmaing)
Theippanသိပ္ပံNaukaUżywane przez autorów książek (Przestarzałe; np.Theippan Maung Wa)
UဦးWuj/PanUżywane wobec dojrzałych mężczyzn lub mężczyzna zajmujących wysoką pozycję oraz mnichów (np.U Thant,U Ottama)

Astrologiczny system nadawania imion

[edytuj |edytuj kod]

Wielubirmańskich buddystów przy nadawaniu imion dzieciom posiłkuje sięastrologią, przy czym o losach dziecka ma decydować dzień narodzin w tradycyjnym kalendarzu ośmiodniowym. Każdy dzień tygodnia ma przyporządkowane pewne litery alfabetu birmańskiego, od których powinny zaczynać się imiona urodzonych w tym dniu dzieci. I tak na przykład dziecko urodzone w poniedziałek może mieć imię zaczynające się na literę "k" (က). Niektóre dni uważane są za pasujące do siebie (np. wtorek i czwartek czy czwartek i niedziela), co pozwala na tworzenie imion złożonych, zaczynających się od liter obu dobranych do siebie dni[4]. Niektórzy rodzice, zamiast posługiwać się tym uproszczonym systemem, zwracają się o pomoc przy wyborze imienia do astrologa, który dobiera je w oparciu o dokładny czas urodzenia.
Poniżej przedstawione jest tradycyjne zestawienie dni narodzin z odpowiadającymi im pierwszymi literami imion; schemat ten nie jest już dziś powszechnie stosowany:

DzieńLitery
Poniedziałek (တနင်္လာ)က (ka), ခ (hka), ဂ (ga), ဃ (ga), င (nga)
Wtorek (အင်္ဂါ)စ (sa), ဆ (hsa), ဇ (za), ဈ (za), ည (nya)
Środa rano (ဗုဒ္ဓဟူး)လ (la), ဝ (wa)
Środa popołudnie (ရာဟု)ယ (ya), ရ (ya, ra)
Czwartek (ကြာသပတေး)ပ (pa), ဖ (hpa), ဗ (ba), ဘ (ba), မ (ma)
Piątek (သောကြာ)သ (tha), ဟ (ha)
Sobota (စနေ)တ (ta), ထ (hta), ဒ (da), ဓ (da), န (na)
Niedziela (တနင်္ဂနွေ)အ (a)

Inne elementy imion birmańskich

[edytuj |edytuj kod]

Ponieważ wzrost mobilności społecznej przy braku nazwisk i zmienności imion utrudnia identyfikację osób, pojawiają się nowe elementy imion, które mają w tej identyfikacji pomóc. Przykładami mogą być zwroty grzecznościowe Tekkatho i Theippan (odpowiednio: Uniwersytet i Nauka), które mają podkreślać, że posługująca się nimi osoba ma wyższe wykształcenie czy też zajmuje się nauką. Niektóre bardziej znane osoby dodają przed swym imieniem nazwę prowincji lub miasta, z którego pochodzą, np. Pantanaw U Khant (brat byłego sekretarza generalnego ONZU Thanta). Przynosi to jednocześnie splendor ich miejscom urodzenia. Aktor Ne Win dodał przed swym imieniem słowo Kawleikgyin (birm. ကောလိပ်ဂျင်နေဝင်း, wym. [kɔ̀lèdʑɪ̀ɴ]) oznaczające studenta (ang. collegian) dla podkreślenia faktu, iż uczęszczał do college'u, a także dla upamiętnienia swojej głośnej roli w filmieCollegian[4].

Przypisy

[edytuj |edytuj kod]
  1. Burmese Names: A Guide.Mi Mi Khaing.The Atlantic. February 1958
  2. Bernard Houghton. „Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland”, s. 454, Lipiec 1897. Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. (ang.). 
  3. abThant Myint-U: The Making of Modern Burma. Cambridge University Press, 2001, s. 242.ISBN 978-0-521-79914-0. (ang.).
  4. abcdSaw Myat Yin: CultureShock! Myanmar: A Survival Guide to Customs and Etiquette. Marshall Cavendish Editions, 2007, s. 62-66.ISBN 978-0-7614-5410-6. (ang.).
  5. abcH.L. Shorto: Dictionary of Modern Spoken Mon. Oxford University Press, 1962. (ang.).
  6. abcdSao Tern Moeng: Shan-English Dictionary. 1995.ISBN 0-931745-92-6. (ang.).
Imiona
Imiennicy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Imiona_birmańskie&oldid=77153479
Kategorie:
Ukryte kategorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp