 | |||
 Aluf Mishne (Alam) | |||
| Data i miejsce urodzenia | |||
|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |||
| Przebieg służby | |||
| Lata służby | 1973–2003 | ||
| Siły zbrojne | |||
| Główne wojny i bitwy | |||
| Późniejsza praca | astronauta | ||
| Odznaczenia | |||
      | |||
| |||
 | |
| Narodowość | |
|---|---|
| Funkcja | specjalista misji |
| Łączny czas misji kosmicznych | 15 dni 22 godziny |
| Misje | |
Ilan Ramon (hebr.: אילן רמון) (ur.20 czerwca1954 wRamat Ganie, zm.1 lutego2003 nadTeksasem) –izraelski pilot myśliwski, pierwszy izraelskiastronauta,pułkownikSił Powietrznych Izraela.
Był specjalistą od ładunku towarowego podczas ostatniej tragicznej misjipromu kosmicznegoColumbia (STS-107), podczas której zginął on i sześciu innych członków załogi. Do katastrofy promu kosmicznego doszło podczas schodzenia do lądowania, nad południowymTeksasem. Ramon jako pierwszy obcokrajowiec otrzymał (pośmiertnie) amerykański „Kongresowy Kosmiczny Medal Honoru” (Congressional Space Medal of Honor).
Urodził się 20 czerwca 1954 w Ramat Ganie. Jego babka i matka były polskimiŻydówkami ocalałymi z niemieckiegoobozu koncentracyjnegoAuschwitz-Birkenau. Matka, Tonia „Towa” Kreppel, poII wojnie światowej w 1949 udała się do Izraela, gdzie poznała Eliezera Wolfermana, Żyda urodzonego w Niemczech. Ojciec Ramona współuczestniczył w tworzeniu państwa izraelskiego i brał udział wwojnie o niepodległość w 1948[1].Ramon wychował się wBeer Szewie napustyni Negew w rodzinie świeckich Żydów, starał się jednak przestrzegaćtradycji żydowskiej.
W 1972 ukończył liceum i wstąpił doSił Powietrznych Izraela. Jak wielu pilotów, hebraizował wtedy nazwisko z Wolferman na Ramon. Wziął udział wwojnie Jom Kipur w 1973 i za swoją postawę otrzymał odznaczenie[2].
W 1974 ukończył szkołę pilotów myśliwskich wbazie lotniczej Chacerim. W latach 1974–76 był pilotemsamolotów szturmowychA-4 Skyhawk, a następnie w latach 1976–1980 pilotowałsamoloty myśliwskieMirage IIIC. W 1980 Ramon wszedł w skład grupy pierwszych izraelskich pilotów, którzy zostali skierowani do szkolenia namyśliwcach wielozadaniowychF-16 Fighting Falcon. Szkolenie odbyło się w bazieamerykańskich sił powietrznychHill Air Force Base wOgden wUtah. Następnie, w latach 1981–83 był pilotem myśliwców F-16. Pilotował, jako najmłodszy pilot, jeden z samolotów, które7 czerwca1981 na rozkaz premieraMenachema Begina zniszczyły wybudowany przez Francuzów irackireaktor jądrowyOsirak podBagdadem[3]. Za udział wwojnie libańskiej w 1982 otrzymał odznaczenie[4].
W 1983 został oddelegowany na uzupełniające studia naUniwersytecie Telawiwskim. W 1987 otrzymał stopień naukowy zelektroniki iinżynierii komputerowej[4]. Ramon był żonaty i posiadał czworo dzieci. Jego hobby byłonarciarstwo isquash[5].
W latach 1988–90 pełnił obowiązki zastępcy dowódcy eskadrymyśliwców bombardującychF-4 Phantom. W 1990 przeszedł szkolenie na dowódcę eskadry i w latach1990–92 był dowódcą eskadry myśliwców F-16. W1992 otrzymał odznaczenie za wykonanie 1 tys. godzin lotów na F-16. Wylatał także 3 tys. godz. na samolotach A-4, Mirage III-C i F-4[4].
W 1992 został dowódcąWydziału Samolotów wDepartamencie Zaopatrzenia Operacji. W 1994 awansował na stopień pułkownika i został dowódcąDepartamentu Zaopatrzenia Operacyjnego i Rozwoju Broni. Obowiązki te pełnił do1998[4].
Państwo Izrael już na początku lat 90. rozpoczęło starania, aby Izraelczyk poleciał w kosmos. Przeprowadzono nawet wstępną selekcję kandydatów, aby w razie zaproszenia od Rosjan lubNASA móc natychmiast przedstawić odpowiednie kandydatury. W konkursie zwyciężył „pułkownik A.” – anonimowość tłumaczono względami bezpieczeństwa. W roku 1995 strony amerykańska i izraelska porozumiały się w sprawie wspólnego lotu, trzy lata później Ramon rozpoczął wHouston szkolenie. Nazwisko astronauty ujawniono dopiero w 1998 r.W 1998 pułkownik Ramon został wybrany na specjalistę ładunku towarowego do misjipromu kosmicznegoColumbia. Miała to być interdyscyplinarna misja, w czasie której miano przeprowadzić badania wmikrograwitacji, a także rejestracji obrazu wideo przy użyciu specjalnej multispektralnej kamery w celu badania pyłu atmosferycznego.
W lipcu 1998 Ramon rozpoczął szkolenie wCentrum Lotów Kosmicznych imienia Lyndona B. Johnsona wHouston w stanieTeksas. Szkolenie w NASA trwało do 2003[4].
Osobny artykuł:Katastrofa promu Columbia.16 stycznia 2003 Ilan Ramon został pierwszym Izraelczykiem, który poleciał w kosmos. O godz. 16.39 czasu polskiego (14:39UTC) wystartował na pokładzie promu kosmicznego Columbia. Załoga liczyła siedem osób, w tym 5Amerykanów, 1Hinduska i 1 Izraelczyk. Lot misjiSTS-107 trwał 15 dni, 22 godziny i 20 minut. Podczas lotu załoga pracowała na dwie zmiany, pracując 24 godziny na dobę. Przeprowadzono z powodzeniem około 80 eksperymentów naukowych[6].
Ramon był pierwszym astronautą, który poprosił ożywność koszerną. Zasięgnął również opinii w lokalnej społecznościChabad-Lubawicz urabina Zvi Konikova, o sposobie obchodzeniaszabatu naorbicie okołoziemskiej (czas pomiędzy wschodami słońca wynosi około 90 minut)[7]. Stało się to słynne po przemówieniu rabina Konikova 7 lutego 2003 przy Pomniku Columbii wCentrum Kosmicznym im J.F. Kennedy’ego naFlorydzie[8].
Na pokładzie znajdowała się kopia rysunku 14-letniego czeskiego chłopca Petra Ginza, więźniaobozu koncentracyjnego Theresienstadt, redaktora podziemnego magazynu „Vedem”, który narysował, jak sobie wyobraża widok Ziemi zKsiężyca. Rysunek powstał za murami obozu koncentracyjnego w roku 1942, a więc na długo przed startem pierwszych satelitów czy też przed lądowaniem astronautów na Księżycu. Ginz zginął wkrótce wkomorze gazowej wAuschwitz. Astronauta zabrał ze sobą w kosmos także Torę, która przeszła przez obóz koncentracyjny[9].
1 lutego 2003, podczas powrotu z przestrzeni kosmicznej, prom uległ zniszczeniu w wyniku uszkodzeniaosłony termicznej nakrawędzi natarcia lewego skrzydła. Uszkodzenie osłony nastąpiło w czasie wznoszenia po starcie, za sprawą fragmentu pianki osłaniającej zbiornik zewnętrzny wahadłowca, który oderwał się od zbiornika i uderzył w skrzydło orbitera powodując dziurę o średnicy ok. 25 cm, dzięki czemu w trakcie przelotu przez termosferę gorące gazy mogły dostać się do środka. W trakcie wejścia watmosferę w ostatnich minutach misji, okazało się, że uszkodzenie było poważne – w katastrofie zginęła cała załoga – 7astronautów. Do katastrofy doszło na 16 minut przed planowanym lądowaniem. Spowodowało to zawieszenie dalszych lotów wahadłowców NASA aż do startupromu Discovery 26 lipca 2005. Ilan Ramon został pochowany jako pierwszy z załogi Columbii. 10 lutego 2003 r. trumna z jego szczątkami dotarła do Tel Awiwu, gdzie astronautę pożegnano z należnymi honorami. Pogrzeb odbył się następnego dnia w bliżej nieokreślonym miejscu. W skromnej uroczystości uczestniczyli najbliższa rodzina, przyjaciele, piloci i dwóch astronautów z NASA.
Aby uczcić pamięć Ilana Ramona i oddać mu hołd, jego imieniem nazwano:
