Husytyzm początkowo miał znaczenie religijne i był próbą zwrócenia uwagi na potrzebę reformyKościoła rzymskokatolickiego w Europie. Po 1415 roku, gdy stany czeskie wyraziły publicznie swój protest wobecspalenia na stosie Jana Husa, przybrał formę ruchu politycznego, stał się powodem rewolty w Czechach, a następnie obronnychwojen husyckich, wymierzonych przeciwko dążeniom katolików, wspieranych przez papieża i cesarzaZygmunta z dynastiiLuksemburgów, które miały położyć kres działalności husytów. Dążenia te doprowadziły do zorganizowania pięciu krucjat przeciwko husyckim Czechom. Wszystkie zakończyły się całkowitą klęską krzyżowców (ostatnia koło Domažlic prawie bez walk).
W latach 1417–1434, kiedy to Czechy i część Moraw opanowane były przez husytyzm, ruch ten podzielił się na kilka frakcji, z których główną rolę odgrywały dwa odłamy konkurujące ze sobą, jednak wspólnie walczące przeciwko krucjatom. Pierwszy odłam, tzw.taboryci, z ośrodkiem wTaborze, skupiający głównie biedotę wiejską i miejską, dążący do wprowadzenia przemian społecznych oraz drugi, bardziej umiarkowany, tzw.kalikstyni, z ośrodkiem wPradze, skupiający wyższe warstwy społeczne[2].
Ruch obejmował swoim zasięgiem głównieCzechy. Próbowano go jednak zaszczepić w innychKrajach Korony Świętego Wacława oraz w Niemczech i wKrólestwie Polskim. Czescy aktywiści podejmowali akcje misyjne w ościennych krajach Europy. Teolodzy husyccy brali udział wSoborze w Konstancji, który m.in. skazał na spalenie żywcem Jana Husa, a po klęskach krucjat także wBazylei. Nierzadko zdarzało się, że zagraniczni księża i biskupi przyjeżdżali do Czech, aby zasilać ograniczone brakiem osób wyświęconych, szeregi duchowieństwa husyckiego.
W 1434 roku nauki głoszone przez umiarkowanych husytów uzyskały akceptację ze strony soboru powszechnego w Bazylei. W wyniku podpisaniakompaktatów praskich na terenie Królestwa Czech został utworzonyKościół utrakwistyczny, który istniał do 1627 roku.
Doktryna husytyzmu nigdy nie była całkiem jednolita, w szeregach husytów istniały różne poglądy na organizację Kościoła oraz na kwestie teologiczne. Jednak ich wspólną cechą były postulaty zawarte wczterech artykułach praskich, które wszystkie grupy husyckie starały się na swój sposób realizować. Część z tych artykułów (poza komunią pod obiema postaciami – chleba i wina – orazsekularyzacjądóbr kościelnych) obecnie jest faktycznie przyjęta i zrealizowana także przez kościół rzymskokatolicki.
Husyci w walce. Na ilustracji widoczni strzelcy zkuszami irusznicami oraz wozy bojowe.
Wojska husyckie były trudnym do pokonania przeciwnikiem, oprócz tego, że husyci posiadali zdolnych dowódców, stosowali nowatorską taktykę walki w oparciu otabor. Byli zdyscyplinowani, bitni o wysokimmorale motywowanym ideologicznie[3].
Podstawową jednostką wojsk husyckich byłwóz bojowy, którego załogę stanowiło od 18 do 21 ludzi wśród których byli strzelcy zrusznicami i zkuszami, cepnicy,sulicznicy,pawężnicy i dwóch woźniców. 10 wozów bojowych tworzyło jednostkę organizacyjno-taktyczną pod dowództwemdziesiętnika. W czasie bitew jednostki łączyły się whufce dowodzone przezsetników. W skład wojsk husyckich wchodziły też piechota, konnica, artyleria i oddziały pomocnicze wykorzystywane do budowy dróg i mostów. Stosunek sił w czasie bitew był zazwyczaj niekorzystny dla husytów, którzy walczyli najczęściej z przeciwnikiem dwukrotnie a nawet trzykrotnie liczniejszym. Pomimo tego armia husycka odniosła wiele zwycięstw[4].
.png)
.png)
.png)
