Naukowcy podejrzewają, że homoseksualizm jest spowodowany złożoną zależnością wpływówgenetycznych,hormonalnych iśrodowiskowych[6][7][8] i nie uważają, by był on kwestią wyboru[6][7][9]. Uznają teoriebiologiczne[6], i choć niektórzy wskazują także czynniki społeczne[10][11], to podkreślają biologiczne podłoże homoseksualizmu, zwłaszcza w przypadku mężczyzn[12][13][14]. Nie ma przekonujących dowodów na rolę odgrywaną przez rodzicielstwo lub doświadczenia z wczesnego dzieciństwa w kształtowaniu homoseksualizmu[15]. Z powodu braku możliwości naturalnego rozmnażania płciowego pomiędzy osobnikami tej samej płci powszechny w społeczeństwie jest wywodzący się zfilozofii klasycznej etyczny pogląd o nienaturalności aktów homoseksualnych[16][17][18][19]. Badania naukowe wykazały jednak, że sam pociąg homoseksualny nie jest sam w sobie źródłem negatywnych skutków psychologicznych[3][20]. Poza ludźmi zachowania homoseksualne zostałyudokumentowane u wielu gatunków zwierząt, jednakże tylko w przypadkach owiec domowych wykryto istnienie homoseksualnej orientacji płciowej[21][22][23][24][25][26]. Nie ma wystarczających dowodów na poparcie interwencji psychologicznych w celu zmiany homoseksualnej orientacji płciowej ani upodobań seksualnych w ogóle. Brak badań dowodzących skuteczności takich interwencji[27].
Najczęstsze oznaczenia określające osoby homoseksualne to „lesbijka” dla kobiet i „gej” dla mężczyzn[1] (choć w języku angielskim słowogay jest używane zarówno w odniesieniu do homoseksualnych mężczyzn, jak i kobiet). Wiele gejów i lesbijek żyje w trwałych i wzajemnie oddanych związkach[28]. W zakresie kluczowych aspektów psychologicznych takie związki są równoważne relacjom heteroseksualnym[29][30][31]. Liczba osób, które identyfikują się jako osoby homoseksualne oraz odsetek osób doświadczających związków seksualnych z osobami tej samej płci są trudne do oszacowania z różnych powodów, m.in. dlatego że wiele osób homoseksualnych nieujawnia otwarcie swojej orientacji z powoduhomofobii i innych form nietolerancji[32].
Związki i akty homoseksualne były afirmowane, a także potępiane na przestrzeni dziejów, w zależności od formy, jaką przyjmowały, i kultury, w jakiej występowały[33]. Liberalizacja stosunku do homoseksualności wpaństwach zachodnich następowała powoli[33]. Tolerancja lub aprobata dla homoseksualności zaczęły zwiększać się stopniowo od czasówrewolucji seksualnej w latach 60. XX wieku[33], a dopiero od początku XXI wieku warunki polityczne umożliwiły formalną widoczność i podliczenie osób homoseksualnych. Nastąpiła też zmiana w zakresie zwiększenia widoczności orazuznania równych praw osób homoseksualnych przez większość państw zachodnich, w tym: prawa do zakładaniarodziny, zawieraniamałżeństw izwiązków partnerskich,adopcji i wychowywania dzieci, zatrudnienia,służby wojskowej, równego dostępu do opieki zdrowotnej. Wprowadzono mechanizmy prawne przeciwdziałające aktom nienawiści na tle orientacji seksualnej (niekiedy przyjmujące formęcenzury wypowiedzi podważających naturalność homoseksualizmu[34]), w tym wobec osób w okresiedojrzewania szczególnie narażonym naprzemoc.
Niektórzy homoseksualiści odczuwają poczucietożsamości oraz przynależności do społeczności LGBT[35].
Znaczenie słowa „homoseksualność” może się różnić w zależności od kontekstu[1]. Współcześnie określenie to bywa rozumiane w trzech powiązanych wzajemnie znaczeniach:
stan pociągu seksualnego/romantycznego lub podniecenia (ang.sexual/romantic attraction or arousal), w którym istnieją u danej osoby szczególne preferencje lub predyspozycje do angażowania się w kontakty seksualne z drugą osobą tej samej płci,
zachowanie seksualne (ang.sexual behaviour), kontakty seksualne z drugą osobą tej samej płci. Jeśli takie zachowania występują bez pociągu homoseksualnego czy przyjmowania tożsamości homoseksualnej (np. kontakty homoseksualne więźniów) określane są jakohomoseksualność sytuacyjna lubpseudohomoseksualność,
rola społeczna i tożsamość seksualna (ang.sexual identity), rozumiane jako jedna z wielu ról istniejących w społeczeństwach[potrzebny przypis].
Wkrajach zachodnich istnieje tendencja do łączenia wszystkich trzech znaczeń, w efekcie osoby homoseksualne wykazują określone zachowania ze względu na swoje predyspozycje, prowadząc jednocześnie określony styl życia[36]. W koncepcjiorientacji seksualnej pociąg seksualny, zachowania i tożsamość ściśle się ze sobą łączą, a ich oddzielne traktowanie jest źródłem błędów[37].
Karl-Maria Kertbeny wprowadził określenie „homoseksualny”. Po raz pierwszy zostało ono użyte w liście na ilustracji.
Termin „homoseksualizm” został utworzony w 1869 roku przez pisarzaKarla Kertbenego jako przeciwieństwoheteroseksualizmu[1]. Jako termin medyczny określenie to pojawiło się po raz pierwszy w 1892 w tłumaczeniuC.G. Chaddocka dziełaPsychopathia SexualisKraffta-Ebinga na język angielski, jednak z negatywnąkonotacją (jako patologia)[38][39].
Terminhomoseksualizm to termin, który pojawił się w XIX w. jako termin medyczny, stąd końcówka -izm, kojarzona z chorobą lub zaburzeniem[40][41][42]. Homoseksualizm był jednak sukcesywnie wykreślany z list chorób i zaburzeń psychicznych od lat siedemdziesiątych do lat dziewięćdziesiątych XX w.: w 1973 roku z klasyfikacjiAmerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), a w 1991 roku – zMiędzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (International Classification of Diseases and Related Health Problems) opracowanej przezŚwiatową Organizację Zdrowia[42]. Współcześnie, ze względu na szacunek do osób homoseksualnych, formęhomoseksualność uważa się za właściwszą[41]; w wielu językach formy odpowiadające angielskiemuhomosexualism zostały wyparte przez formy typuhomosexuality, ze względu na uważanie formyhomosexualism za uwłaczającą oraz towarzyszące temu terminowi skojarzenie z ideologią, a nie orientacją seksualną[43][44][45][46][47]. Świadczą o tym działania ruchów LGBT[40][48][49][50][51], artykuły naukowe[41][52], oświadczenia seksuologów[53] i psychologów[54], a także stanowiska instytucji:Stowarzyszenia Lambda Warszawa[49],Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego na temat zdrowia osób o orientacji homoseksualnej[42],Rady Języka Polskiego[55] orazRzecznika Praw Obywatelskich[55][56]. Niektóre firmy (m.in.Ikea) zwracają uwagę na stosowanie formyhomoseksualność, aby zachować szacunek w stosunku do homoseksualnych pracowników[55][57].
Język staropolski miał dosyć bogatą leksykę seksu między mężczyznami: „samcołożnik" pochodzi z 1619 roku[58]; słowo to było używane w przekładach Biblii. Inne staropolskie określenia homoseksualnego mężczyzny to: „dodomczyk”, „chłopczykarz”, „sodomita”, „mężolubnik”, „mężołożnik”[59]. „Paziolubstwo” z kolei określałoefebofilię wśród szlachetnie urodzonych.
W XIX wieku do określenia męskiej orientacji homoseksualnej zaczęto używać wielu nowych terminów zapożyczonych z języka starogreckiego: „uranizm” bądź „pederastia”. Orientacja lesbijska (seks między kobietami) była zaś określana jako „safizm” lub „trybadyzm”.
Słowa te, dziś rzadko spotykane, mają pewne niuanse znaczeniowe. Uranizm oznaczał seks między mężczyznami (od bogaUranosa, ojca bogów i tytanów, władcy nieba). Słowo „pederastia” pochodzi od greckiegopaiderastia, co znaczy „miłość do chłopców” (z greckiegopais – chłopiec ierastes – kochanek[60]) – w starożytnej Grecji typowe były stosunki homoseksualne między dojrzałymi mężczyznami a dorastającymi chłopcami. Encyklopedia PWN definiuje pederastię jako homoseksualizm męski, w szczególności zachowania seksualne dorosłego mężczyzny wobec młodzieńca, a w obiegowym znaczeniu jako stosunek analny mężczyzny z młodzieńcem[61].Safizm to określenie miłości lesbijskiej pochodzące od imienia poetki greckiejSafony, autorki czułych wierszy miłosnych skierowanych do kobiet.Trybadyzm oznacza rodzaj seksu między kobietami, polegający na ocieraniu się intymnymi częściami ciała (od gr.tríbein – ocierać się, trzeć). Terminhomoseksualizm pojawił się wSłowniku wyrazów obcychTrzaski, Everta i Michalskiego, wydanym w roku 1927, i został tam zdefiniowany jako „pociąg płciowy do osób tej samej płci”[1].
Tęczowa flaga – międzynarodowy symbol społecznościLGBT+
W latach 60. XX wieku zaczęto stosować słowo gej (ang.gay) w odniesieniu do mężczyzn homoseksualnych i z pozytywną konotacją, według filozofaMichela Foucaulta jako wyraz „walki o nową świadomość, niezależną tożsamość i społeczne uznanie”[62]. Żeńskim odpowiednikiem tego określenia jest lesbijka (od nazwy wyspy Lesbos, z której pochodziłaSafona)[63].
Według organizacjiGrupy Edukatorów Seksualnych „Ponton” pozytywny wydźwięk mają sformułowaniaosoba homoseksualna iosoba o orientacji homoseksualnej, które podkreślają podmiotowość takich osób[64].
Trudno ustalić udział homoseksualistów w społeczeństwie[65], przede wszystkim, dlatego że osoby homoseksualne są w kulturachheteronormatywnych poddane nieustannemu wykluczeniu[66][potrzebny przypis]. Wskutek tego część z nich obawia się ujawnienia swojej tożsamości[67], część internalizuje uprzedzenia homofobiczne, co prowadzi do wypierania się własnej homoseksualności (internalised homophobia)[68]. Badania, które za osobę homoseksualną uznają kogoś, kto odbywałstosunki seksualne tylko z osobami tej samej płci, zwykle wyznaczają odsetek populacji homoseksualnej w granicach 1%[69][70]. Według badań przeprowadzonych w krajach zachodnich stałe zachowania homoseksualne wykazuje 2–7% ludzi[69][70][71][72][73][74][75][76][77][78], a orientację homoseksualną w Stanach Zjednoczonych deklaruje 1,4% kobiet i 2,8% mężczyzn[79][80]. W Stanach Zjednoczonych najwięcej mężczyzn deklarujących orientację homoseksualną lub biseksualną to Latynosi – 3,7%. Wśród osób pochodzących z Azji badanie nie wykazało osób o orientacji homo- lub biseksualnej. Biali i czarni mężczyźni deklarowali odpowiednio 3,0% i 1,5%. Wśród kobiet najwięcej deklarujących orientację homo- lub biseksualną należy do rasy białej 1,7%. Pozostałe grupy etniczne deklarowały: kobiety czarne 0,6%, Latynoski 1,2% i kobiety pochodzenia azjatyckiego 0%.Mniejszości seksualne w 12 największych miastach USA to 9,2% mężczyzn i 2,6% kobiet. Na terenach wiejskich to 1,3% mężczyzn i 0% kobiet. Wyższy poziom wykształcenia jest powiązany z większym udziałem osób homoseksualnych i biseksualnych. Wśród osób, które nie ukończyły szkoły średniej 1,6% mężczyzn i 0,4% kobiet to mniejszości seksualne, wśród osób po studiach 3,3% mężczyzn i 3,6% kobiet to mniejszości seksualne[79].
Naukowcy, prowadząc badania, definiują osobę homoseksualną jako osobę, która sama się za taką uważa. Problem w takiej definicji pojawia się, gdy bierzemy pod uwagę kultury niezachodnie, które nie konstruują sztywnego podziału na homo-, bi- i heteroseksualistów[81]. W niektórych kulturach uznaje się, że każdy człowiek posiada potencjalne predyspozycje do uprawiania seksu zarówno homoseksualnego, jak i heteroseksualnego[potrzebny przypis]. W związku z tym, nawet osoba, która często uprawia seks z osobami tej samej płci, może nie uważać siebie za „osobę homoseksualną” w znaczeniu kultury Zachodu. Inny problem polega na konstruowaniu przez różne społeczeństwa odmiennych konfiguracji płci kulturowej. Przykładem może być indyjskahidźra, która jest uważana za trzecią płeć i – choć posiada męskie ciało – to seks mężczyzny z nią nie jest uważany za seks homoseksualny[82]. Istnieją także problemy z definicją orientacji seksualnej w przypadku osób transpłciowych.
SondażInstytutu Gallupa z 2002 roku pokazał, że zdaniem Amerykanów, nawet 21% mężczyzn to geje, a 22% kobiet to lesbijki. Około jedna czwarta pytanych oszacowała liczbę osób homoseksualnych na więcej niż 25% populacji. Natomiast, co najmniej jeden na sześciu pytanych nie był w stanie oszacować tej liczby. Mężczyźni podawali niższe szacunki niż kobiety. Co ciekawe, respondenci obu płci uważali, że wśród osób płci przeciwnej jest więcej osób homoseksualnych niż wśród osób ich własnej płci. Rosnąca liczba homoseksualnych bohaterów w mediach, w większości pozytywnych, może wpływać na akceptację homoseksualności wśród społeczeństwa i tym samym powodować to, że Amerykanie zawyżają liczbę gejów i lesbijek w populacji. Wyniki dotyczące liczby homoseksualnych kobiet bazują na sondażu telefonicznym przeprowadzonym na grupie 489 osób, a mężczyzn – 518 osób. Jak podaje Gallup, amerykański spis powszechny z 2000 roku wykazał, że pary jednopłciowe stanowią mniej niż 1% wszystkich gospodarstw domowych[83].
Stowarzyszenie Niemieckich Specjalistów w dziedzinie Psychiatrii i Psychoterapii[144], Niemieckie Towarzystwo Psychiatrii, Psychoterapii, Psychosomatyki i Neurologii[89][145], Niemieckie Towarzystwo Psychologiczne[123], Niemieckie Towarzystwo Medyczne[146],
Austriackie Towarzystwo Psychiatrii, Psychoterapii i Psychosomatyki[147], Federalna Grupa Ekspertów Psychiatrii i Medycyny Psychoterapeutycznej Austriackiego Towarzystwa Medycznego[147][148], Austriackie Towarzystwo Zdrowia Publicznego[149], Austriackie Towarzystwo Seksuologiczne[150],
Francuska Federacja Seksuologii i Zdrowia Seksualnego[151],
Holenderski Instytut Psychologii[152], Królewskie Holenderskie Towarzystwo Medyczne[153], Holenderskie Towarzystwo Seksuologiczne[152],
Hiszpańskie Towarzystwo Psychiatryczne[154], Hiszpańska Generalna Rada Psychologii[155], Madryckie Kolegium Psychologów[156][157], Hiszpańskie Towarzystwo Podstawowej Opieki Pediatrycznej[158], Hiszpańska Federacja Stowarzyszeń Seksuologicznych[159],
Włoskie Towarzystwo Psychologiczne[160], włoska Krajowa Rada Psychologów[161][162], Włoskie Towarzystwo Seksuologiczne i Edukacji Seksualnej[163],
Południowoafrykańskie Stowarzyszenie Psychiatrów[173], Południowoafrykańskie Towarzystwo Psychologiczne[174][175], Południowoafrykańska Akademia Nauk[90],
Chambre Camerounaise des Acteurs en Psychologie[123],
Brazylijskie Towarzystwo Psychiatryczne[176], brazylijska Federalna Rada Psychologii[177][178], Brazylijskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej[179], brazylijska Federalna Rada Medycyny[180], Associação Brasileira de Ensino de Psicologia[123], Brazylijskie Towarzystwo Psychologii Prawnej[123], Brazylijskie Towarzystwo Psychologii Szkolnej i Edukacyjnej[123], Brazylijskie Towarzystwo Psychoterapii[123], Instituto Brasileiro de Avaliação Psicológica[123], brazylijskie Associação Nacional de Pesquisa e Pós-graduação em Psicologia[123],
Meksykańskie Towarzystwo Zdrowia Seksualnego[181],
Kolumbijskie Towarzystwo Psychiatryczne[182], Kolumbijska Krajowa Rada Psychologii[152], Kolumbijskie Kolegium Psychologów[123], Kolumbijska Fundacja na Rzecz Postępu Psychologii[152],
Izraelskie Towarzystwo Psychiatryczne[185], Izraelskie Towarzystwo Psychologiczne[186], Izraelskie Towarzystwo Pediatryczne[185], Izraelskie Towarzystwo Psychiatrii Dzieci i Młodzieży[185], Izraelskie Towarzystwo Medyczne[185], Izraelskie Towarzystwo Lekarzy Rodzinnych[185], Izraelskie Towarzystwo Medycyny Młodzieży[185],
Libańskie Towarzystwo Psychiatryczne[187], Libańskie Towarzystwo Psychologiczne[188], Libańskie Towarzystwo Medyczne na Rzecz Zdrowia Seksualnego[189],
Soranus z Efezu, grecki lekarz żyjący na przełomie I i II wieku n.e. iCaelius Aurelianus, rzymski lekarz praktykujący w V wieku n.e. w swoich pracach zaliczali homoseksualność do zaburzeń psychicznych[198].
Awicenna, perski lekarz żyjący w latach 980–1037 n.e. wKanonie medycyny sklasyfikował pasywną homoseksualność jako zaburzenie psychiczne[198].
W 1886 rokuRichard von Krafft-Ebing, niemiecki psychiatra, opublikował dziełoPsychopathia Sexualis, w którym homoseksualność i inne nieprokreacyjne zachowania seksualne uznał za patologię. Krafft-Ebing uważał, że skłonności homoseksualne mogą być uwarunkowane biologicznie i wtedy należałoby uznać je za chorobę wrodzoną[199].
WedługSigmunda Freuda (1905/1915), austriackiego lekarza i twórcypsychoanalizy, każdy człowiek rodzi siębiseksualny. Nie uważał on homoseksualności za chorobę, lecz nie uznawał, że jest ona tak samo normalna jakheteroseksualność. Zdaniem Freuda, homoseksualność była wynikiem zatrzymania rozwoju seksualnego[202].
Po śmierci Freuda w 1939 roku jego następcy odrzucili koncepcję wrodzonego biseksualizmu. Stwierdzili, że jedyną biologiczną normą jest heteroseksualizm, a homoseksualność uznali zachorobliwy lęk do osób przeciwnej płci, spowodowany niewłaściwym wychowaniem przez rodziców. Do takiej interpretacji psychoanalizy przyczynił się przede wszystkim węgierski psychoanalitykSándor Radó (1940)[86][199][202].
W latach 50. i 60. wśród psychiatrów panował konsensus odnośnie patologicznego statusu homoseksualności[202][203]. Osoby homoseksualnepróbowano leczyć m.in.psychoterapią,hormonami,terapią awersyjną,lobotomią,elektrowstrząsami ikastracją[86]. Część ze specjalistów zdrowia uważała, że homoseksualność w niektórych przypadkach powstaje w wyniku zaburzeń hormonalnych, ale o wiele częściej jest skutkiem nawyku, który powstaje przez uwiedzenie we wczesnej młodości lub nawet w dzieciństwie. Męski homoseksualizm nazywano pederastią, kobiecy miłością lesbijską. Zdarzało się, że w publikacjach popularnonaukowych prezentowano pogląd o tym, że osoby homoseksualne (zarówno osoby płci męskiej, jak i płci żeńskiej) dzielą się na typy męskie (takie osoby homoseksualne, które prezentują typ męski, według tego poglądu, to osoby odgrywające rolę czynną, a kobiety o typie męskim miałyby przebierać się w męskie ubrania) i kobiece (według tej koncepcji osoby homoseksualne o typie kobiecym to osoby odkrywające role bierną, a mężczyźni typu kobiecego mieliby przebierać się w damskie stroje). Zbigniew Kamiński nadmienia, że pomiędzy osobami homoseksualnymi nie zawsze dochodzi do współżycia seksualnego, ale jest możliwe to, że osoby tej samej płci łączy miłość platoniczna. Z. Kamiński proponował leczenie, obiecując szybkie przestawienie się na płeć przeciwną, zastrzegając, że pacjent może po zakończeniu leczenia przejawiać tendencje biseksualne. Niektórzy specjaliści zdrowia psychicznego chcieli zapobiegać homoseksualizmowi zapobiegającuwiedzeniu homoseksualnemu, twierdząc jednocześnie, że osoby homoseksualne dążą do kontaktów seksualnych z dziećmi, a więc często wybierają zawody związane z nauczaniem oraz opieką nad dziećmi i młodzieżą w organizacjach młodzieżowych[204].
Usunięcie homoseksualności przezAmerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) z klasyfikacjiDSM w 1973 roku poprzedziły ukazanie się nowych prac naukowych[205] i badań[206] nad osobami homoseksualnymi oraz naciski ze strony gejowskich aktywistów oraz debaty, które przetoczyły się przez samo Towarzystwo, organizacje homoseksualne i media[86][207][208]. Na decyzję APA miały wpływ m.in. badania naukowe pokazujące, że homoseksualność nie wiąże się z zaburzeniami psychicznymi[209]. Homoseksualność została wykreślona przezŚwiatową Organizację Zdrowia zdziesiątej rewizji klasyfikacji ICD, która ukazała się w 1992 roku[199]. Ówczesne przekonanie o patologicznym charakterze homoseksualności bazowało na błędnych metodologicznie badaniach opartych na obserwacjach osób homoseksualnych osadzonych w więzieniach i takich które znalazły się w szpitalach psychiatrycznych na skutek innych problemów psychicznych bez badań porównawczych osób heteroseksualnych i osób homoseksualnych zdrowych psychicznie przebywających na wolności. Opublikowano także badanie naukowe autorstwa psychologEvelyn Hooker, w którym wskazuje ona, że eksperci w dziedzinie zdrowia psychicznego nie są w stanie rozróżnić osób homoseksualnych od heteroseksualnych na podstawie testów stosowanych powszechnie wtedy przy diagnostyce psychiatrycznej[206]. To badanie było jednym z argumentów wskazujących że postrzeganie homoseksualizmu jako patologii psychicznej opierało się na wadliwych metodologicznie badaniach i uprzedzeniach społecznych, a nie na faktach naukowych[88][142][210].
W grudniu 1973 roku ZarządAmerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego zagłosował za usunięciem homoseksualności z DSM i zastąpieniem go zaburzeniem orientacji seksualnej, ale zastrzegał, że nie oznacza to uznania homoseksualności za „normalną czy tak samo wartościową jakheteroseksualizm”. Nowa diagnoza traktowała homoseksualność jako zaburzenie tylko wtedy, gdy osoba odczuwała z jego powoduniepokój,konflikt wewnętrzny lub chciała zmienić swoją orientację seksualną. Władze Towarzystwa spodziewały się, że działacze gejowscy błędnie zinterpretują ich decyzję: „Niewątpliwie grupy homoseksualnych aktywistów będą twierdzić, że psychiatria uznała wreszcie homoseksualność za tak samo normalny jak heteroseksualizm. Będą one w błędzie”. Ponadto organizacja po raz pierwszy opowiedziała się przeciwko dyskryminacji osób homoseksualnych w zakresie praw obywatelskich. W kwietniu 1974 roku decyzję Zarządu o wykreśleniu homoseksualności z DSM w referendum poparło 58% głosujących członków Towarzystwa[199][211][212].
W lipcu 1974 roku ukazał się siódmy wydruk podręcznika DSM-II, w którym homoseksualność zastąpiono nową kategorią diagnostyczną – zaburzeniem orientacji seksualnej[213].
W 1980 roku zostało opublikowane trzecie wydanie klasyfikacji –DSM-III, w którym zaburzenie orientacji seksualnej przemianowano na homoseksualność egodystoniczną i umieszczono w grupie innych zaburzeń psychoseksualnych. WDSM-III-R, opublikowanym w 1987 roku, ta diagnoza została zarzucona, tym samym Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne uznało homoseksualność za normalny wariant ludzkiej seksualności[199][214]. W tym wydaniu DSM, a potem również wDSM-IV (1994) iDSM-IV-TR (2000) „utrwalone i znaczne cierpienie związane z orientacją seksualną” zaliczono do kategorii zaburzeń seksualnych nieokreślonych inaczej[214][215].
W 2013 roku ukazał sięDSM-5, w którym ta kategoria diagnostyczna została usunięta[214].
W 1992 roku ukazała się dziesiąta rewizja Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10), w której w miejsce homoseksualności wprowadzono orientację seksualną niezgodną z ego (egodystoniczną) wraz z nową kategorią diagnostyczną F66 –zaburzeniami psychologicznymi i zaburzeniami zachowania związanymi z rozwojem i orientacją seksualną[199][91]. W klasyfikacji znalazła się też informacja, że: „orientacji seksualnej – samej w sobie – nie należy uważać za zaburzenie”[91].
W 2013 rokuStały Komitet Lekarzy Europejskich[97] iWorld Professional Association for Transgender Health[219], a w 2014 rokuAmerykańskie Towarzystwo Psychologiczne[220] i powołana przez WHO Grupa Robocza ds. Klasyfikacji Zaburzeń Seksualnych i Zdrowia Seksualnego[216] zarekomendowały Światowej Organizacji Zdrowia usunięcie orientacji seksualnej niezgodnej z ego (egodystonicznej) wraz z całą kategorią diagnostyczną F66 z klasyfikacjiICD-11. Nowa klasyfikacja została opublikowana 18 czerwca 2018 roku i nie zawiera już tej kategorii[221][222]. ICD-11 została zatwierdzona przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia 25 maja 2019 roku i obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku[223].
W 2001 rokuChińskie Towarzystwo Psychiatryczne wykreśliło homoseksualność z trzeciej wersji Chińskiej Klasyfikacji Zaburzeń Psychicznych (CCMD-3), wprowadzając w jej miejsce diagnozę podobną do homoseksualności egodystonicznej. Od tego czasu chińska psychiatria nie uznaje homoseksualności za zaburzenie psychiczne, ale też nie uważa jej za normalny wariant ludzkiej seksualności[224].
Homoseksualność była historycznie łączona zAIDS ze względu na to, że początkowy rozwój epidemii miał miejsce wśród gejów. W rezultacie chorobę tę określano skrótemGRID (Gay-Related Immunodeficiency)[226]. Zarzuty tego typu, fałszywie łącząc AIDS z homoseksualizmem aby wywołać negatywne emocje i wzmocnić stereotypy, spotyka się również współcześnie[227].
Według Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, ryzyko zakażenia wirusem HIV zależy od zachowań danej osoby, a nie od jej orientacji seksualnej[228].
Główną przyczyną wyższego odsetka zakażeń HIV wśródmężczyzn uprawiających seks z mężczyznami (MSM) w porównaniu do populacjiheteroseksualnej jest wysokie prawdopodobieństwo przeniesienia wirusa podczas stosunku analnego. Prawdopodobieństwo zakażenia wirusem HIV podczas jednego stosunku analnego wynosi 1,4%, czyli około 18-krotnie więcej niż w przypadku stosunku waginalnego[229].
W Ameryce Północnej, Europie Zachodniej oraz Australii po spadku liczby zakażeń w wyniku kontaktów homoseksualnych w połowie lat 90. XX wieku nastąpił kolejny wzrost od roku 2000[230]. Znacznie zwiększone ryzyko infekcji wirusem stwierdzono także wśród mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z mężczyznami w krajach Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej oraz krajach o niskim i średnim dochodzie Europy[231][232]. W roku 2004 zdefiniowane zostało działanie nazwanebarebacking, jest to w pełni świadome ryzykowne zachowanie, polegające na odbywaniu stosunków analnych bez prezerwatywy. Zachowania takie obecne są w środowiskach mężczyzn wykazujących zachowania homoseksualne nawet gdy jeden z partnerów jest świadomy bycia zakażonym[229].
W krajach Europy Zachodniej, rozumianej jako 15 krajów Unii Europejskiej, przed rokiem 2003, zakażonych wirusem HIV było zwykle 10–20% mężczyzn homoseksualnych i biseksualnych. Szczególnie dużo zakażonych mężczyzn z grupyMSM (ang.men having sex with men) jest w dużych miastach[233]. W grupie mężczyzn mających kontakty z mężczyznami więcej niż 10% zakażonych HIV stwierdzono w 7 krajach europejskich. Kraje te to: Francja (17,7%), Hiszpania (13,1%), Grecja (12,7%), Niemcy (11,5%), Szwajcaria (11,3%), Belgia (10,4%), Portugalia (10,2%). W roku 2007 oszacowano, że w Niemczech kontakty seksualne między mężczyznami są przyczyną 74% nowych infekcji (w roku 2005 – 70%[234]). Ten sam poziom wykazano w Czechach w roku 2011. W Szwecji mężczyźni homoseksualni odpowiadają za 50%, a w Holandii za 55% nowych infekcji HIV. Źródłem infekcji są przede wszystkim starsi mężczyźni homoseksualni. Dane z lat 2010–2012 wskazują na wzrost liczby zakażeń w grupie MSM[235].
W Europie Środkowej odsetek zakażeń jest kilkukrotnie mniejszy – wPolsce 26,6% zarażeń w latach 2013–2017 dotyczy kontaktów seksualnych między mężczyznami[236]. Równocześnie do nosicielstwaHIV przyznaje się około 5% populacji gejów w Polsce[237]. Do wysokiej zachorowalności przyczynia się fakt, żeseks analny, który należy do zachowań seksualnych obarczonych dużym ryzykiem zakażenia[238], jest powszechnie akceptowany przez gejów[239].
Na podstawie badań z 2016 i 2017 r. stwierdzono, że wUSA homoseksualni i biseksualni mężczyźni stanowili około 66% nowych zakażeńHIV ogółem oraz 82% wśród mężczyzn. Spośród nich największą liczbę rozpoznań HIV stanowili czarni mężczyźni (38%), a następnie Latynosi (29%) i biali (28%)[240][241]. W latach 2002–2007 wartość ta wynosiła 55%[242], następnie spadła do 47% i ponownie wzrosła do 51%[243]. Od 2011 r. do 2016 r. ilość zakażeń HIV utrzymywała się na stałym poziomie około 26 000 rocznie wśród wszystkich mężczyzn homoseksualnych i biseksualnych. Tendencje różniły się w zależności od rasy lub grupy etnicznej[240][241].
Literatura naukowa, która klasyfikowała homoseksualność jako zaburzenie psychiczne, opierała się na badaniach, które obarczone były poważnymi błędami metodologicznymi: niejasne definicje pojęć, niedokładna klasyfikacja uczestników, niereprezentatywne grupy badawcze składające się z osób homoseksualnych, będących więźniami lub pacjentami, niewłaściwe grupy porównawcze, niespójne sposoby doboru prób, ignorowanie zmiennych zakłócających, błędne interpretacje wyników, niewłaściwe metody zbierania danych i wątpliwe wyniki pomiarów[86][100].
Homoseksualność, którą postrzegano początkowo jakozaburzenie psychiczne, nie była uważana za swoisty przedmiot nauk humanistycznych, lecz badańmedycznych. To właśnie nowoczesna medycyna stworzyła pojęcie osoby homoseksualnej jako osoby posiadającej wewnętrzne, relatywnie stałe predyspozycje do zachowań homoseksualnych[potrzebny przypis]. Celem konstrukcji tej kategorii było przede wszystkim uporządkowanie różnorodności przestrzeni publicznej i nadanie jej zamkniętej, stabilnej i przewidywalnej formy. Pojęcie homoseksualności zostało stworzone, aby postawić sztywną granicę między tym, co normalne, widoczne, akceptowalne, pożądane, a tym, co nienormalne, patologiczne, chore, perwersywne[potrzebny przypis]. Nazwanie rodzaju nienormalności umożliwiło jego wykluczenie. Jak podkreśla francuski antropolog i socjologClaude Lévi-Strauss, jest to jedna ze strategii (strategia antropoemiczna), służących usunięciu z przestrzeni publicznej przedstawicieli tożsamości niekompatybilnych. Druga strategia, antropofagiczna, polega na ich wchłonięciu, połknięciu przez społeczeństwo poprzez zmuszanie do wyrzeczenia się swojej odmienności (np. poprzezterapię konwersyjną).
Przed skonstruowaniem kategorii tożsamościowej osoby homoseksualnej wdyskursie społecznym istniało tylko pojęcie „aktów homoseksualnych”, które nie zdawały się wynikać z żadnych specjalnych predyspozycji i potencjalnie mogły być przejawiane przez każdego człowieka. Przed XIX wiekiem nie znano pojęciaorientacji psychoseksualnej i wykreowanych w jego ramach kategorii tożsamościowych osób hetero-, bi- i homoseksualnych[252]. Nie istniało zatem zjawisko identyfikacji z żadną z tych tożsamości[253].
W niektórych kulturach (państwa islamskie, chrześcijańska Europa wieków średnich, kultura aramejsko-hebrajska i in.) akty homoseksualne, podobnie jak wszystkie inne zachowania seksualne nieprowadzące doprokreacji, uważane były za sprzeczne z naturą i gorszące. Ponieważ w erzenowoczesnej dyskurs nie oferował alternatywnych koncepcjiseksualności[252], postulat patologizacji homoseksualności stał się obowiązujący także w medycynie, gdzie stworzono obraz kliniczny osoby homoseksualnej jako osoby obsesyjnie zainteresowanejseksem, częstomolestującej dzieci, dotkniętej zaburzeniamipsychotycznymi,depresją, brakiem zdolności do wykazywania uczuć wyższych czy tworzenia długotrwałych związkówmonogamicznych[254].
W latach 70. XX w. pod wpływemrewolucji seksualnej i burzykontrkulturowej nastąpiła problematyzacja seksualności (w tym homoseksualności) w kontekście najnowszych badańpsychologicznych isocjologicznych. Jej efektem było skreślenie homoseksualności z listy problemów zdrowotnych Amerykańskiego Towarzystwa PsychiatrycznegoDSM. Dekonstrukcji rozmaitych opresywnych przekonań towarzyszyły zanegowanie znaczenia homoseksualności jako patologii i wprowadzenie do dyskursu naukowego pojęciahomofobii przezGeorge’a Weinberga[255][256]. Reinterpretacja seksualności spowodowała powstanie „studiów lesbijsko-gejowskich”, które miały na celu stworzenie rzetelnego, pozytywnego obrazu osób homoseksualnych[257]. Punktem wyjścia nowegoparadygmatu były z jednej strony postulat psychologiczny, dotyczący depatologizacji homoseksualności, z drugiej jednak strony założenie, że osoby homoseksualne stanowią w miarę jednolitągrupę społeczną, którą można opisać używając języka tożsamości kolektywnej i mniejszości kulturowej[257]. Taki sposób myślenia nie negował XIX-wiecznych koncepcji osoby homoseksualnej jako osoby posiadającej relatywnie stałe predyspozycje do danych zachowań seksualnych[257]. Zmiana polegała jedynie na usunięciu z definicji tej kategorii elementów patologicznych (jak skłonność do zachowań destruktywnych, pedofilii itd.) i zastąpienie ich stwierdzeniem, że osoba homoseksualna jest taka sama jak osoba heteroseksualna[257].
Nastąpiła w ten sposób próba charakteryzacji, stworzenia nowych definicji „tożsamości homoseksualnej” i „środowiska homoseksualnego” (zob.polityka tożsamości) jako grupy dotkniętejdyskryminacją. Zabiegi te zostały poddane krytyce przez nową generację teoretyków, podkreślających zróżnicowanie osób homoseksualnych, powodujące, że niemożliwe jest utworzenie spójnego obrazu typologicznego.
Dychotomia (sztywne rozdzielanie) płci, która jest obecna w kulturze Zachodu, posiada charakter etnocentryczny (zależny od grupy etnicznej)[258]. Mimo tegopłeć (lub płciowość) człowieka nie musi wyrażać się dychotomicznie – w innych kulturach i zbiorowościach kulturowych spotyka się przypadki i koncepcje dotycząceandrogynii,transseksualizmu, jak i samej homoseksualności.
Zachowania i tożsamości homoseksualne (różnie nazywane) zaobserwowano w większości znanych naukowcom kultur – zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn, przy czym ten drugi zauważany jest częściej. Spotyka się go w formie stałychinstytucji społecznych, w formie zachowań związanych z pewnymiobrzędami lub jako sporadyczne zachowania indywidualne. Odbiór homoseksualności przez resztę społeczeństwa zmieniał się w czasie i na przestrzeni różnych kultur, począwszy od pełnej akceptacji i integracji (u pierwotnych kulturIndian[259]) po fizyczną eksterminację (np. wIII Rzeszy).
W starożytnych Grecji i Rzymie używano wielu pojęć na zachowania homoseksualne, różnie je też oceniano. Aktywna penetracja była traktowana jako przejaw męskości i w obu kulturach ją wychwalano. Potępiano natomiast pasywny kontakt homoseksualny u dorosłych[260].W GrecjiPederastia, czyli stosunki erotyczne i uczuciowe dorosłych mężczyzn z dorastającymi chłopcami i młodzieńcami (efebami), były akceptowane, czasami zalecane i powszechne[261]. Pochwała miłości homoseksualnej jako wyższej formy miłości, zalecana jest przezPlatona wUczcie (miłość platoniczna). Dorosła osoba (miłośnik, ἐραστής) mogła pełnić jedynie funkcję aktywną i nie była przy tym uznawana za osobę homoseksualną. Przyjmowanie postawy pasywnej przez dorosłego było potępiane[261].
W pogańskim Rzymie do powyższych podziałów (pasywny/aktywny, młodzieniec/dorosły) doszedł jeszcze podział na wolnych i niewolników. Nie akceptowano stosunków homoseksualnych między wolnymi. Stosunek z wolnym nieletnim był zakazany prawem[262]. Były natomiast akceptowane, a nawet wymagane ze strony niewolników[263]. Wolny dorosły, dopuszczający się pasywnego stosunku homoseksualnego lub uprawiający z innym mężczyzną seks oralny, był traktowany z pogardą jako osoba zniewieściała[264]. Część lekarzy rzymskich uznawała taką homoseksualność za chorobę psychiczną[265].
Związki homoseksualne między kobietami są słabo udokumentowane i przebadane[266]. Homoerotyczne skłonności przypisuje sięSafonie, od której miejsca zamieszkania (wyspaLesbos) pochodzi terminlesbijka.
Pocałunek dwóchgejów wQuebecu wKanadzie, po zawarciu pierwszego w tym krajumałżeństwa jednopłciowego w 2004 rokuKanadyjski prezenter telewizyjny Mathieu Chantelois wraz z mężem Marcelo na przyjęciu weselnym.
Nie ma istotnych statystycznie różnic pod względem zaangażowania w związek pomiędzy parami homo- a heteroseksualnymi[271]. Badanie autorstwa Kristoffa Bonello i Malcolma C. Crossa, które polegało na przeprowadzeniu wywiadów z ośmioma gejami, wykazało, że w ich związkach dochodziło do kontaktów seksualnych z osobami trzecimi. Mimo to partnerzy uznawali swoje relacje za monogamiczne, rozumiejąc pod tym pojęciem łączącą ich więź romantyczną, określaną też monogamią emocjonalną[272]. W badaniu przeprowadzonym na 70 gejach z Toronto żyjących w związku,skrypt seksualny monogamii znaleziono u 26% par. Żadna z badanych par nie była ze sobą dłużej niż trzy lata[273]. W badaniu na próbie 191 par homoseksualnych mężczyzn zSan Francisco wyróżniono trzy typy umów seksualnych – monogamia, związek otwarty z ograniczeniami oraz związek otwarty bez ograniczeń. Monogamię deklarowało 48% uczestników badań, 42% uczestników pozostawało w związku otwartym z ograniczeniami dotyczącymi praktyk seksualnych poza związkiem podstawowym; pozostali uczestnicy pozostawali w związkach otwartych bez ograniczeń. Do złamania deklarowanej umowy w okresie ostatnich 12 miesięcy przyznało się 30% badanych mężczyzn. Z czego połowa z nich o złamaniu umowy poinformowała swego podstawowego partnera[274]. Reguły seksu poza związkiem wśród par gejów pozostających w związku otwartym mają za zadanie chronić emocjonalną więź z podstawowym partnerem[275] oraz zmniejszać ryzyko zakażenia wirusem HIV[274]. W ciągu pięciu lat poprzedzających pewne badanie statystyczne z 2008 roku mężczyzna homoseksualny posiadał dziesięciu partnerów, natomiast mężczyzna heteroseksualny – dwie partnerki (analiza zachowań 5168 mężczyzn)[276]. Badanie 819 mężczyzn homoseksualnych i biseksualnych pokazało, że większość z nich deklaruje się jakosingel (n=503). Pozostali żyli w związkach, które określono jako monogamiczne (n=182), otwarte (n=71) i w języku angielskimmonogamish (n=63). Związekmonogamish oznacza parę, w której obaj partnerzy zgodzili się, że przypadkowy seks jest dopuszczalny, gdy są w niego zaangażowani obaj partnerzy. Badania potwierdziły, że życie w związkach, także u gejów, jest powiązane z korzyściami zdrowotnymi, co wcześniej zostało udowodnione wieloma badaniami dla związków heteroseksualnych. Najwięcej korzyści zdrowotnych obserwowano u par określanych jako monogamiczne[277]. W innym badaniu wśród 161 badanych par homoseksualnych wyróżniono relacje monogamiczne (52,8%), otwarte (13,0%),monogamish (14,9%) i zróżnicowane (19,3%)[278]. Michael Bettinger w artykule opublikowanym na łamach Journal of GLBT Family Studies pisze, że niektórzy geje żyją w związkach znacznie różniących się od tradycyjnego, zachodniego, heteroseksualnego modelu rodziny. Więcej niż dwóch partnerów może tworzyć rodzinę opisywaną jakopoliamoryczna[279]. W rodzinie opisanej przez Bettinger pięciu dorosłych gejów wychowywało 2 nastoletnich chłopców. Elisabeth Sheff pisze, że w publikacjach naukowych opisano lesbijskie rodziny poliamoryczne oraz grupy osób różnej płci, w których partnerów łączą także relacje homoseksualne[280].
Akty przemocy w gospodarstwach domowych gejów i lesbijek występują w przybliżeniu tak samo często[281][282] lub częściej niż w związkach heteroseksualnych[283]. Organizacja Lambda, podaje na swojej stronie internetowej, że występowanie przemocy w związkach homoseksualnych jest podobne do poziomu przemocy wobec heteroseksualnych kobiet (25%), ale w obu przypadkach wartość jest prawdopodobnie zaniżona[284]. Raporty z lat 1997 i 1998 opublikowane przez organizację podają zakres przemocy w związkach nieheteroseksualnych od 25% do 33%[285]. Geje i mężczyźni biseksualni są narażeni na podobne formy przemocy (fizycznej, psychicznej i seksualnej) co kobiety w związkach lesbijskich i heteroseksualnych[286]. Christopher J. Alexander na podstawie przeglądu literatury naukowej stwierdza, że w badaniach stwierdzano występowanie przemocy w 25% do 50% gospodarstw domowych gejów i lesbijek[287]. Taki sam zakres występowania przemocy w związkach homoseksualnych podają w przeglądzie literatury Andrew Richards, Nathalie Noret i Ian Rivers[288]. Szacunki przedstawione przez Stiles-Shields i Carroll w pracy przeglądowej z roku 2014 obejmują zakres 25–75%. Autorzy sugerują, że odsetek osób homoseksualnych, których dotyka przemoc domowa jest wyższy, gdyż część przypadków nie jest zgłaszana z obawy przed dyskryminacją[289].
Przekonanie, że dzieci potrzebują zarównomatki, jak iojca, nie znajduje potwierdzenia w badaniach naukowych[296][297]. Nie wykazano, żebyorientacja seksualna lubtożsamość płciowa rodziców miały negatywny wpływ na rozwój dzieci[298][299]. Istniejekonsensus naukowy, że dzieci par jednopłciowych rozwijają się tak samo dobrze jak dzieci par heteroseksualnych[300][296][301][302][303][304][305]. Wyniki niektórych badań, w których dopasowano do siebie rodziny, sugerują, że umiejętności rodzicielskie gejów i lesbijek mogą być nawet lepsze niż umiejętności heteroseksualnych rodziców[300][306].
Kwestieadopcji i wychowywania dzieci przez pary gejowskie i lesbijskie są przedmiotem kontrowersji w wielu krajach[301][303][307]. Oficjalnie uznawane rodzicielstwo par jednopłciowych stało się możliwe dzięki zmianom prawa umożliwiającym osobom tej samej płci zawieranie związków partnerskich oraz małżeństw i związanym z tym prawem do adopcji dla par homoseksualnych[303][308]. Adopcja przez związki jednopłciowe jest legalna w 27 państwach i niektórych regionachMeksyku[267].
Według doktryn większości kościołówchrześcijańskich kontakty homoseksualne sągrzechem. Jako powódpotępienia podawane są jednoznaczne stwierdzeniaBiblii. WKościele katolickim i konserwatywnych kościołachprotestanckich kontakty homoseksualne są również określane jako sprzeczne z tzw.prawem naturalnym izagrażające podstawowym wartościom społecznym, m.in.rodzinie. Osoby homoseksualne są przez przedstawicieli tych Kościołów zachęcane do abstynencji seksualnej. Dotyczy to wszystkich osób niezależnie od orientacji seksualnej, przy interpretacji, że Biblia za jedyny godziwy przejaw aktywności seksualnej uznaje seks w małżeństwie, rozumianym jako trwały (w Kościele katolickim i prawosławnym – sakramentalny) związek dwojga osób różnej płci. Od 2023 roku Kościół katolicki dopuszcza (pod pewnymi warunkami) możliwość udzielania przez księży błogosławieństw „par w sytuacjach nieregularnych i par jednopłciowych, bez oficjalnego zatwierdzania ichstatusu lub modyfikowania w jakikolwiek sposób odwiecznego nauczania Kościoła na temat małżeństwa” (deklaracja doktrynalnaFiducia supplicans)[309][310].
Podobne negatywne stanowisko względem homoseksualności wyznają na podstawieTory (Pięcioksięgu Mojżeszowego) ortodoksyjni Żydzi, zwłaszcza męskiego (kobiecy jest traktowany łagodniej, jako że brak o tym w Torze zdecydowanych wypowiedzi).
Brak akceptacji homoseksualności, wyrażany przez przedstawicieli instytucji religijnych, spotyka się z ostrą krytyką organizacji zrzeszających psychologów[311] oraz zajmujących się obronąpraw człowieka. Zdaniem części psychologów religie mogą wpływać na wzrost antyspołecznychuprzedzeń idyskryminacji ze względu na orientację seksualną:
Pomimo powszechnej zgody w środowisku naukowym, że zarówno homoseksualność, jak i heteroseksualność są normalnymi ekspresjami seksualności, niektóre organizacje polityczne i religijne próbują zmieniać orientację seksualną poprzez terapię, agresywnie propagując tę postawę społeczeństwu. Takie działania są znacznie szkodliwe, ponieważ prezentują fałszywe przekonanie, że homoseksualność jest chorobą psychiczną, uznając często, że brak możliwości zmiany orientacji seksualnej jest moralną porażką.
Czarny trójkąt – symbol służący oznaczaniu lesbijek i innych osób uznanych za „aspołeczne”. Odpowiednik różowego trójkąta.
Osoby homoseksualne (szczególnie mężczyźni) padały ofiarąnazistów wIII Rzeszy. Naziści uznawali osoby homoseksualne za „antyspołecznych pasożytów”, stanowiących zagrożenie na drodze prawidłowego rozwojurasy aryjskiej[313]. W latach 1933–1945 ponad 100 tys. ludzi zostało aresztowanych pod zarzutem zakazanej prawnie homoseksualności[313]. Z tego około 50 tys. zostało uznanych oficjalnie za osoby homoseksualne i skazanych na kary więzienia, a bliżej nieokreślona liczba umieszczona w zakładach psychiatrycznych[313]. Od 5 do 15 tys. zostało osadzonych wobozach koncentracyjnych[313]; wedługRüdigera Lautmanna śmiertelność w tej grupie wyniosła około 60%[314].
W początkowym okresie porewolucji październikowej wRosji Radzieckiej panowała tolerancja dla osób homoseksualnych, istniały nawet plany legalizacji związków między osobami tej samej płci. Aż do 1929 pisarze tacy jakMichaił Kuzmin mogli publikować dzieła literackie z wątkami homoseksualnymi. W czasie rządówJózefa Stalina jednak homoseksualność stała się tematem tabu. Osoby homoseksualne zmuszano do małżeństwa jeśli chciały zająć wysokie stanowisko w rządzie lubpartii. W 1933 Józef Stalin zatwierdził nowy kodeks karny przewidujący karę 5 latciężkich robót za seks z osobą tej samej płci. Od 1935 kara za homoseksualizm, uznany zapozostałość rozkładowej burżuazji, wynosiła 5 lat więzienia[315]. Kontakty homoseksualne uznawano za przestępstwo przeciw państwu tej samej rangi coszpiegostwo[316]. Po „odwilży” w 1956 roku, w ramachpsychiatrii represyjnej, gejów i lesbijki umieszczano w zakładach zamkniętych, gdzie często byli poddawani terapiom z użyciemelektrowstrząsów iśrodków psychotropowych.
Osoby homoseksualne spotykają się z uprzedzeniami, dyskryminacją i przemocą. Wrogość wobec nich bywa określana jako homoerotofobia,heteroseksizm, homoseksofobia, homoseksizm, homonegatywizm, anty-homoseksualizm, jednak najczęściej stosowanym określeniem jesthomofobia[317]. Prowadzi to do znacznego zwiększenia poziomu stresu u lesbijek i gejów, a także do poczucia naznaczenia i wykluczenia[318].
Wyniki badania PEW Research z roku 2013 wskazują na wysoką akceptację homoseksualności w krajach Unii Europejskiej. Na pytanie, czy homoseksualność powinna być akceptowana odpowiedziało twierdząco 88% ankietowanych w Hiszpanii i 87% w Niemczech. Podobny rozkład odpowiedzi uzyskano wśród ankietowanych w Ameryce Północnej, natomiast niewielki odsetek ankietowanych odpowiedział twierdząco w krajach Zachodniej Azji i Afryki Północnej (Bliski Wschód): Tunezja – 2%, Azji-Pacyfiku: Pakistan: 2% oraz krajach Afryki: 1% w Nigerii. Akceptacja homoseksualności w Polsce w roku 2013 (42%) była porównywalna z Izraelem (40%) i Boliwią (43%). W porównaniu z rokiem 2007 nastąpił wzrost o 3 punkty procentowe[319].
Istnieją przesłanki wskazujące na to, że w ujęciu historiozoficznym, na przestrzeni dziejów, emancypacja homoseksualności jest pochodną stosunków ekonomiczno-społecznych i politycznych danej epoki, w szczególności ogólnego poziomu dobrobytu oraz stabilizacji politycznej (okresy pokoju), co wiąże się zwykle z przeludnieniem, nastawieniem pacyfistycznym i społecznym przyzwoleniem na niereprodukcyjne zachowania seksualne, w tym homoseksualność[320].
Homoseksualność a pedofilia i wykorzystywanie seksualne dzieci
Jednym z przejawów uprzedzeń jest zarzut, żegeje stanowią szczególne zagrożenie dla dzieci. Jednakże wszystkie dostępne dane naukowe i doświadczenie kliniczne wskazują, że geje nie są bardziej skłonni dowykorzystywania seksualnego dzieci niż mężczyźni heteroseksualni.
Stanowisko Amerykańskiej Akademii Psychiatrii Dzieci i Młodzieży, Amerykańskiego Stowarzyszenia Zdrowia Publicznego, Amerykańskiego Stowarzyszenia Poradnictwa Psychologicznego i amerykańskiego Narodowego Stowarzyszenia Pracowników Socjalnych[105]:
Jeden szczególnie ohydny mit głosi, że osoby homoseksualne (zwłaszcza płci męskiej) są ze swojej natury skłonne do wykorzystywania seksualnego dzieci. To oskarżenie jest fałszywe.
Przypisywanie osobom homoseksualnym szczególnej – w porównaniu do heteroseksualnych – skłonności do seksualnego wykorzystania dzieci stanowi nieuprawnione nadużycie, a rozpowszechnianie skojarzenia między homoseksualnością a pedofilią jest domeną ludzi nieświadomych i niekompetentnych bądź też uprzedzonych do ludzi homoseksualnych i sprzeciwiających się prawom obywatelskim tych osób. Podtrzymywanie społecznego przekonania o szczególnej skłonności osób homoseksualnych do seksualnego wykorzystywania dzieci jest krzywdzące dla homoseksualnej części społeczeństwa, przyczynia się do niezwykłej trwałości uprzedzeń wobec tych osób i utrudnia pełne funkcjonowanie psychologiczne homoseksualnych obywatelek i obywateli.
Stanowisko Stowarzyszenia Portugalskich Psychologów[165]:
Przekonanie, że istnieje związek między pedofilią a homoseksualnością jest wciąż szeroko rozpowszechnione. Pogląd ten nie znajduje jednak potwierdzenia w badaniach empirycznych.
Stanowisko Południowoafrykańskiego Towarzystwa Psychologicznego[322]:
Powszechnym przejawem uprzedzeń wobec osób homoseksualnych jest zarzut, że geje szczególnie stanowią zagrożenie dla dzieci. Jednak ze wszystkich dostępnych danych naukowych i doświadczenia klinicznego wynika, że geje nie są bardziej skłonni od mężczyzn heteroseksualnych do wykorzystywania seksualnego dzieci. Twierdzenia przeciwne poważnie wypaczają badania i opierają się na wątpliwych źródłach. Założenie, że homoseksualni mężczyźni sąpedofilami również nie znajduje potwierdzenia w poważanychrecenzowanychbadaniach.
Stanowisko Południowoafrykańskiej Akademii Nauk[323]:
Nie ma żadnych wiarygodnych badań naukowych pokazujących, że osoby o orientacji homoseksualnej są bardziej skłonne do wykorzystywania dzieci niż heteroseksualni sprawcy.
Badania naukowe nie dają podstaw do twierdzenia, że mężczyźni homoseksualni są bardziej skłonni do wykorzystywania seksualnego dzieci niż inni mężczyźni[324][325]. Pedofile zazwyczaj odczuwają pociąg seksualny do konkretnej płci dziecka. Skutkuje to podziałem pedofilów na homoseksualnych (pociągają ich chłopcy), heteroseksualnych (pociągają ich dziewczynki) i biseksualnych (pociągają ich zarówno chłopcy, jak i dziewczynki). Homoseksualni pedofile stanowią od 9 do 40% ogółu pedofilów, co stanowi odsetek około 4–20 razy większy niż odsetek dorosłych mężczyzn, których pociągają inni dorośli mężczyźni, w męskiej populacji. Nie oznacza to, że homoseksualni mężczyźni są bardziej skłonni do wykorzystywania seksualnego dzieci, tylko że większy odsetek pedofilów jest homoseksualny w swojej orientacji względem płci dziecka. Pedofile heteroseksualni preferują dziewczynki między 8. a 10. rokiem życia, a homoseksualni preferują chłopców między 10. a 13. rokiem życia[326]. Dla części pedofilów nie ma znaczenia płeć dziecka, lecz jego wiek[327].
Zachowania homoseksualne występują ukręgowców, szczególnie u gatunków żyjących w społecznościach, np. u ptaków morskich i ssaków, w tym wśród najbliżej spokrewnionych z człowiekiemszympansów. Zachowania takie zaobserwowano do tej pory u ponad 1500 żyjących na wolności gatunków, a zjawisko to dobrze udokumentowano u ponad pięciuset z nich[328].
Zachowania homoseksualne były wielokrotnie obserwowane ubizonów amerykańskich, częściej u samców niż u samic. Wśród samców są interpretowane jako przejaw dominacji, zabawy lub braku dostępu do samicy. Mogą występować równie często jak zachowania heteroseksualne. Zachowania homoseksualne obserwowane są niemal wyłącznie pozaokresem godowym. Część zachowań homoseksualnych wśród samic ma miejsce w grupach trzech lub więcej osobników z udziałem wyłącznie samic lub także samców. Zachowania homoseksualne wśród samic mogą zwiększać szansę na kopulację z samcem, być przejawem dominacji lub umożliwiać synchronizacjęrui[329].
Wśród żyraf obserwuje się zachowanie nazywanenecking – pocieranie szyją[330]. Wśród dojrzałych samców zachowanie jest przejawem dominacji i służy ustaleniu hierarchii w grupie zwiększając szanse rozrodu samca wygrywającego pojedynek[331].Necking w formie delikatnej występuje pomiędzy dojrzałymi i dorastającymi samcami. Możliwe, że w tym przypadku także jest przejawem dominacji lub formą nauki młodych osobników[330].
W ogrodach zoologicznych w USA, Niemczech, Japonii i Nowej Zelandii w przypadkupingwinów zaobserwowano, że niektóre osobniki płci męskiej łączą się w pary na całe życie i zdarza się, że wspólnie budują gniazdo, w którym zamiast jajka umieszczają kamień próbując wysiadywać go. W 2004 roku pracownicy Centralnego ParkuZOO w USA eksperymentalnie podmienili jednej męskiej parze pingwinów kamień na prawdziwe jajko, po czym zaobserwowali, że para pingwinów otoczyła wyklute pisklę taką samą opieką, jak pary osobników płci przeciwnej[332]. Zachowania homoseksualne wśród pingwinów potwierdziły ogrody zoologiczne w Niemczech[333], Japonii[334], Nowej Zelandii[335] i Danii.
W hodowlach owiec obserwuje się, iż ok. 8% męskich osobników wykazuje jedynie homoseksualne preferencje. Dodatkowo zaobserwowano u nich różnice w budowie mózgów w stosunku do osobników wykazujących zachowania heteroseksualne[336].
↑abMary Ann Lamanna, Agnes Riedmann, Susan D Stewart: Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society. Cengage Learning, 2014, s. 82.ISBN 1-305-17689-8. Cytat: The reason some individuals develop a gay sexual identity has not been definitively established – nor do we yet understand the development of heterosexuality. The American Psychological Association (APA) takes the position that a variety of factors impact a person’s sexuality. The most recent literature from the APA says that sexual orientation is not a choice that can be changed at will, and that sexual orientation is most likely the result of a complex interaction of environmental, cognitive and biological factors...is shaped at an early age... [and evidence suggests] biological, including genetic or inborn hormonal factors, play a significant role in a person’s sexuality (American Psychological Association 2010)..
↑Gail Wiscarz Stuart: Principles and Practice of Psychiatric Nursing. Elsevier Health Sciences, 2014, s. 502.ISBN 0-323-29412-X. Cytat: No conclusive evidence supports any one specific cause of homosexuality; however, most researchers agree that biological and social factors influence the development of sexual orientation..
↑N. Långström, Q. Rahman, E. Carlström, P. Lichtenstein. Genetic and Environmental Effects on Same-sex Sexual Behavior: A Population Study of Twins in Sweden. „Archives of Sexual Behavior”. 1 (39), s. 75–80, 2008.DOI:10.1007/s10508-008-9386-1.PMID:18536986.
↑Bailey JM, Vasey PL, Diamond LM, Breedlove SM, Vilain E, Epprecht M. Sexual Orientation, Controversy, and Science. „Psychological Science in the Public Interest”. 17 (21), s. 45–101, 2016.DOI:10.1177/1529100616637616.PMID:27113562.
↑Plato; Saunders, Trevor J. (1970). The laws. Harmondsworth, Eng.: Penguin. p. 340. ISBN0-14-044222-7.OCLC94283. "... sow illegitimate and bastard seed in courtesans, or sterile seed in males in defiance of nature."
↑Koenig, Harold G.; Dykman, Jackson (2012). Religion and Spirituality in Psychiatry. Cambridge: Cambridge University Press. p. 43.ISBN 9780521889520. "the overwhelming majority of Christian churches have maintained their positions that homosexual behavior is sinful"
↑Homosexual Behaviour in Animals, An Evolutionary Perspective,VolkerV.Sommer,Paul LP.L.Vasey, Cambridge: Cambridge University Press, 2006,ISBN 0-521-86446-1,OCLC71798078. Brak numerów stron w książce
↑Kann, Laura; O'Malley Olsen, Emily; McManus, Tim; Harris, William A.; et al. (August 11, 2016). "Sexual Identity, Sex of Sexual Contacts, and Health-Related Behaviors Among Students in Grades 9–12 — United States and Selected Sites, 2015; Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR)". Centers for Disease Control and Prevention. Archived from the original on August 26, 2019. Retrieved March 20, 2017.
↑E.J. Haeberle and R. Gindorf (eds.): Bisexualities – The Ideology and Practice of Sexual Contact with both Men and Women. New York: Continuum, 1998, s. 13–51.ISBN 978-0-8264-0923-2.
↑Ritch C. Savin-Williams. Who’s Gay? Does It Matter?. „Current Directions in Psychological Science”. 15 (1), s. 40–44, 2006.DOI:10.1111/j.0963-7214.2006.00403.x.
↑abS. Hite, The Hite Report on Male Sexuality, New York, A. Knopf, 1991.
↑abS. S. et C. L. Janius, The Janius Report on Sexual Behavior, New York, John Wile & Sons, 1993.
↑ACSF Investigators (1992). AIDS and sexual behaviour in France.Nature, 360, 407–409.
↑Billy, J. O. G., Tanfer, K., Grady, W. R., & Klepinger, D.H. (1993). The sexual behavior of men in the United States.Family Planning Perspectives, 25, 52–60.
↑Binson, D., Michaels, S., Stall, R., Coates, T. J., Gagnon, & Catania, J.A. (1995). Prevalence and social distribution of men who have sex with men: United States and its urban centers.Journal of Sex Research, 32, 245–254.
↑Bogaert, A. F. (2004). The prevalence of male homosexuality: The effect of fraternal birth order and variation in family size.Journal of Theoretical Biology, 230, 33–37. (p. 33).
↑Fay, R. E., Turner, C. F., Klassen, A. D., & Gagnon, J.H. (1989). Prevalence and patterns of same-gender sexual contact among men.Science, 243, 338–348.
↑Johnson, A. M., Wadsworth, J., Wellings, K., Bradshaw, S., & Field, J. (1992). Sexual lifestyles and HIV risk.Nature, 360, 410–412.
↑Sell, R. L., Wells, J. A., & Wypij, D. (1995). The prevalence of homosexual behavior in the United States, the United Kingdom and France: Results of national population-based samples.Archives of Sexual Behavior, 24, 235–248.
↑Wellings, K., Field, J., Johnson, A., & Wadsworth, J. (1994).Sexual behavior in Britain: The national survey of sexual attitudes and lifestyles. London, UK: Penguin Books.
↑abLaumann, E. O., Gagnon, J. H., Michael, R. T., & Michaels, S. (1994).The social organization of sexuality: Sexual practices in the United States. Chicago: University of Chicago Press. s. 283–321.
↑Michael R.T. i inni (1994). Sex in America: A definitive survey. Boston: Little, Brown.
↑Shivananda Khan, Culture, sexualities, and identities: men who have sex with men in India „Journal of Homosexuality”, 2001 nr 40(3/4).
↑Serena Nanda: Neither Man Nor Woman: The Hijras of India. 1998.
↑abcKlasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10: Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Pużyński S, Wciórka J (red.). Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii, 2000, s. 185.ISBN 83-85688-25-0.
↑Levine DA; Committee On Adolescence. Office-Based Care for Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, and Questioning Youth. „Pediatrics”. 132 (1), s. e293–313, 2013.DOI:10.1542/peds.2013-1283.PMID:23796737.
↑Daniel H, Butkus R; Health and Public Policy Committee of American College of Physicians. Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Health Disparities: Executive Summary of a Policy Position Paper From the American College of Physicians. „Annals of Internal Medicine”. 163 (2), s. 135–137, 2015.DOI:10.7326/M14-2482.PMID:25961598.
↑Expert Panel on LGBTQ, American Academy of Nursing. American Academy of Nursing Position Statement on Reparative Therapy. „Nursing Outlook”. 63 (3), s. 368–369, 2015.DOI:10.1016/j.outlook.2015.03.003.PMID:26180847.
↑National Association of Pediatric Nurse Practitioners, Evans SC, Derouin AL, Fuller MG, Heighway S, Schapiro NA. NAPNAP Position Statement on Health Risks and Needs of Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, and Questioning Youth. „Journal of Pediatric Health Care”. 33 (2), s. A12–A14, 2019.DOI:10.1016/j.pedhc.2018.12.005.
↑Kaufman M; Canadian Paediatric Society, Adolescent Health Committee. Adolescent Sexual Orientation. „Paediatrics & Child Health”. 13 (7), s. 619–630, 2008.PMID:19436504.PMCID:PMC2603519.
↑Leuillet P: L’homosexualité aujourd’hui. Fédération Française de Sexologie et de Santé Sexuelle. [dostęp 2018-03-10]. [zarchiwizowane ztego adresu (2018-03-11)].
↑Nakajima GA. The Emergence of an International Lesbian, Gay, and Bisexual Psychiatric Movement. „Journal of Gay & Lesbian Psychotherapy”. 7 (1–2), s. 165–188, 2003.DOI:10.1300/J236v07n01_10.
↑Bayer R: Homosexuality and American Psychiatry: The Politics of Diagnosis. Princeton: Princeton University Press, 1987, s. 21.ISBN 0-691-02837-0.
↑Travin S, Protter B: Dewiacje seksualne. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1995, s. 17.ISBN 83-200-1873-0.
↑abcBem SL: Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2000, s. 89–95.ISBN 83-87957-12-7.
↑abBayer R: Homosexuality and American Psychiatry: The Politics of Diagnosis. Princeton: Princeton University Press, 1987, s. 39–40.ISBN 0-691-02837-0.
↑ZbigniewZ.KamińskiZbigniewZ.,Choroby psychiczne i higiena psychiczna, [w:]BolesławB.Zaremba (red.),Lekarski poradnik domowy, wyd. 3, Warszawa:Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1967, s. 792.
↑ThomasT.SzaszThomasT.,The manufacture of madness : a comparative study of the inquisition and the mental health movement, wyd. 1st Syracuse University Press ed, Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1997,ISBN 0-8156-0461-0,OCLC35876905 [dostęp 2020-03-14]. Brak numerów stron w książce
↑Bayer R: Homosexuality and American Psychiatry: The Politics of Diagnosis. Princeton: Princeton University Press, 1987, s. 3.ISBN 0-691-02837-0.
↑Psychological Perspectives on Lesbian, Gay, and Bisexual Experiences. Garnets L, Kimmel DC (red.). New York: Columbia University Press, 2003, s. 23, 102.ISBN 0-231-12413-9.
↑ThomasT.SzaszThomasT.,The age of madness; the history of involuntary mental hospitalization, presented in selected texts., London,: Routledge & K. Paul, 1975,ISBN 0-7100-7993-1,OCLC1197206 [dostęp 2020-03-14]. Brak numerów stron w książce
↑Bayer R: Homosexuality and American Psychiatry: The Politics of Diagnosis. Princeton: Princeton University Press, 1987, s. 137.ISBN 0-691-02837-0.
↑Minton HL: Departing from Deviance: A History of Homosexual Rights and Emancipatory Science in America. Chicago: University of Chicago Press, 2002, s. 260–261.ISBN 0-226-53044-2.
↑Socarides CW. The Sexual Deviations and the Diagnostic Manual. „American Journal of Psychotherapy”. 32 (3), s. 414–426, 1978.PMID:696956.
↑abcdeDrescher J. Queer Diagnoses Revisited: The Past and Future of Homosexuality and Gender Diagnoses in DSM and ICD. „International Review of Psychiatry”. 27 (5), s. 386–395, 2015.DOI:10.3109/09540261.2015.1053847.PMID:26242413.
↑Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Wciórka J (red.). Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2008, s. 210.ISBN 978-83-7609-000-9.
↑McLean K: Bisexuality in Society. W: Bisexuality: Theories, Research, and Recommendations for the Invisible Sexuality. Swan DJ, Habibi S (red.). Cham, Switzerland: Springer, 2018, s. 77–93.ISBN 978-3-319-71535-3.
↑abWu J. From “Long Yang” and “Dui Shi” to Tongzhi: Homosexuality in China. „Journal of Gay & Lesbian Psychotherapy”. 7 (1–2), s. 117–143, 2003.DOI:10.1300/J236v07n01_08.
↑Gay and Lesbian Medical Association: About GLMA. 2008-28-12.
↑abBeyrer C, Baral SD, van Griensven F,et al.. Global epidemiology of HIV infection in men who have sex with men. „Lancet”. 380 (9839), s. 367–377, July 2012.DOI:10.1016/S0140-6736(12)60821-6.PMID:22819660.
↑Sullivan PS, Hamouda O, Delpech V,et al.. Reemergence of the HIV epidemic among men who have sex with men in North America, Western Europe, and Australia, 1996–2005. „Ann Epidemiol”. 19 (6), s. 423–431, June 2009.DOI:10.1016/j.annepidem.2009.03.004.PMID:19460672.
↑Baral S, Sifakis F, Cleghorn F, Beyrer C. Elevated risk for HIV infection among men who have sex with men in low- and middle-income countries 2000–2006: a systematic review. „PLoS Med.”. 4 (12), s. e339, December 2007.DOI:10.1371/journal.pmed.0040339.PMID:18052602.
↑Françoise F Hamers, Angela M Downs. The changing face of the HIV epidemic in western Europe: what are the implications for public health policies?. „The Lancet”. 364 (9428), s. 83–94, 2004.DOI:10.1016/S0140-6736(04)16594-X. ISSN0140-6736.
↑Varghese, B., Maher, J.E., Peterman, T.A., Branson, B.M. and Steketee, R.W. Reducingthe risk of sexual HIV transmission: quantifying the per-act risk for HIV on the basis of choice of partner, sex act, and condom use. „Sex. Transm. Dis.”. 29 (1), s. 38–43, 2002.PMID:11773877.
↑abcKing M,et al. A Systematic Review of Mental Disorder, Suicide, and Deliberate Self Harm in Lesbian, Gay and Bisexual People. „BMC Psychiatry”. 18, s. 70, 2008.DOI:10.1186/1471-244X-8-70.PMID:18706118.PMCID:PMC2533652.
↑Green KE, Feinstein BA. Substance Use in Lesbian, Gay, and Bisexual Populations: An Update on Empirical Research and Implications for Treatment. „Psychology of Addictive Behaviors”. 26 (2), s. 265–278, 2012.DOI:10.1037/a0025424.PMID:22061339.PMCID:PMC3288601.
↑abPlöderl M, Tremblay P. Mental Health of Sexual Minorities. A Systematic Review. „International Review of Psychiatry”. 27 (5), s. 367–385, 2015.DOI:10.3109/09540261.2015.1083949.PMID:26552495.
↑abFoucault, Michel. [1976] (1998). The History of Sexuality Vol. 1: The Will to Knowledge. London: Penguin.
↑Jacek Kochanowski, Od teorii dewiacji do teorii queer, [w:] K. Slany, B. Kowalska, M. Śmietana i.in. (2005) Homoseksualizm. Perspektywa interdyscyplinarna Nomos, Kraków. fragmTo ważne, bowiem uprzednio nikt taki, jak „homoseksualista” po prostu nie istniał.
↑Jacek Kochanowski, Od teorii dewiacji do teorii queer, [w:] K. Slany, B. Kowalska, M. Śmietana i.in. (2005) Homoseksualizm. Perspektywa interdyscyplinarna Nomos, Kraków. fragmKreacja wizerunku „osoby homoseksualnej” w obrębie dyskursu medycznego była oparta na innej zasadzie, bowiem podporządkowana była jednemu celowi: wykazaniu, że homoseksualność jako preferencja seksualna wiąże się w sposób konieczny z obrzydliwymi, zdaniem badaczy, cechami psychicznymi, takimi jak np. skłonności do pedofilii, mania seksualna i promiskuityzm, niezdolność do odczuwania uczuć wyższych. Powstawał nie obraz osoby homoseksualnej, lecz ponura karykatura.
↑Sandra Bem: Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. GWP, 2000,ISBN 83-87957-12-7.
↑Weinberg, George (1972). Society and the Healthy Homosexual. New York: St. Martin’s.ISBN 0-901072-16-8.
↑abcdJacek Kochanowski, Od teorii dewiacji do teorii queer, [w:] K. Slany, B. Kowalska, M. Śmietana i.in. (2005) Homoseksualizm. Perspektywa interdyscyplinarna Nomos, Kraków.
↑Ewa NowickaŚwiat człowieka – świat kultury, s. 318–319, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006,ISBN 83-01-14761-X, jeżeli nie zaznaczono inaczej, informacje antropologiczne pochodzą z tej publikacji.
↑G.I. Roisman, E. Clausell, A. Holland, K. Fortuna i inni. Adult romantic relationships as contexts of human development: a multimethod comparison of same-sex couples with opposite-sex dating, engaged, and married dyads. „Dev Psychol”. 44 (1), s. 91–101, styczeń 2008.DOI:10.1037/0012-1649.44.1.91.PMID:18194008.
↑K. Bonello, M.C. Cross. Gay monogamy: I love you but I can’t have sex with only you. „J Homosex”. 57 (1), s. 117–139, 2010.DOI:10.1080/00918360903445962.PMID:20069497.
↑B.D. Adam. Relationship Innovation in Male Couples. „Sexualities”. 9 (1), s. 5–26, 2006.DOI:10.1177/1363460706060685.
↑abColleen C. Hoff, Deepalika Chakravarty, Sean C. Beougher, Lynae A. Darbes i inni. Serostatus Differences and Agreements About Sex With Outside Partners Among Gay Male Couples. „AIDS Education and Prevention”. 21 (1), s. 25–38, 2009.DOI:10.1521/aeap.2009.21.1.25.
↑Mercer CH, Hart GJ, Johnson AM, Cassell JA. Behaviourally bisexual men as a bridge population for HIV and sexually transmitted infections? Evidence from a national probability survey. „International Journal of STD & AIDS”. 20 (2), s. 87–94, luty 2009.DOI:10.1258/ijsa.2008.008215.PMID:19182053.
↑J.T. Parsons, T.J. Starks, S. DuBois, C. Grov i inni. Alternatives to monogamy among gay male couples in a community survey: implications for mental health and sexual risk. „Arch Sex Behav”. 42 (2), s. 303–312, Feb 2013.DOI:10.1007/s10508-011-9885-3.PMID:22187028.
↑Parsons JT, Starks TJ, Gamarel KE, Grov C. Non-monogamy and sexual relationship quality among same-sex male couples. „J Fam Psychol”. 26 (5), s. 669–677, October 2012.DOI:10.1037/a0029561.PMID:22906124. (ang.).
↑Bettinger Michael. Polyamory and Gay Men. A Family Systems Approach. „Journal of GLBT Family Studies”. 1 (1), s. 97–116, 2005.DOI:10.1300/J461v01n01_07.
↑E. Sheff. Polyamorous Families, Same-Sex Marriage, and the Slippery Slope. „Journal of Contemporary Ethnography”. 40 (5), s. 487–520, 2011.DOI:10.1177/0891241611413578. ISSN0891-2416. (ang.).
↑Seelau EP, Seelau SM, Poorman PB. Gender and role-based perceptions of domestic abuse: does sexual orientation matter?. „Behav Sci Law”. 21 (2), s. 199–214, 2003.DOI:10.1002/bsl.524.PMID:12645045. (ang.).
↑Pam Elliot. Shattering Illusions: Same-Sex Domestic Violence. „Journal of Gay & Lesbian Social Services”. 4 (1), s. 1–8, 1996.DOI:10.1300/J041v04n01_01. ISSN1053-8720.
↑Patrick C. McKenry, Julianne M. Serovich, Tina L. Mason, Katie Mosack. Perpetration of Gay and Lesbian Partner Violence: A Disempowerment Perspective. „Journal of Family Violence”. 21 (4), s. 233–243, 2006.DOI:10.1007/s10896-006-9020-8. ISSN0885-7482. (ang.).
↑Christopher J. Alexander. Violence in Gay and Lesbian Relationships. „Journal of Gay & Lesbian Social Services”. 14 (1), s. 95–98, 2002.DOI:10.1300/J041v14n01_06.
↑Australian Bureau of Statistics: Same-sex couples in Australia, 2016. [w:]Census of Population and Housing: Reflecting Australia – Stories from the Census, 2016 [on-line]. 2017. [dostęp 2017-12-17].
↑Central Statistics Office: Families. [w:]Census of Population 2016 – Profile 4 Households and Families [on-line]. 2017. [dostęp 2018-03-11].
↑Fedewa AL, Black WW, Ahn S. Children and Adolescents with Same-Gender Parents: A Meta-Analytic Approach in Assessing Outcomes. „Journal of GLBT Family Studies”. 11 (1), s. 1–34, 2015.DOI:10.1080/1550428X.2013.869486.
↑Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family Health. Promoting the Well-Being of Children Whose Parents Are Gay or Lesbian. „Pediatrics”. 131 (4), s. 827–830, 2013.DOI:10.1542/peds.2013-0376.PMID:23519941.
↑Perrin EC, Siegel BS; Committee on Psychosocial Aspects of Child and Family. Promoting the Well-Being of Children Whose Parents Are Gay or Lesbian. „Pediatrics”. 131 (4), s. e1374–83, 2013.DOI:10.1542/peds.2013-0377.PMID:23519940.
↑Manning WD, Fettro MN, Lamidi E. Child Well-Being in Same-Sex Parent Families: Review of Research Prepared for American Sociological Association Amicus Brief. „Population Research and Policy Review”. 33 (4), s. 485–502, 2014.DOI:10.1007/s11113-014-9329-6.PMID:25018575.PMCID:PMC4091994.JSTOR:43671612.
↑Committee on Lesbian, Gay, and Bisexual Concerns; Committee on Children, Youth, and Families; Committee on Women in Psychology: Lesbian & Gay Parenting. American Psychological Association, 2005. [dostęp 2015-03-01].
↑Goldberg AE: Lesbian and Gay Parents and Their Children: Research on the Family Life Cycle. Washington, DC: American Psychological Association, 2010, s. 3–14.ISBN 978-1-4338-0536-3.
↑Dan Healey GLQ 8:3Homosexual Existence and Exisitng Socialism New Light on the Repression of Male Homosexuality in Stalin’s Russia s. 349–378, 2002.
↑Herek, G. (1991). Stigma, prejudice and violence against lesbians and gay men. In J. Gonsiorek & J. Weinrich (Eds.), Homosexuality: Research implications for public policy (pp. 60-80). Newbury Park, CA: Sage Publications.[1].
↑B. Greene. Ethnic-minority lesbians and gay men: mental health and treatment issues. „J Consult Clin Psychol”. 62 (2), s. 243–251, Apr 1994.PMID:8201060.
↑Robert E. Simmons, Lue Scheepers. Winning by a Neck: Sexual Selection in the Evolution of Giraffe. „The American Naturalist”. 148 (5), s. 771, 1996.DOI:10.1086/285955.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
![Różowy trójkąt – symbol używany w obozach koncentracyjnych do oznaczenia mężczyzn, którzy zostali tam umieszczeni za orientację homoseksualną[312].](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2fpl.wikipedia.org%2fwiki%2fPlik%3aPink_triangle.svg)
