Historia Palestyny – ten artykuł omawia temat historiiPalestyny w okresie od początku panowania Bizancjum nad tymi ziemiami w 395 do powstania współczesnego państwaIzrael, które zostało utworzone 14 maja 1948 roku.
W 395 roku cesarzTeodozjusz umierając podzieliłimperium rzymskie naCesarstwo zachodniorzymskie iCesarstwo Wschodniorzymskie (czyli Bizancjum).
W ten sposób Palestyna przeszła w sferę wpływów Bizantyńczyków.
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem Bizancjum.
W latach 636-640 Palestyna została podbita przez będących od niedawnamuzułmanamiArabów. W 637 roku została zdobytaJerozolima.
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem Arabów.W latach 661–750 Palestyna należała dokalifatuUmajjadów, którego stolicą byłDamaszek.
Kalifat Umajadów obejmowało bardzo rozległe regiony Syrio-Palestyny,Egiptu,Półwyspu Arabskiego,Mezopotamii i większości ziemIranu.
Osobny artykuł:Palestyna w kalifacie Ummajjadów.
W latach 750-978 Palestyna należała do kalifatuAbbasydów, którego stolicą byłBagdad.
Abbasydzi prowadzili długotrwałe walki zCesarstwem Bizantyńskim o panowanie nadSyrią iAnatolią. Równocześnie trwały liczne wewnętrzne konflikty w wielu punktach rozległegokalifatu.
W 956 roku władzę złożono w ręcewezyrów. W tym okresie książęta dzielnicowi uzyskali niezależność w swych prowincjach.
Osobny artykuł:Palestyna w kalifacie Abbasydów.W latach 978-1079 Palestyna należała do kalifatuFatymidów.
Kalifat Fatymidów obejmowałEgipt,Afrykę Północną,Palestynę iSyrię. Stolica znajdowała się wKairze.
Osobny artykuł:Palestyna w kalifacie Fatymidów.
W 1079 roku wojskaTurków Seldżuckich opanowały Palestynę, włączając ją do państwaWielkich Seldżuków.
SułtanDżalal ad-Dawlah Malikszah I zabronił wstępu doJerozolimychrześcijanom wszystkich wyznań. Ciężkie prześladowania dotknęły takżeżydowską społeczność w Palestynie.
Wieści o prześladowaniach i okrucieństwieTurków doprowadziły do wyruszeniaI wyprawy krzyżowej.
Fatymidzi na początku 1098 roku pokonali szybkim szturmemturecką załogęJerozolimy i przejęli kontrolę nad tym miastem, ogłaszając jego ponowne otwarcie dlachrześcijan. Pomimo to, w 1099 rokukrzyżowcy wkroczyli do Palestyny.
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem Seldżuków.
W 1099 rokukrzyżowcy (I wyprawa krzyżowa) zdobyli Palestynę i miasto Jerozolimę. Miasto zostało całkowicie splądrowane, a ludność muzułmańska i żydowska wymordowana (Żydów spalono żywcem wsynagodze – 15 lipca 1099 r.). Zwycięzcy ustanowili chrześcijańskieKrólestwo Jerozolimskie, które obejmowało dawnąFenicję,Syrię i Palestynę. Było to klasyczne państwofeudalne z systememlennym.
W 1187 roku sułtanSaladyn zdobył Jerozolimę i opanował większą część Palestyny.
V wyprawa krzyżowa odzyskała Jerozolimę w 1229 roku, aby ją ostatecznie utracić w 1244 roku. W 1291 roku padła ostatnia twierdzakrzyżowców w Palestynie,Akka. W ten sposób Królestwo Jerozolimskie przestało istnieć.
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem krzyżowców.Drugi okres panowaniaArabów nad Palestyną przypadł na lata 1187-1517.
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem Arabów.
W 1187 rokukrzyżowcy ponieśli klęskę wbitwie pod Hittin i utraciliTyberiadę,Akkę iJafę. W 1187 roku sułtanSaladyn wkroczył doJerozolimy. W ten sposób większość terytorium Palestyny weszło w składsułtanatu Egiptu, w którym rządzili sułtani z dynastiiAjjubidów.
Osobny artykuł:Palestyna w Sułtanacie Egiptu.
W 1250 roku panowanie nad Jerozolimą rozpoczęli egipscymamelucy. W następnych latach opanowali oni całą Palestynę.
Do 1517 roku była ona częścią sułtanatuEgiptu.
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem mameluków.
W 1517 roku sułtanSelim I pokonał wojska egipskichmameluków w bitwach pod Marj Dabiq i al-Raydaniyya, a następnie zajął Syrię, Palestynę oraz Egipt.
W ten sposób Palestyna znalazła się wImperium Osmańskim.
SułtanSelim I prowadził politykę przychylną Żydom i zezwalał na żydowskie osadnictwo w Palestynie. Jednak sama Palestyna została zdegradowana do roli majątku dzierżawionego powoływanym na okres roku poborcom podatkowym.
Osobny artykuł:Palestyna w Imperium Osmańskim.
Osadnictwożydowskie w Palestynie rozpoczęło się od 1841 roku, kiedy to z funduszybrytyjskiego finansisty sirMosesa Montefiore zakupiono pierwszy gajpomarańczowy.
W następnych latach powstawały kolejne rolnicze osady: Mikwat Israel (1870),Petach Tikwa (1879) i inne.
W latach 1881–1903 do Palestyny napłynęła pierwsza fala żydowskichemigrantów. Była to tzw.Pierwsza Alija.
Druga Alija przybyła do Palestyny w latach 1904-1913. W 1914 roku w Palestynie istniały już 43 żydowskie kolonie rolnicze, z czego 14 byłokibucami.
Osobny artykuł:Osadnictwo żydowskie w Palestynie.
Podczaskampanii synajsko-palestyńskiejI wojny światowej, pod koniec 1917 roku tereny Palestyny zajęły wojskabrytyjskie. Tym samymWielka Brytania przejęła pełną kontrolę wojskową nad Palestyną.
Po zakończeniu wojny w 1918 roku pojawiły się spory w kwestii przyszłości Palestyny. Wobec braku zdecydowania zachodnich mocarstw, naBliskim Wschodzie powstały:
Osobny artykuł:Palestyna pod panowaniem Brytyjczyków.
Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,rozbuduj ją.W latach 1919–1923 do Palestyny przybyła kolejna fala żydowskich imigrantów (Trzecia Alija).
Osobny artykuł:Osadnictwo żydowskie w Palestynie.
1 lipca 1920 roku oficjalnie Palestyna przypadłaWielkiej Brytanii, na mocy traktatu pokojowego zTurcją, jakoterytorium mandatowe.
Zaczął się okres brytyjskiej administracji cywilnej wBrytyjskim Mandacie Palestyny.
W maju 1921 rokuArabowie dokonali krwawych pogromów Żydów wJafie, jak również wJudei iSamarii. Rozruchy zostały po 3 dniach powstrzymane przez brytyjskie wojsko. W starciach zginęło wówczas 79 Żydów i 48 Arabów.
W latach 1924–1931 do Palestyny przybyła czwarta fala żydowskichimigrantów (Czwarta Alija). Szacuje się, że w tym okresie w Palestynie osiedliło się około 80 tys. Żydów, głównie zPolski.
W 1925 i 1929 roku doszło do arabskich rozruchów w Palestynie. WHebronie doszło dopogromu 150 żydowskich uczniówszkoły rabinackiej.
W latach 1931–1940 piąta fala żydowskich imigrantów przybyła do Palestyny (Piąta Alija). Szacuje się, że w tym okresie około 250 tys. Żydów osiedliło się w Palestynie. W tej liczbie znajdowało się około 100 tys. Żydówniemieckich, którzy uciekali przednazizmem zEuropy.
W latach 1934–1948 nasiliła się nielegalna żydowska imigracja do Palestyny –ha’apalah (alija bet).
21 kwietnia 1936 roku w Palestynie wybuchły z wielką siłą rozruchy antyżydowskie. Na czele arabskiej rewolty stanął wielkimuftiJerozolimyAl-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni. W starciach zginęło ogółem 300 Żydów, 200 żołnierzy brytyjskich i 2 tysiące Arabów.
W latach 1941–1947 szósta fala żydowskich imigrantów przybyła do Palestyny (Szósta Alija). Byli to nieliczni Żydzi, którym udało się uciec przedzagładą wEuropie. Na jesieni 1946 roku podziemne żydowskie organizacje w Palestynie nasiliły swoją aktywność.
Osobny artykuł:Historia Mandatu Palestyny.
Rządbrytyjski zdawał sobie sprawę, że sytuacja wMandacie Palestyny wymyka się spod kontroli, dlatego 2 kwietnia 1947 roku oficjalnie przekazał sprawę Palestyny doOrganizacji Narodów Zjednoczonych.
13 maja 1947 roku powołanoSpecjalny Komitet do Spraw Palestyny, który zalecił zakończenie brytyjskiego mandatu nad Palestyną i utworzenie dwóch państw: żydowskiego oraz arabskiego.
Zaraz po przyjęciu decyzjiONZ, arabskie oddziały zbrojne w Palestynie rozpoczęły kampanię ataków na żydowską komunikację pomiędzy osiedlami żydowskimi. Arabska przemoc bardzo szybko przybrała rozmiary prawdziwejwojny domowej.
Pierwszy akt wojny nastąpił 30 listopada 1947 roku, kiedy to został zaatakowany żydowskiautobus w pobliżuLod.
Osobny artykuł:Wojna domowa w Palestynie.
| Starożytność | |
|---|---|
| Średniowiecze | |
| Nowożytność | |
| Współczesność |
